Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
61. (1) Åùå áåñïîêîéíåå áûë ñëåäóþùèé ãîä [470 ã.] — â êîíñóëüñòâî Ëóöèÿ Âàëåðèÿ è Òèòà Ýìèëèÿ — êàê èç-çà ìåæñîñëîâíîé áîðüáû âîêðóã çåìåëüíîãî çàêîíà, òàê è èç-çà ñóäà íàä Àïïèåì Êëàâäèåì. (2) ßðûé ïðîòèâíèê ýòîãî çàêîíà, îòñòàèâàâøèé, áóäòî òðåòèé êîíñóë, äåëî âñåõ âëàäåëüöåâ îáùåñòâåííîãî ïîëÿ120, îí áûë ïðèâëå÷åí ê ñóäó Ìàðêîì Äóèëëèåì è Ãíååì Ñèêöèåì. (3) Íèêîãäà åùå ïåðåä ñóäîì íàðîäà íå ïðåäñòàâàë ÷åëîâåê, ñòîëü íåíàâèñòíûé ïëåáåÿì, íàêîïèâøèì òàê ìíîãî ãíåâà è ïðîòèâ íåãî, è ïðîòèâ åãî îòöà. (4) Ñåíàòîðû òîæå íåäàðîì ñòàðàëèñü ðàäè íåãî áîëüøå, ÷åì ðàäè ëþáîãî äðóãîãî: ïîáîðíèê ñåíàòà, áëþñòèòåëü åãî âåëè÷èÿ, åãî îïëîò ïðîòèâ âñåõ òðèáóíñêèõ è ïëåáåéñêèõ ñìóò, õîòü ïîðîé è íå çíàâøèé ìåðû â áîðüáå, âûäàâàëñÿ ðàçúÿðåííûì ïëåáåÿì. (5) Îäèí òîëüêî èç ñåíàòîðîâ, ñàì Àïïèé Êëàâäèé, íè âî ÷òî íå ñòàâèë íè òðèáóíîâ, íè ïëåáååâ, íè ñóä íàä ñîáîþ. Íè óãðîçû ïëåáååâ, íè ìîëüáû ñåíàòà íå ìîãëè ïðèíóäèòü åãî íè ê ñêîðáíîé îäåæäå, íè ê ñìèðåííûì ïðîñüáàì, íè äàæå ê òîìó, ÷òîáû îí õîòü ñëåãêà óìåðèë èëè ñãëàäèë ñâîþ îáû÷íóþ ðåçêîñòü ðå÷è ïðè çàùèòå ïåðåä íàðîäîì. (6) Òî æå âûðàæåíèå ñ.114 ëèöà, òà æå íåïðåêëîííîñòü âçîðà, òîò æå äóõ â ñëîâàõ — òàê ÷òî ìíîãèå ïëåáåè íå ìåíüøå áîÿëèñü Àïïèÿ-ïîäñóäèìîãî, ÷åì ïðåæäå Àïïèÿ-êîíñóëà. (7) Îäíó ëèøü ðå÷ü ïðîèçíåñ îí — è, êàê âñåãäà, ñ ïðèâû÷íûì åìó îáâèíèòåëüíûì ïûëîì; ýòîé âåðíîñòüþ ñåáå íàñòîëüêî îí ïîðàçèë è òðèáóíîâ, è âñåõ ïëåáååâ, ÷òî îíè ñàìè, ïî ñîáñòâåííîé âîëå, îòñðî÷èëè äåíü ñóäà, à çàòåì ïîçâîëèëè çàòÿíóòü äåëî. (8) Íå ñòîëü óæ äîëãî âñå ýòî ïðîäëèëîñü, íî, ïðåæäå ÷åì íàñòóïèë íàçíà÷åííûé äåíü, çàáîëåë Àïïèé è óìåð121. (9) Ïîõâàëüíîå åìó ñëîâî íàðîäíûå òðèáóíû ïîïûòàëèñü áûëî çàïðåòèòü, íî ïðîñòîé íàðîä íå çàõîòåë, ÷òîáû áåç ýòîé óñòàíîâëåííîé ïî÷åñòè ñîâåðøåí áûë ïîãðåáàëüíûé îáðÿä íàä òàêèì ìóæåì: ïîõâàëû ìåðòâîìó âûñëóøàë îí òàê æå áëàãîñêëîííî, êàê âûñëóøèâàë îáâèíåíèÿ æèâîìó, è òîëïîé ñîïðîâîæäàë ïîõîðîííîå øåñòâèå. |
61. turbulentior inde annus excepit L. Valerio T. Aemilio consulibus, cum propter certamina ordinum de lege agraria tum propter iudicium Ap. Claudi, cui, [2] acerrimo adversario legis causamque possessorum publici agri tamquam tertio consuli sustinenti, M. Duillius et Cn. Siccius diem dixere. [3] numquam ante tam invisus plebi reus ad iudicium vocatus populi est, plenus suarum, plenus paternarum irarum. [4] patres quoque non temere pro ullo aeque adnisi sunt: propugnatorem senatus maiestatisque vindicem suae, ad omnes tribunicios plebeiosque oppositum tumultus, modum dumtaxat in certamine egressum, iratae obici plebi. unus e patribus, [5] ipse Ap. Claudius, et tribunos et plebem et suum iudicium pro nihilo habebat. illum non minae plebis, non senatus preces perpellere umquam potuere, non modo ut vestem mutaret aut supplex prensaret homines, sed ne ut ex consueta quidem asperitate orationis, cum ad populum agenda causa esset, aliquid leniret atque submitteret. [6] idem habitus oris, eadem contumacia in vultu, idem in oratione spiritus erat, adeo ut magna pars plebis Appium non minus reum timeret, quam consulem timuerat. [7] semel causam dixit, quo semper agere omnia solitus erat, accusatorio spiritu; adeoque constantia sua et tribunos obstupefecit et plebem, ut diem ipsi sua voluntate prodicerent, trahi deinde rem sinerent. [8] haud ita multum interim temporis fuit; ante tamen, quam prodicta dies veniret, morbo moritur. [9] cuius cum laudationem tribuni plebis inpedire conarentur, plebs fraudari sollemni honore supremum diem tanti viri noluit et laudationem tam aequis auribus mortui audivit, quam vivi accusationem audierat, et exequias frequens celebravit. |