Base of a statue erected in honor of Tiberius and depicting the personifications of 14 Asian cities

CIL. X. 1624 [=2486] basis ingens, in cuius quattuor lateribus cernuntur quattuordecim Asiae civitates cum suis quaeque ἐπισήμοις, nominibus subscriptis. Titulus legitur in antica inter statuas primam et secundam. Reperta est m. Dec. 1693 Puteolis in fundo fratrum Migliarese; deinde stetit aliquamdiu in foro ante ecclesiam cathedralem, donec translata est in museum Neapolitanum, ubi hodie extat inter anaglypha.

Descripsi et recognovi. Antonius Bulifon intorno d’un antico marmo discoverto nella citta di Pozzuoli. Neapoli 1691. 12; Sarnelli guida di Pozzuoli ed. 1697 p. 66; Hist. de l’Acad. des inscriptions XXIV p. 132 (cf. p. 155); Fabretti 728, 447; Laur. Th. Gronovii marmorea basis colossi Tiberio Caesari erecti Amstelaed. 1728. 8’ (qui novit ex Bulifonio); Mur. ms. 21, 231 a Ginannio, ed. 206, 6 a Tafurio; letters from a young painter ed. 2 Londin. 1750 I p. 101, qui dat nomina n. 3—11; Cochin et Bellicard antiquités d’Herculanum Paris. 1754 p. 76 tab. 28. 29 incisam dederunt pessime; Amadutius in schedis bibl. Savignanensis; Marini cod. Vat. 9131 f. 260 neglegenter, fortasse ex Sarnellio; Romanelli viaggio II p. 243; Canina Etrur. marittima vol. I in tab. n. 3. Delineatas egregie a Ferdinando Mori Neapolitano tabulas lapidi incidendas curavit Otto Jahn Berichte der sachs. Ges. der Wiss. 1851 tab. I sq. Graevii, qui ex tabula Bulifonii novit, ad Spanhemium de hoc titulo epistula legitur in cod. Trai. 56 f. 57. ‘Di questo marmo’, Sarnellius ait ed. 1768 p. 36, ‘hanno ancora scritto l’Em. Sig. Card. Cantelmi Arcivescovo di Napoli e Monsignor D. Diego Vinc. Vidania Cappellano Maggiore dei Regno; ma niuno di loro ha dato nulla alla luce’. Orelli 687.

In iis quae nunc desiderantur (quae hic exhibentur litteris inclinatis) omnino redeundum est ad Bulifonii satis accuratum exemplum, a quo posteriora omnia pendent excepto fortasse pictoris Angli, quo et ipso non multum proficimus. — 1 dedi ut mihi apparuit et describenti et recognoscenti. Prima littera ex superstitibus I visa est, quamquam etiam R admitti potest. De sequentibus mihi constabat, nisi quod in VLLORON secunda etiam pro E haberi potest, quintae hasta sola certa est. Fieri potest, ut in fine aliae litterae desint. Eduardus Philippi quae in addendis ed. I rettulit, non recte se habent; fere recte autem Michaelis Bull. dell’ inst. 1858 p. 136 IHENIA.SA/////LIORON legit. THENIA . . . . . . EIORONXX Bul. (inde ..HENIA ETIORONXX Amad. THENIA . . EI·RON·XX· Fabr.), notans: le due xx appena si scorgono. Supple SArdes; reliqua incerta. — 6 TEMNOS Bul. Fabr. Am., LEMNOS Anglus; nunc restat MNOS. — 11 HYRCA... Bul. in tab. Fabr., HIRCA... Bul. in textu Amad., HYRC Anglus. — 12 nunc non superest nisi NE. Supplevi ex Bul. Fabr. Am.

De terrae motu a. 17 p. Chr., qui duodecim celebres Asiae urbes evertit, accurate rettulit Tacitus ann. 2, 47 meminitque eius item Strabo quatenus pervenit ad duas civitates maxime afflictas Sardes et Magnesiam 12, 8, 18 p. 579. 13, 3, 5 p. 621. c. 4, 8 p. 627; cf. Seneca q. n. 6, 1, 13; Plinius h. n. 2,84, 200 et inde Solinus 40,5). Paullo post anno 23 Cibyram similis ruina afflixit (Tacitus ann. 4, 13). Denique Ephesus quoque eiusmodi clade affecta est anno 29 vel 30; nam ante hunc annum Ephesum ruisse ex nostra hac basi intellegitur, post a. 28 id accidisse inde sequitur, quod annales Taciti eatenus servati de ea re tacent. Posteriores quoque qui urbes enumerant Eusebius a. Abr. 2034 (hic omissa Cibyra) et Nicephorus Callistus 1, 17 (qui nominat omnes) Ephesi nomen non omittunt. Afflictis urbibus cum subvenisset Tiberius egregia liberalitate, quam et auctores praedicant (Vell. 2, 126; Dio 57, 17; Sueton. Tib. 48; Oros. 7, 4) et nummi (Eckhel 6, 192), eae Romae ad aedem Veneris genetricis in foro Iulio colossum ei dedicarunt circum dispositis quattuordecim civitatium statuis (Phlegon de mirab. 42 Muell.). Eam statuam apparet Puteolis expressisse Augustales, ob mercaturam scilicet Asianam eius liberalitatis quodammodo participes. Accurate tam de terrae motu quam de statuis egit Iahnius in actis minoribus acad. Lips. a. 1851 p. 119 seq.

ILS. 156. Ti. Caesari divi | Augusti f. divi | Iuli n. Augusto | pontif. maximo, cos. IIII, | imp. VIII, trib. potestat. XXXII¹, | Augustales; | res publica | restituit. In fronte ingentis basis, in cuius quattuor lateribus sculptae sunt imagines quattuordecim Asiae civitatum, nominibus subscriptis . . *henia Sa[rde]s² *ulloron — [Magnes]ia — Philadelphia — Tmolus— Cyme — Temnos³ — Cibyra — Myrina — Ephesos — Apollonidea — Hyrca[nia]³ — Mostene³ — [Aec]ae — [Hiero]aesarea.

Puteolis rep. a. 1693, nunc in museo Neapolitano (X 1624). Civitates illae Asiae terrae motu eversae (pleraeque a. p. C. 17, cf. Tac. a. 2,47, Cibyra anno 23, cf. Tac. a. 4, 13, Ephesus ut videtur anno 29, recensitae omnes a Nicephoro Callisto 1, 17), cum opem ferente Tiberio restitutae essent (cf. Tac. l. c.; Vell. 2, 126; Dio 57, 17, al.), imperatori colossum dedicaverunt adiectis imaginibus ipsarum (Phlegon de mirab.42), ad quod monumentum, dedicatum Romae ad Veneris, apparet hoc Puteolanum fuisse imitando expressum, pecunia collegii Augustalium quod fuit Puteolis. Cf. Jahn, Berichte der sächs. Gesellsch. der Wiss. 1851 p. 119 seq. — Fragmenta titulorum Tiberii ob eam causam in ipsis illis urbibus dedicatorum vide C. III s. 7096, clausulam decreti civitatium illarum ob eam rem facti C. I. Gr. 3450 = Lebas-Waddington n. 620.

¹Consul quartum tribunicia potestate tricesimum alterum fuit Tiberius Jul. | Dec. 30 p. C. (kalendis Ianuariis a. 31 consul quintum dici coepit). Hoc ipso ut videtur tempore aut paullo antea colossus ille Romae dedicatus est.

²Sardes vocabulum in lapide fuisse apparet; quod praecedit vocabulum, incertum est, item id quod sequitur.

³Vocabula, nunc evanida, in lapide lecta sunt aut integra aut paene integra ab iis qui primi descripserunt.