Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
7. (1)  ýòîì âñåîáùåì çàïóñòåíèè îáåçãëàâëåííîìó è îáåññèëåííîìó Ãîðîäó ïðèøëè íà ïîìîùü áîãè è ïîêðîâèòåëüíèöà Ðèìà — Ôîðòóíà, âíóøèâøàÿ ýêâàì è âîëüñêàì ìûñëü çàíÿòüñÿ íå âîéíîé, à ðàçáîåì. (2) Îíè ñî÷ëè áåçíàäåæíûì äåëîì íå òî ÷òî âçÿòü, íî äàæå ïðèáëèçèòüñÿ ê ñòåíàì Ðèìà, è, åùå èçäàëåêà çàâèäåâ êðûøè Ãîðîäà íà õîëìàõ, îòêàçàëèñü îò ýòîãî íàìåðåíèÿ, (3) à ïî âñåìó ëàãåðþ ïðîêàòèëñÿ ðîïîò, ÷òî-äå íå ñòîèò ïîïóñòó òðàòèòü âðåìÿ â ýòîé îïóñòîøåííîé è áðîøåííîé ñòðàíå, ñðåäè ïàäàëè è òðóïîâ, òîãäà êàê ìîæíî äâèíóòüñÿ â áåçîïàñíûå ìåñòà, íàïðèìåð â áîãàòûå äîáû÷åé îêðåñòíîñòè Òóñêóëà; è âîò, âíåçàïíî ñíÿâøèñü ñ ìåñòà, îíè ïðîøëè ñòîðîíîé, ïåðåñåêëè ëàáèêàíñêèå çåìëè è âçîøëè íà Òóñêóëàíñêèå õîëìû. Çäåñü è ðàçðàçèëèñü ñî âñåé ñèëîþ áåäñòâèÿ âîéíû. (4) Òåì âðåìåíåì ãåðíèêè è ëàòèíû, äâèæèìûå ñîñòðàäàíèåì è ñòûäÿñü íå âûñòóïèòü ïðîòèâ îáùåãî âðàãà, ðüÿíî íàñòóïàâøåãî íà Ðèì, è íå ïîñëàòü îñàæäåííûì ñîþçíèêàì íèêàêîãî ïîäêðåïëåíèÿ, ñîåäèíèâ ñâîè âîéñêà, äâèíóëèñü íà ïîìîùü ðèìëÿíàì. (5) Íå îáíàðóæèâ òàì íåïðèÿòåëÿ, îíè ñòàëè åãî âûñëåæèâàòü è âñòðåòèëè, êîãäà òîò óæå ñïóñêàëñÿ ñ Òóñêóëàíñêèõ õîëìîâ â Àëüáàíñêóþ äîëèíó. Ñðàæåíüå áûëî íåðàâíûì, è âåðíîñòü ñîþçíèêîâ íå ïðèíåñëà óñïåõà. ñ.123 (6)  Ðèìå îò áîëåçíè óìåðëî íå ìåíüøå ëþäåé, ÷åì ïîãèáëî ó ñîþçíèêîâ íà ïîëå áîÿ. Óìåð è äðóãîé êîíñóë, óìåðëè ïðî÷èå ñëàâíûå ìóæè, àâãóðû Ìàíèé Âàëåðèé è Òèò Âåðãèíèé Ðóòèë, âåðõîâíûé êóðèîí15 Ñåðâèé Ñóëüïèöèé; â ïîëíîé ìåðå âñþ ñâîþ ñèëó ïîêàçàëà áîëåçíü ñðåäè ïðîñòîãî ëþäà. (7) Íå íàäåÿñü íà ÷åëîâå÷åñêèå ñèëû, ñåíàò âåëåë íàðîäó äàòü îáåòû áîãàì: âñåì áûëî ïðèêàçàíî, âçÿâ æåí è äåòåé, èäòè è ìîëèòü áîãîâ, ÷òîá ñìèëîñòèâèëèñü. (8) Òî, ê ÷åìó êàæäîãî ïîíóæäàëà ñâîÿ áåäà, òåïåðü ïî÷èòàëîñü îáùåñòâåííûì äîëãîì, è õðàìû çàïîëíèëèñü ëþäüìè. Ïîâñþäó ðàñïðîñòåðòûå íèö ìàòðîíû ìåëè âîëîñàìè õðàìû, ïðîñÿ íåáîæèòåëåé óòîëèòü ñâîé ãíåâ è ïîëîæèòü êîíåö ÷óìå. |
7. deserta omnia, sine capite, sine viribus, di praesides ac fortuna urbis tutata est, quae Volscis Aequisque praedonum potius mentem quam hostium dedit; [2] adeo enim nullam spem non potiundi modo, sed ne adeundi quidem Romana moenia animus eorum cepit tectaque procul visa atque imminentes tumuli avertere mentes eorum, [3] ut totis passim castris fremitu orto, quid in vasto ac deserto agro inter tabem pecorum hominumque desides sine praeda tempus tererent, cum integra loca, Tusculanum agrum opimum copiis, petere possent, signa repente convellerent transversisque itineribus per Labicanos agros in Tusculanos colles transirent. eo vis omnis tempestasque belli conversa est. [4] interim Hernici Latinique, pudore etiam, non misericordia solum moti, si nec obstitissent communibus hostibus infesto agmine Romanam urbem petentibus nec opem ullam obsessis sociis ferrent, coniuncto exercitu Romam pergunt. [5] ubi cum hostes non invenissent, secuti famam ac vestigia obvii fiunt descendentibus ab Tusculana in Albanam vallem. ibi haudquaquam aequo proelio pugnatum est, fidesque sua sociis parum felix in praesentia fuit. [6] haud minor Romae fit morbo strages quam quanta ferro sociorum facta erat. consul qui unus supererat moritur; mortui et alii clari viri, M. Valerius, T. Verginius Rutulus augures, Ser. Sulpicius curio maximus; [7] et per ignota capita late vagata est vis morbi. inopsque senatus auxilii humani ad deos populum ac vota vertit. iussi cum coniugibus ac liberis supplicatum ire pacemque exposcere deum, [8] ad id quod sua quemque mala cogebant auctoritate publica evocati omnia delubra implent. stratae passim matres crinibus templa verrentes veniam irarum caelestium finemque pesti exposcunt. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß