Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
58. (1) Ãàé Êëàâäèé, íåíàâèäåâøèé äåöåìâèðîâ çà èõ çëîäåÿíèÿ è áîëüøå âñåõ îçëîáëåííûé äåðçîñòüþ ïëåìÿííèêà, äàâíî óæå ïåðåáðàëñÿ íà ñâîþ ñòàðóþ ðîäèíó, â Ðåãèëë, íî òåïåðü, íåñìîòðÿ íà ïðåêëîííûé âîçðàñò, ÿâèëñÿ âûìàëèâàòü ïðîùåíüå òîìó, îò ÷üèõ ïîðîêîâ áåæàë ñàì.  ëîõìîòüÿõ, ñîïðîâîæäàåìûé ðîäíûìè è äðóçüÿìè, õîäèë îí ïî ôîðóìó, îáðàùàÿñü ê êàæäîìó, êîãî âñòðå÷àë, ñ çàêëèíàíèÿìè íå ïÿòíàòü íåñìûâàåìûì ïîçîðîì ðîä Êëàâäèåâ, ÷òîáû (2) íèêòî íå äóìàë, ÷òî îíè äîñòîéíû çàêëþ÷åíèÿ â òåìíèöó. ×åëîâåê, ÷üå èçîáðàæåíèå áóäåò â âåëè÷àéøåì ïî÷åòå ó ïîòîìêîâ104, çàêîíîäàòåëü è îñíîâîïîëîæíèê ðèìñêîãî ïðàâà, ñèäèò ñåé÷àñ ïîä ñòðàæåé ñðåäè íî÷íûõ âîðîâ è áðîäÿã! (3) Îí ïðèçûâàë õîòü íåíàäîëãî ñìåíèòü ãíåâ íà çäðàâîå ðàçìûøëåíèå è â îòâåò íà ìîëüáû öåëîãî ðîäà Êëàâäèåâ ïîìèëîâàòü Àïïèÿ, ÷òîáû èç íåíàâèñòè ê íåìó îäíîìó íå îòòîëêíóòü îò ñåáÿ ñòîëüêèõ ïðîñèòåëåé. (4) È ñàì îí, Ãàé Êëàâäèé, ñäåëàë ýòî ëèøü ðàäè ðîäîâîãî èìåíè, à íå ïîòîìó, ÷òî çàêëþ÷èë ìèð ñ Àïïèåì, æåëàÿ âûçâîëèòü åãî èç áåäû. Ñâîáîäà áûëà äîáûòà äîáëåñòüþ, à óïðî÷èòü ñîãëàñèå ñîñëîâèé ìîæåò ëèøü êðîòîñòü. (5) Íåêîòîðûå ïî÷óâñòâîâàëè ñîñòðàäàíèå ê íåìó ñàìîìó, à íå ê åãî ïîäçàùèòíîìó, Âåðãèíèé æå çàêëèíàë ïîæàëåòü åãî è äî÷ü è âíèìàòü ìîëüáàì íå ðîäà Êëàâäèåâ, óæå âëàñòâîâàâøèõ íàä ïëåáåÿìè, íî ðîäè÷åé Âåðãèíèè, òðåõ òðèáóíîâ, êîòîðûå, õîòÿ è èçáðàíû â ïîìîùü ïëåáåÿì, ñàìè èùóò ó íèõ çàùèòû è ïîìîùè. Ñëåçû Âåðãèíèÿ áûëè óáåäèòåëüíåé. (6) Ëèøåííûé íàäåæäû, Àïïèé ïîêîí÷èë ñ ñîáîé, íå äîæäàâøèñü ñóäà. (7) Âñëåä çà ýòèì äðóãîé íåíàâèñòíåéøèé ÷åëîâåê, Ñïóðèé Îïïèé, ïîäâåðãñÿ ïðåñëåäîâàíèþ Ïóáëèÿ Íóìèòîðèÿ çà òî, ÷òî áûë â Ãîðîäå ïðè îãëàøåíèè åãî òîâàðèùåì íåïðàâåäíîãî ïðèãîâîðà. (8) Îäíàêî åãî ñîáñòâåííûå áåççàêîíèÿ âûçûâàëè åùå áîëüøóþ íåíàâèñòü, ÷åì íåïðîòèâëåíèå ÷óæèì. Ïðèâåëè ñâèäåòåëÿ, êîòîðûé ïîáûâàë â äâàäöàòè ñåìè ïîõîäàõ, âîñåìü ðàç áûë íàãðàæäåí îäèí îò âñåé öåíòóðèè, îí ïðèíåñ äëÿ âñåîáùåãî îáîçðåíèÿ ñâîè íàãðàäû è, ðàçîðâàâ íà ñåáå îäåæäó, âûñòàâèë íàïîêàç èñïîëîñîâàííóþ ðîçãàìè ñïèíó, âûðàæàÿ ïîëíóþ ñ.166 ãîòîâíîñòü îòäàòü ñåáÿ íà ðàñòåðçàíèå Îïïèþ óæå êàê ÷àñòíîìó ëèöó, åñëè òîò äîêàæåò ïåðåä ñóäîì, ÷òî çíàåò çà íèì õîòü êàêóþ-òî ïðîâèííîñòü. (9) Îïïèÿ òîæå îòâåëè â òåìíèöó, ãäå, íå äîæèäàÿñü äíÿ ñóäà, îí êîí÷èë æèçíü ñàìîóáèéñòâîì. Èìóùåñòâî Êëàâäèÿ è Îïïèÿ òðèáóíû îáðàòèëè â äîõîä ãîñóäàðñòâà. Îñòàëüíûå äåöåìâèðû îòïðàâèëèñü â èçãíàíèå, è èõ èìóùåñòâî îòîøëî â êàçíó. (10) Ïðèòÿçàâøèé íà Âåðãèíèþ Ìàðê Êëàâäèé áûë îñóæäåí ïî ïðèãîâîðó, íî ïðîùåí ñàìèì Âåðãèíèåì è îòïóùåí, ïîñëå ÷åãî óøåë èçãíàííèêîì â Òèáóð105, à ìàíû Âåðãèíèè, êîòîðîé ïîñëå ñìåðòè ïîâåçëî áîëüøå, ÷åì ïðè æèçíè, — ñòîëüêî äîìîâ îáîøëè îíè, òðåáóÿ ïåíè, — óñïîêîèëèñü íå ïðåæäå, ÷åì ïîêàðàëè ïîñëåäíåãî ïðåñòóïíèêà. |
