Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà I, ãë. 46

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Â. Ì. Ñìèðèíà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9

46. (1) Ñåð­âèé óæå íà äåëå îáëà­äàë íåñî­ìíåí­íîþ öàð­ñêîþ âëà­ñòüþ, íî ñëó­õà åãî ïîðîé äîñòè­ãà­ëà ÷âàí­íàÿ áîë­òîâ­íÿ ìîëî­äî­ãî Òàðê­âè­íèÿ, ÷òî, ìîë, áåç èçáðà­íüÿ íàðîä­íî­ãî öàð­ñò­âó­åò Ñåð­âèé, è îí, ñïåð­âà óãî­äèâ ïðî­ñòî­ìó ëþäó ïîäóø­íûì ðàçäå­ëîì çàõâà­÷åí­íîé ó âðà­ãîâ çåì­ëè140, ðåøèë­ñÿ çàïðî­ñèòü íàðîä: æåëà­þò ëè, ïîâåëå­âà­þò ëè îíè, ÷òîáû îí íàä íèìè öàð­ñò­âî­âàë? Ñåð­âèé áûë ïðî­âîç­ãëà­øåí öàðåì ñòîëü åäè­íî­äóø­íî, êàê, ïîæà­ëóé, íèêòî äî íåãî. (2) Íî è ýòî íå óìà­ëè­ëî íàäåæä Òàðê­âè­íèÿ íà öàð­ñêóþ âëàñòü. Íàïðî­òèâ, ïîíè­ìàÿ, ÷òî çåì­ëþ ïëå­áå­ÿì ðàçäà­þò âîïðå­êè æåëà­íüÿì îòöîâ, îí ñ÷åë, ÷òî ïîëó­÷èë ïîâîä åùå óñåðä­íåå ÷åð­íèòü Ñåð­âèÿ ïåðåä îòöà­ìè, óñè­ëè­âàÿ òåì ñâîå âëè­ÿ­íèå â êóðèè. Îí è ñàì ïî ìîëî­äî­ñòè ëåò áûë ãîðÿ÷, è æåíà, Òóë­ëèÿ, ðàñ­òðàâ­ëÿ­ëà áåñ­ïî­êîé­íóþ åãî äóøó. (3) Òàê è ðèì­ñêèé öàð­ñêèé äîì, ñ.51 ïîäîá­íî äðó­ãèì141, ÿâèë ïðè­ìåð äîñòîé­íî­ãî òðà­ãåäèè çëî­äå­ÿ­íèÿ, ÷òîáû îïî­ñòû­ëå­ëè öàðè è ñêî­ðåå ïðè­øëà ñâî­áî­äà è ÷òîáû ïîñëåä­íèì îêà­çà­ëîñü öàð­ñò­âî­âà­íèå, êîòî­ðî­ìó ïðåä­ñòî­ÿ­ëî ðîäèòü­ñÿ îò ïðå­ñòóï­ëå­íèÿ.

(4) Ó ýòî­ãî Ëóöèÿ Òàðê­âè­íèÿ (ïðè­õî­äèë­ñÿ ëè îí Òàðê­âè­íèþ Äðåâ­íå­ìó ñûíîì èëè âíó­êîì, ðàçî­áðàòü íåëåã­êî142; ÿ, ñëå­äóÿ áîëü­øèí­ñòâó ïèñà­òå­ëåé, áóäó íàçû­âàòü åãî ñûíîì) áûë áðàò — Àððóíò Òàðê­âè­íèé, þíî­øà îò ïðè­ðî­äû êðîò­êèé. (5) Çàìó­æåì çà äâó­ìÿ áðà­òüÿ­ìè áûëè, êàê óæå ãîâî­ðè­ëîñü, äâå Òóë­ëèè, öàð­ñêèå äî÷å­ðè, ñêëà­äîì òîæå ñîâñåì íåïî­õî­æèå äðóã íà äðó­ãà. Âûøëî òàê, ÷òî äâà êðó­òûõ íðà­âà â áðà­êå íå ñîåäè­íè­ëèñü — ïî ñ÷àñò­ëè­âîé, êàê ÿ ïîëà­ãàþ, ó÷à­ñòè ðèì­ñêî­ãî íàðî­äà, — äàáû ïðî­äîë­æè­òåëü­íåé áûëî öàð­ñò­âî­âà­íèå Ñåð­âèÿ è óñïå­ëè ñëî­æèòü­ñÿ îáû­÷àè ãîñóäàð­ñòâà. (6) Òóë­ëèÿ-ñâè­ðå­ïàÿ òÿãî­òè­ëàñü òåì, ÷òî íå áûëî â åå ìóæå íèêà­êîé ñòðà­ñòè, íèêà­êîé äåð­çî­ñòè. Âñÿ óñòðå­ìèâ­øèñü ê äðó­ãî­ìó Òàðê­âè­íèþ, èì âîñ­õè­ùà­åò­ñÿ îíà, åãî íàçû­âà­åò íàñòî­ÿ­ùèì ìóæ­÷è­íîé è ïîðîæ­äå­íè­åì öàð­ñêîé êðî­âè, ïðå­çè­ðà­åò ñåñò­ðó çà òî, ÷òî òà, ïîëó­÷èâ íàñòî­ÿ­ùå­ãî ìóæà, íå ðàâ­íà åìó æåí­ñêîé îòâà­ãîé. (7) Ñðîä­ñòâî äóø ñïî­ñîá­ñò­âó­åò áûñò­ðî­ìó ñáëè­æå­íèþ — êàê âîäèò­ñÿ, çëî çëó ïîä ñòàòü, — íî çà÷èí­ùè­öåþ âñå­îá­ùåé ñìó­òû ñòà­íî­âèò­ñÿ æåí­ùè­íà. Ïðè­âûê­íóâ ê óåäè­íåí­íûì áåñåäàì ñ ÷óæèì ìóæåì, îíà ñàìîþ ïîñëåä­íåþ áðà­íüþ ïîíî­ñèò ñâî­åãî ñóïðó­ãà ïåðåä åãî áðà­òîì, ñâîþ ñåñò­ðó ïåðåä åå ñóïðó­ãîì. Äà ëó÷­øå áû, òâåð­äèò îíà, è åé áûòü âäî­âîé, è åìó áåç­áðà÷­íûì, ÷åì ñâÿ­çû­âàòü­ñÿ ñ íåðîâ­íåé, ÷òîáû óâÿäàòü îò ÷óæî­ãî ìàëî­äó­øèÿ. (8) Äàëè á åé áîãè òàêî­ãî ìóæà, êàêî­ãî îíà çàñëó­æè­ëà, — ñêî­ðî, ñêî­ðî ó ñåáÿ â äîìå óâèäå­ëà áû îíà òó öàð­ñêóþ âëàñòü, ÷òî âèäèò ñåé­÷àñ ó îòöà. Áûñò­ðî çàðà­æà­åò îíà þíî­øó ñâî­èì áåç­ðàñ­ñóä­ñò­âîì. (9) Îñâî­áî­äèâ äâó­ìÿ êðÿäó ïîõî­ðî­íà­ìè äîìà ñâîè äëÿ íîâî­ãî ñóïðó­æå­ñòâà, Ëóöèé Òàðê­âè­íèé è Òóë­ëèÿ-ìëàä­øàÿ ñî÷å­òà­þò­ñÿ áðà­êîì, ñêî­ðåå áåç çàïðå­ùå­íèÿ, ÷åì ñ îäîá­ðå­íèÿ Ñåð­âèÿ.

46. Ser­vius quam­quam iam usu haud du­bie reg­num pos­se­de­rat, ta­men, quia in­ter­dum iac­ta­ri vo­ces a iuve­ne Tar­qui­nio audie­bat se ini­us­su po­pu­li reg­na­re, con­ci­lia­ta pri­us vo­lun­ta­te ple­bis ag­ro cap­to ex hos­ti­bus vi­ri­tim di­vi­so ausus est fer­re ad po­pu­lum, vel­lent iube­rentne se reg­na­re; tan­to­que con­sen­su, quan­to haud quis­quam ali­us an­te, rex est dec­la­ra­tus. [2] ne­que ea res Tar­qui­nio spem ad­fec­tan­di reg­ni mi­nuit; im­mo eo in­pen­sius, quia de ag­ro ple­bis ad­ver­sa pat­rum vo­lun­ta­te sen­se­rat agi, cri­mi­nan­di Ser­vi apud pat­res cres­cen­di­que in cu­ria si­bi oc­ca­sio­nem da­tam ra­tus est, et ip­se iuve­nis ar­den­tis ani­mi et do­mi uxo­re Tul­lia in­quie­tum ani­mum sti­mu­lan­te. [3] tu­lit enim et Ro­ma­na re­gia sce­le­ris tra­gi­ci exemplum, ut tae­dio re­gum ma­tu­rior ve­ni­ret li­ber­tas ul­ti­mum­que reg­num es­set, quod sce­le­re par­tum fo­ret.

hic L. Tar­qui­nius — [4] Pris­ci Tar­qui­ni re­gis fi­lius ne­pos­ne fue­rit, pa­rum li­quet; plu­ri­bus ta­men auc­to­ri­bus fi­lium edi­de­rim — frat­rem ha­bue­rat Ar­run­tem Tar­qui­nium, mi­tis in­ge­nii iuve­nem. [5] his duo­bus, ut an­te dic­tum est, duae Tul­liae, re­gis fi­liae, nup­se­rant, et ip­sae lon­ge dis­pa­res mo­ri­bus. for­te ita in­ci­de­rat, ne duo vio­len­ta in­ge­nia mat­ri­mo­nio iun­ge­ren­tur, for­tu­na, cre­do, po­pu­li Ro­ma­ni, quo diu­tur­nius Ser­vi reg­num es­set consti­tui­que ci­vi­ta­tis mo­res pos­sent. [6] an­ge­ba­tur fe­rox Tul­lia ni­hil ma­te­riae in vi­ro ne­que ad cu­pi­di­ta­tem ne­que ad auda­ciam es­se; to­ta in al­te­rum aver­sa Tar­qui­nium eum mi­ra­ri, eum vi­rum di­ce­re ac re­gio san­gui­ne or­tum; sper­ne­re so­ro­rem, quod vi­rum nac­ta mu­lieb­ri ces­sa­ret auda­cia. [7] contra­hit ce­le­ri­ter si­mi­li­tu­do eos, ut fe­re fit: ma­lum ma­lo ap­tis­si­mum; sed ini­tium tur­ban­di om­nia a fe­mi­na or­tum est. ea sec­re­tis vi­ri alie­ni ad­sue­fac­ta ser­mo­ni­bus nul­lis ver­bo­rum con­tu­me­liis par­ce­re de vi­ro ad frat­rem, de so­ro­re ad vi­rum; et se rec­tius vi­duam et il­lum cae­li­bem fu­tu­rum fuis­se con­ten­de­re, quam cum in­pa­ri iun­gi, ut elan­gues­cen­dum alie­na ig­na­via es­set. [8] si si­bi eum, quo dig­na es­set, dii de­dis­sent vi­rum, do­mi se pro­pe diem vi­su­ram reg­num fuis­se, quod apud pat­rem vi­deat. ce­le­ri­ter adu­les­cen­tem suae te­me­ri­ta­tis implet. [9] Lu­cius Tar­qui­nius et Tul­lia mi­nor, pro­pe con­ti­nua­tis fu­ne­ri­bus cum do­mos va­cuas no­vo mat­ri­mo­nio fe­cis­sent, iun­gun­tur nup­tiis ma­gis non pro­hi­ben­te Ser­vio quam adpro­ban­te.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 140Ïðè­åì ïîëè­òè­÷å­ñêîé áîðü­áû, îáû÷­íûé â Ðèìå áîëåå ïîçä­íå­ãî âðå­ìå­íè.
  • 141Çäåñü èìå­þò­ñÿ â âèäó öàð­ñêèå äîìà Ôèâ è Ìèêåí (èñòî­ðèè Ýäè­ïà è Àãà­ìåì­íî­íà, íàøåä­øèå îòðà­æå­íèå â ãðå­÷å­ñêèõ òðà­ãåäè­ÿõ, î êîòî­ðûõ â âñïî­ìè­íà­åò Ëèâèé).
  • 142Ó÷è­òû­âàÿ, ÷òî Ñåð­âèé Òóë­ëèé öàð­ñò­âî­âàë 44 ãîäà (ñì. íèæå: I, 48, 8), âðÿä ëè âîç­ìîæ­íî, ÷òîáû þíî­øà Òàðê­âè­íèé ìîã áûòü ñûíîì Òàðê­âè­íèÿ Äðåâ­íå­ãî. Ôëîð (I, 1, 7) è Äèî­íè­ñèé (V, 1, 48) íàçû­âà­þò åãî âíó­êîì.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000147 1364000148 1364000149