Ïåðåâîä Í. Í. Êàçàíñêîãî. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
36. (1) Ïî ñ÷àñòüþ, âñå âîéíû çàòèõëè, è ëèøü ïîñåëåíöû èç Âåëèòð, ðàäóÿñü ïåðåäûøêå è îòñóòñòâèþ ðèìñêîãî âîéñêà, ñîâåðøàëè íàáåãè â Ðèìñêóþ îáëàñòü è ïðèíÿëèñü äàæå îñàæäàòü Òóñêóë. (2) Êîãäà òóñêóëàíöû, ñòàðûå ñîþçíèêè è íîâûå ñîãðàæäàíå, î÷åíü ðîáêî çàïðîñèëè ïîìîùè, ýòî óñòûäèëî íå òîëüêî îòöîâ, íî è ïðîñòîé íàðîä. (3) Ñ ðàçðåøåíèÿ íàðîäíûõ òðèáóíîâ èíòåððåêñ óñòðîèë âûáîðû; èçáðàíû áûëè âîåííûå òðèáóíû Ëóöèé Ôóðèé, Àâë Ìàíëèé, Ñåðâèé Ñóëüïèöèé, Ñåðâèé Êîðíåëèé, Ïóáëèé è Ãàé Âàëåðèè [370 ã.]. Îäíàêî âî âðåìÿ íàáîðà ïðîñòîé íàðîä îêàçàëñÿ ãîðàçäî ìåíåå ïîñëóøåí, ÷åì íà âûáîðàõ. ñ.315 (4) Ñ îãðîìíûìè óñèëèÿìè íàáðàâ âîéñêî, âîåííûå òðèáóíû âûñòóïèëè â ïîõîä è íå òîëüêî îòáðîñèëè âðàãà îò Òóñêóëà, íî, çàãíàâ åãî â ñîáñòâåííûå ñòåíû, (5) îñàäèëè Âåëèòðû ñèëàìè, íàìíîãî ïðåâîñõîäÿùèìè òå, êàêèìè áûë îñàæäåí Òóñêóë. Îäíàêî, íà÷àâ îñàäó, îíè íå óñïåëè âçÿòü ãîðîä: (6) ïðåæäå îêàçàëèñü èçáðàíû íîâûå âîåííûå òðèáóíû Êâèíò Ñåðâèëèé, Ãàé Âåòóðèé, Àâë è Ìàðê Êîðíåëèè, Êâèíò Êâèíêöèé, Ìàðê Ôàáèé [369 ã.]. Íî è îíè íå ñîâåðøèëè ïîä Âåëèòðàìè íè÷åãî äîñòîïàìÿòíîãî. (7) Âíóòðåííèå æå äåëà êëîíèëèñü ê åùå áîëüøåìó ðàçëàäó; èáî, êðîìå Ñåêñòèÿ è Ëèöèíèÿ, ïðåäëîæèâøèõ çàêîíû (èõ èçáðàëè íàðîäíûìè òðèáóíàìè óæå â âîñüìîé ðàç), îòêðûòî ñòàë îêàçûâàòü èì ïîääåðæêó è ïðèäóìàâøèé ýòè çàêîíû Ôàáèé, âîåííûé òðèáóí, òåñòü Ñòîëîíà. (8) Ñïåðâà èç ÷èñëà íàðîäíûõ òðèáóíîâ ïðîòèâ çàêîíîâ âîçðàæàëè âîñåìü ÷åëîâåê, à òåïåðü îñòàëîñü òîëüêî ïÿòåðî, äà è òå, ÷òî ïî÷òè îáû÷íî äëÿ èçìåíèâøèõ ñâîèì, çàêîñíåëè, òâåðäÿ ñ ÷óæîãî ãîëîñà òîëüêî òå ïðè÷èíû äëÿ çàïðåùåíèÿ, êîòîðûå èì âòåìÿøèëè åùå äîìà: (9) áî́ëüøàÿ ÷àñòü ïëåáååâ íàõîäèòñÿ-äå ïîä Âåëèòðàìè â âîéñêå; è âûáîðû ñëåäóåò îòëîæèòü äî âîçâðàùåíèÿ âîèíîâ, ÷òîáû âñå ïëåáåè ïðîãîëîñîâàëè çà ïîëåçíîå äëÿ ñåáÿ. (10) À Ñåêñòèé è Ëèöèíèé ñ ÷àñòüþ òîâàðèùåé è îäíèì âîåííûì òðèáóíîì Ôàáèåì, óæå ïîäíàòîðåâ çà ñòîëüêî ëåò â óìåíèè âëèÿòü íà íàñòðîåíèÿ ïðîñòîãî ëþäà, íà âèäó ó âñåõ äîíèìàëè òî îäíîãî, òî äðóãîãî èç ïåðâåéøèõ ñåíàòîðîâ âîïðîñàìè îá îòäåëüíûõ ïðåäëîæåííûõ íàðîäó çàêîíàõ: (11) ðåøàòñÿ ëè îíè òðåáîâàòü äëÿ ñåáÿ ðàçðåøåíèÿ èìåòü áîëåå ïÿòèñîò þãåðîâ ïàøíè, êîãäà ïðîñòîìó íàðîäó íàðåçàþò ïî äâà þãåðà íà äóøó, òàê ÷òî îäèí ÷åëîâåê âëàäååò íàäåëîì ïî÷òè òðåõñîò ãðàæäàí, à ÷åëîâåêó èç ïðîñòîãî íàðîäà åäâà õâàòàåò ìåñòà äëÿ êðîâà íàä ãîëîâîé äà äëÿ áóäóùåé ìîãèëû? (12) ×òî íðàâèòñÿ èì áîëüøå — ÷òîáû îïóòàííûå äîëãàìè ïëåáåè îòäàâàëè ñâîå òåëî â îêîâû è íà èñòÿçàíèÿ èëè ÷òîáû îíè âûïëà÷èâàëè äîëã áåç ðîñòà? Íðàâèòñÿ ëè èì, ÷òî îñóæäåííûõ åæåäíåâíî óâîäÿò òîëïàìè ñ ôîðóìà, ÷òî çíàòíûå äîìà ïîëíû óçíèêîâ, ÷òî âñþäó, ãäå æèâåò ïàòðèöèé, — ÷àñòíàÿ òþðüìà? |
36. alia bella opportune quievere: Veliterni coloni gestientes otio, quod nullus exercitus Romanus esset, et agrum Romanum aliquotiens incursavere et Tusculum oppugnare adorti sunt; [2] eaque res Tusculanis, veteribus sociis, novis civibus, opem orantibus verecundia maxime non patres modo sed etiam plebem movit. [3] remittentibus tribunis plebis comitia per interregem sunt habita, creatique tribuni militum L. Furius A. Manlius Ser. Sulpicius Ser. Cornelius P. et C. Valerii. haudquaquam tam oboedientem in dilectu quam in comitiis plebem habuere; [4] ingentique contentione exercitu scripto profecti non ab Tusculo modo summovere hostem sed intra suamet ipsum moenia compulere, [5] obsidebanturque haud paulo vi maiore Velitrae quam Tusculum obsessum fuerat. nec tamen ab eis a quibus obsideri coeptae erant expugnari potuere; [6] ante novi creati sunt tribuni militum Q. Servilius C. Veturius A. et M. Cornelii Q. Quinctius M. Fabius. nihil ne ab his quidem tribunis ad Velitras memorabile factum. [7] in maiore discrimine domi res vertebantur. nam praeter Sextium Liciniumque latores legum, iam octavum tribunos plebis refectos, Fabius quoque tribunus militum, Stolonis socer, quarum legum auctor fuerat, earum suasorem se haud dubium ferebat; [8] et cum octo ex collegio tribunorum plebi primo intercessores legum fuissent, quinque soli erant, et, ut ferme solent qui a suis desciscunt, capti et stupentes animi vocibus alienis id modo quod domi praeceptum erat intercessioni suae praetendebant: [9] Velitris in exercitu plebis magnam partem abesse; in adventum militum comitia differri debere, ut universa plebes de suis commodis suffragium ferret. [10] Sextius Liciniusque cum parte collegarum et uno ex tribunis militum Fabio, artifices iam tot annorum usu tractandi animos plebis, primores patrum productos interrogando de singulis quae ferebantur ad populum, fatigabant: [11] auderentne postulare ut, cum bina iugera agri plebi dividerentur, ipsis plus quingenta iugera habere liceret, ut singuli prope trecentorum civium possiderent agros, plebeio homini vix ad tectum necessarium aut locum sepulturae suus pateret ager? [12] An placeret fenore circumventam plebem, potius quam sortem solvat, corpus in nervum ac supplicia dare, et gregatim cottidie de foro addictos duci et repleri vinctis nobiles domus, et ubicumque patricius habitet, ibi carcerem privatum esse? |