58. C. Claudius, qui perosus decemvirorum scelera et ante omnes fratris filii superbiae infestus Regillum, antiquam in patriam, se contulerat, is magno iam natu, cum ad pericula eius deprecanda redisset cuius vitia fugerat, sordidatus cum gentilibus clientibusque in foro prensabat singulos orabatque [2] ne Claudiae genti eam inustam maculam vellent ut carcere et vinculis viderentur digni. virum honoratissimae imaginis futurum ad posteros, legum latorem conditoremque Romani iuris, iacere vinctum inter fures nocturnos ac latrones. [3] averterent ab ira parumper ad cognitionem cogitationemque animos, et potius unum tot Claudiis deprecantibus condonarent quam propter unius odium multorum preces aspernarentur. [4] se quoque id generi ac nomini dare nec cum eo in gratiam redisse cuius adversae fortunae velit succursum. virtute libertatem reciperatam esse: dementia concordiam ordinum stabiliri posse. [5] erant quos moveret sua magis pietate quam eius pro quo agebat causa; sed Verginius sui potius ut misererentur orabat filiaeque, nec gentis Claudiae regnum in plebem sortitae sed necessariorum Verginiae trium tribunorum preces audirent, qui ad auxilium plebis creati ipsi plebis fidem atque auxilium implorarent. [6] iustiores hae lacrimae videbantur. itaque spe incisa, priusquam prodicta dies adesset, Appius mortem sibi conscivit. [7] subinde arreptus a P. Numitorio Sp. Oppius, proximus invidiae, quod in urbe fuerat cum iniustae vindiciae a collega dicerentur. [8] plus tamen facta iniuria Oppio quam non prohibita invidiae fecit. testis productus, qui septem et viginti enumeratis stipendiis octiens extra ordinem donatus donaque ea gerens in conspectu populi, scissa veste tergum laceratum virgis ostendit, nihilum deprecans quin si quam suam noxam reus dicere posset, privatus iterum in se saeviret. [9] Oppius quoque ductus in vincula est, et ante iudicii diem finem ibi vitae fecit. bona Claudi Oppique tribuni publicavere. collegae eorum exsilii causa solum verterunt; bona publicata sunt. [10] et M. Claudius, adsertor Verginiae, die dicta damnatus, ipso remittente Verginio ultimam poenam dimissus Tibur exsulatum abiit, [11] manesque Verginiae, mortuae quam vivae felicioris, per tot domos ad petendas poenas vagati nullo relicto sonte tandem quieverunt. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß