Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
12. (1) Ïðèáëèæàëñÿ äåíü ñóäà, è ëþäè, êàçàëîñü, óâåðîâàëè â òî, ÷òî îò îñóæäåíèÿ Öåçîíà çàâèñèò èõ ñâîáîäà. Òîëüêî ýòî è çàñòàâèëî åãî, âûçûâàÿ åùå áîëüøóþ íåíàâèñòü, êîå-êîãî ïðîñèòü î ïîìîùè. Ñ íèì ïðèøëè åãî áëèçêèå, ïåðâûå ëþäè ãîñóäàðñòâà. (2) Òèò Êâèíêöèé Êàïèòîëèí, òðèæäû áûâøèé êîíñóëîì, ìíîãî ãîâîðèë î ñâîèõ è ðîäà ñâîåãî ïîäâèãàõ, ÷òîáû îáúÿâèòü, (3) ÷òî íèêîãäà åùå íè â ðîäó Êâèíêöèåâ, íè â öåëîì Ðèìå íå áûëî ÷åëîâåêà, îò ïðèðîäû íàäåëåííîãî òàêîé äîáëåñòüþ. Öåçîí, ãîâîðèë îí, óæå â ñàìîì íà÷àëå ñâîåé âîèíñêîé ñëóæáû íà åãî ãëàçàõ âñòóïàë â åäèíîáîðñòâî ñ íåïðèÿòåëåì. (4) Ñïóðèé Ôóðèé ðàññêàçàë, êàê Öåçîí, áóäó÷è ïîñëàí Êâèíòîì Êàïèòîëèíîì[1], â òðóäíûé ÷àñ ïîäîñïåë ê íåìó íà âûðó÷êó: «Íèêîìó íå îáÿçàí ÿ òàê, êàê åìó, ñïàñåíèåì äåëà». (5) Êîíñóë ïðîøëîãî ãîäà Ëóöèé Ëóêðåöèé, ÷üÿ ñëàâà åùå íå óñïåëà ïîìåðêíóòü, çàÿâèë, ÷òî äåëèò ñâîè çàñëóãè ñ Öåçîíîì, âñïîìíèë î áîÿõ, ïåðå÷èñëèë ïîäâèãè åãî â ïîõîäàõ è ñðàæåíèÿõ, ïðîñèë è íàñòàèâàë íà òîì, ÷òî (6) ñòîëü çàìå÷àòåëüíîãî, ùåäðî îäàðåííîãî ïðèðîäîé è ñóäüáîé þíîøó, ïðèçâàííîãî çàíÿòü âûäàþùååñÿ ìåñòî â ëþáîì ãîñóäàðñòâå, êóäà áû îí íè ïðèøåë, ïðåäïî÷òèòåëüíåé ÷èñëèòü â ñâîèõ, à íå â ÷óæèõ ñîãðàæäàíàõ. (7) Åãî ãîðÿ÷íîñòè è äåðçîñòè, âûçûâàþùèõ òåïåðü íåïðèÿçíü, ñ âîçðàñòîì óáóäåò, à ðàññóäèòåëüíîñòü, â êîòîðîé îí òàê íóæäàåòñÿ, äåíü çà äíåì ïðèáûâàåò; ÷òîá ïîðî÷íîñòü åãî èñòîùèëàñü, à äîáëåñòü ñîçðåëà, òàêîìó ÷åëîâåêó íàäîáíî äàòü ñîñòàðèòüñÿ â Ðèìå. ñ.128 (8) Ñðåäè çàùèùàâøèõ Öåçîíà áûë è îòåö åãî, Ëóöèé Êâèíêöèé, ïî ïðîçâàíèþ Öèíöèííàò, êîòîðûé ïðîñèë ïðîñòèòü åãî ñûíó îøèáêè ìîëîäîñòè è, ÷òîáû ïåðå÷íåì ñûíîâíèõ çàñëóã íå óñóãóáèòü íåíàâèñòè, óìîëÿë ïîìèëîâàòü åãî è íàïîìèíàë î òîì, ÷òî ñàì îí, Öèíöèííàò, íè ñëîâîì íè äåëîì íè ïåðåä êåì íå ïðîâèíèëñÿ. (9) Îäíè íå ñëóøàëè ýòè ìîëüáû — êòî èç çàñòåí÷èâîñòè, êòî èç ñòðàõà, äðóãèå â îòâåò æàëîâàëèñü ñàìè, âûñòàâëÿÿ ñëåäû ïîáîåâ, è èõ çëîáà ïðåäâåùàëà ïðèãîâîð. |
12. iam aderat iudicio dies apparebatque volgo homines in damnatione Caesonis libertatem agi credere. tum demum coactus cum multa indignitate prensabat singulos. sequebantur necessarii, principes civitatis. [2] T. Quinctius Capitolinus, qui ter consul fuerat, cum multa referret sua familiaeque decora, [3] adfirmabat neque in Quinctia gente neque in civitate Romana tantam indolem tam maturae virtutis unquam exstitisse; suum primum militem fuisse, se saepe vidente pugnasse in hostem; [4] Sp. Furius, missum ab Quinctio Capitolino sibi eum in dubiis suis rebus venisse subsidio; neminem unum esse cuius magis opera putet rem restitutam. [5] L. Lucretius, consul anni prioris, recenti gloria nitens, suas laudes participare cum Caesone, memorare pugnas, referre egregia facinora, nunc in expeditionibus nunc in acie suadere et monere iuvenem egregium, [6] instructum naturae fortunaeque omnibus bonis, maximum momentum rerum eius civitatis, in quamcumque venisset suum quam alienum mallent civem esse. [7] quod offendat in eo, fervorem et audaciam, aetatem cottidie magis auferre; quod desideretur, consilium, id in dies crescere. senescentibus vitiis, maturescente virtute sinerent tantum virum senem in civitate fieri. [8] pater inter hos L. Quinctius, cui Cincinnato cognomen erat, non iterando laudes, ne cumularet invidiam, sed veniam errori atque adulescentiae petendo, sibi, qui non dicto, non facto quemquam offendisset, ut condonarent filium orabat. [9] sed alii aversabantur preces aut verecundia aut metu; alii se suosque mulcatos querentes atroci responso iudicium suum praeferebant. |