Понт и Пафлагония | Везир-Кёпрю | Присяги

Присяга на имя Августа
[6 марта 3 г. до н. э.]

Dess. ILS 8781 = Ditt. OGI 532
Текст (в т. ч. и греч.) приводится по изданию: Кулаковский Ю. А. Вновь открытая присяга на имя Августа.
Филологическое обозрение (журнал классической филологии и педагогики), т. XX, кн. 2. Москва, 1901. С. 159—179.
Греч. текст на http://epigraphy.packhum.org.
Dittenberger, Orientis Graeci Inscriptiones selectae, Vol. II. 1905

Найдена в 16 апр. 1900 г. в Везир-Кёпрю (Vezirköprü).
Хранится в Археологическом музее Стамбула, инв. № E1137-1.

с.159 В Малой Азии, в городке Везир-Кёпрю, в области древней Пафлагонии, неподалеку от течения реки, носившей в древности имя Галиса, к востоку, сделана была в 1900 году одна в высшей степени интересная и важная эпиграфическая находка. Она принадлежит бельгийскому ученому Кюмону, который опубликовал ее в журнале «Revue des Etudes Grecques», 1 кн. за 1901 год (№ 56). На большой каменной плите (вышина — 1,90 м, средняя ширина — 0,50, толщина — 0,15) весьма тщательно высечена надпись в 42 строки, сохранившаяся с самыми незначительными повреждениями с правой стороны. Ученый издатель с уверенностью восстановил почти все недостающее в тексте и дал нам надпись в полном виде. К греческому подлиннику приложен французский перевод и комментарий. В этом последнем издатель остановился сначала на выяснении значения свидетельства надписи в смысле восполнения и поправки наших сведений о древней географии тех мест, а затем перешел к анализу самого содержания текста. Первая половина относительно полнее второй. […]

Надпись читается так:


с.161 В третьем году от 12-го консульства императора Цезаря, сына бога, Августа1, накануне мартовских нон в Ганграх… присяга, принесенная обитателями Пафлагонии и ведущими у них торговые дела римлянами.

Клянусь Зевсом, Геей, Гелиосом, всеми богами и богинями и самим Августом, хранить верность Цезарю Августу, его детям и потомкам всю мою жизнь словом, делом и помышлением, считая (своими) друзьями тех, кого они будут считать (таковыми) и признавая врагами, кого они признают (за врагов). За их интересы (клянусь) не щадить ни тела, ни души, ни жизни, ни детей (своих), но всяческим образом за подобающее им выдерживать всякую опасность. Что бы я ни узнал или ни услышал враждебное им в речах, замыслах или деяниях, (клянусь) доносить и быть врагом тому, кто говорит, замышляет или делает что-либо из этого. Кого же они признают врагами, тех на суше и на море всяким(?) оружием и железом (клянусь) преследовать и карать.

Если бы я сделал что-нибудь противное этой (моей) присяге или несоответственно (тому), как я присягал; то я сам навожу проклятие на свое тело, и душу, и жизнь, и детей, и весь мой род и (обрекаю) свое добро на гибель и конечное уничтожение за все продолжение моего потомства и всех от меня происходящих; и пусть ни земля, ни море не примет тел моих (потомков) и от меня происходящих и пусть они не дают для них плодов.

По той же самой формуле присягнули и все жители в стране в храмах Августа при жертвенниках Августа.

Точно так же и Фаземониты, обитающие в городе, называемом ныне Неаполем, все принесли присягу в Августеуме при жертвеннике Августа.

1 Ἀπὸ αὐτοκ­ρά­τορος Καίσ[αρος
θεοῦ υἱοῦ Σε­βασ­τοῦ ὑπα­τεύ[ον­τος τὸ
δω­δέκα­τον, ἔτους τρί­του, π[ρο­τέραι
νω­νῶν Μαρ­τίων ἐν Γάνγροις ἐν .α..... δρ-
5 κος ὁ τε­λεσθ[εὶς ὑ]πὸ τῶ[ν] κα­τοικ[ούν­των Πα-
φλα­γονία[ν καὶ τῶν πραγ]μα­τευομ[έ­νων πα-
ρ’ αὐτοῖς Ῥ[ωμαίων].
Ὀμνύω Δία Γῆν Ἥλιον θεοὺς πάν­τα[ς καὶ πά-
σας καὶ αὐτὸν τὸν Σε­βασ[τ]ὸν εὐνοή[σειν Καί-
10 σα­ρι Σε­βασ­τῶι καὶ τοῖς τ[έκ]νοις ἐγ­γό[νοις τε
αὐτοῦ πάν[τ]α [τ]ὸν τοῦ [βίου?] χρό­νον κ[αὶ λό-
γωι [κ]αὶ ἔργωι καὶ γνώ­μη[ι, φί]λους ἡγού[μέ­νος
οὓς ἂν ἐκεῖ­νοι ἡγῶν­τα[ι], ἐχθρούς τε ν[ομί­ζων
οὓς ἂν αὐτοὶ κρί­νω­σιν· ὑπέρ τε τῶν τ[ούτοις
15 διαφε­ρόν­των μή­τε σώ­μα­τος φείσεσ[θαι μή-
τε ψυ­χῆς μή­τε βίου μή­τε τέκ­νων, ἀλ[λὰ παν-
τὶ τρό­πωι ὑπὲρ τῶ[ν] ἐκείνοις ἀνη­κό[ντων
πάν­τα κίν­δυ­νον ὑπο­μενεῖν· ὅ τί τε ἂ[ν αἴσ-
θω­μαι ἢ ἀκούσω ὑπε­ναν­τίον τούτ[οις λε-
20 γό­μενον ἢ βου­λευόμε­νον ἢ πρασ­σό[με­νον
τοῦ­το ἐγμη­νύσειν τε καὶ ἐχθρὸν ἔσ[εσ­θαι τῶι
λέ­γον­τι ἢ βου­λευομέ­νωι ἢ πράσ­σο[ντί τι τού-
των οὕς τε ἂν έκχθροὺς αὐτοὶ κρίν[ω­σιν, τού-
τους κα­τὰ γῆν καὶ θά­λασ­σαν ὅπλο[ις πᾶ­σιν?
25 καὶ σι­δήρωι διώξειν καὶ ἀμυ­νεῖσ[θαι.
Ἐὰν δέ τι ὑπε­ναν­τίον τούτωι τ[ῶι ὅρκωι
ποιήσω ἢ μὴ στοιχούν­τως κα­θὼ[ς ὤμο-
σα, ἐπα­ρῶμαι αὐτός τε κατ’ ἐμοῦ καὶ σ[ώμα-
­τος τοῦ ἐμαυ­τοῦ καὶ ψυ­χῆς καὶ βίου κα[ὶ τέ-
30 κ­νων καὶ παν­τὸς τοῦ ἐμαυ­τοῦ γέν[ους
καὶ συν­φέ­ρον­τος ἐξώ­λειαν καὶ παν[ώλει-
αν μέχ­ρι πά­σης διαδο­χῆς τῆς ἐ[μῆς καὶ
τῶν ἐξ ἐμοῦ πάν­των, καὶ μή­τε σ[ώμα­τα τὰ
τῶν ἐμῶν ἢ ἐξ ἐμοῦ μή­τε γῆ μ[ήτε θά­λασ-
35 σα δέ­ξαιτο μή­τε καρ­ποὺς ἐνέγ[κοι αὐτοῖς.
Κα­τὰ τὰ αὐτὰ ὤμο­σαν καὶ οἱ ἐ[ν τῆι χώ­ραι
πάν­τες ἐν τοῖς κα­τὰ τὰς ὑ[παρ­χίας? Σε-
βασ­τήοις πα­ρὰ τοῖς βω­μο[ῖς τοῦ Σε­βασ­τοῦ.
Ὁμοίως τε Φαζι­μω­νεῖται οἱ [τὴν νῦν Νεάπο-
40 λιν λε­γομέ­νην κα­τοικοῦν[­τες ὤμο­σαν σύμ-
παν­τες ἐν Σε­βασ­τήωι πα­ρὰ τ[ῶι βω­μῶι τοῦ
Σε­βασ­τοῦ.

[чистый текст]




1
Ἀπὸ αὐτοκράτορος Καίσαρος
θεοῦ υἱοῦ Σεβαστοῦ ὑπατεύοντος τὸ
δωδέκατον, ἔτους τρίτου, προτέραι
νωνῶν Μαρτίων ἐν Γάνγροις ἐν .α..... δρ-


5
κος ὁ τελεσθεὶς ὑπὸ τῶν κατοικούντων Πα-
φλαγονίαν καὶ τῶν πραγματευομένων πα-
ρ’ αὐτοῖς Ῥωμαίων.
Ὀμνύω Δία Γῆν Ἥλιον θεοὺς πάντας καὶ πά-
σας καὶ αὐτὸν τὸν Σεβαστὸν εὐνοήσειν Καί-


10
σαρι Σεβαστῶι καὶ τοῖς τέκνοις ἐγγόνοις τε
αὐτοῦ πάντα τὸν τοῦ βίου? χρόνον καὶ λό-
γωι καὶ ἔργωι καὶ γνώμηι, φίλους ἡγούμένος
οὓς ἂν ἐκεῖνοι ἡγῶνται, ἐχθρούς τε νομίζων
οὓς ἂν αὐτοὶ κρίνωσιν· ὑπέρ τε τῶν τούτοις


15
διαφερόντων μήτε σώματος φείσεσθαι μή-
τε ψυχῆς μήτε βίου μήτε τέκνων, ἀλλὰ παν-
τὶ τρόπωι ὑπὲρ τῶν ἐκείνοις ἀνηκόντων
πάντα κίνδυνον ὑπομενεῖν· ὅ τί τε ἂν αἴσ-
θωμαι ἢ ἀκούσω ὑπεναντίον τούτοις λε-


20
γόμενον ἢ βουλευόμενον ἢ πρασσόμενον
τοῦτο ἐγμηνύσειν τε καὶ ἐχθρὸν ἔσεσθαι τῶι
λέγοντι ἢ βουλευομένωι ἢ πράσσοντί τι τού-
των οὕς τε ἂν έκχθροὺς αὐτοὶ κρίνωσιν, τού-
τους κατὰ γῆν καὶ θάλασσαν ὅπλοις πᾶσιν?


25
καὶ σιδήρωι διώξειν καὶ ἀμυνεῖσθαι.
Ἐὰν δέ τι ὑπεναντίον τούτωι τῶι ὅρκωι
ποιήσω ἢ μὴ στοιχούντως καθὼς ὤμο-
σα, ἐπαρῶμαι αὐτός τε κατ’ ἐμοῦ καὶ σώμα-
τος τοῦ ἐμαυτοῦ καὶ ψυχῆς καὶ βίου καὶ τέ-


30
κνων καὶ παντὸς τοῦ ἐμαυτοῦ γένους
καὶ συνφέροντος ἐξώλειαν καὶ πανώλει-
αν μέχρι πάσης διαδοχῆς τῆς ἐμῆς καὶ
τῶν ἐξ ἐμοῦ πάντων, καὶ μήτε σώματα τὰ
τῶν ἐμῶν ἢ ἐξ ἐμοῦ μήτε γῆ μήτε θάλασ-


35
σα δέξαιτο μήτε καρποὺς ἐνέγκοι αὐτοῖς.
Κατὰ τὰ αὐτὰ ὤμοσαν καὶ οἱ ἐν τῆι χώραι
πάντες ἐν τοῖς κατὰ τὰς ὑπαρχίας? Σε-
βαστήοις παρὰ τοῖς βωμοῖς τοῦ Σεβαστοῦ.
Ὁμοίως τε Φαζιμωνεῖται οἱ τὴν νῦν Νεάπο-


40
λιν λεγομένην κατοικοῦντες ὤμοσαν σύμ-
παντες ἐν Σεβαστήωι παρὰ τῶι βωμῶι τοῦ
Σεβαστοῦ.


ПРИМЕЧАНИЯ


  • 1Кюмон переводит так: De par l’empereur César… consul pour la douxième fois, l’an trois (de la province), la veille des nones de Mars… (При императоре Цезаре… консуле в двенадцатый раз, в третий год (провинции), накануне мартовских нон… — Пер. О. В. Любимовой). Мы думаем, что правильнее будет привести слова греческого текста в несколько иную грамматическую связь, от чего получается и некоторое различие в понимании.
  • ИСТОРИЯ ДРЕВНЕГО РИМА
    для печати