Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà I, ãë. 14

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Â. Ì. Ñìèðèíà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

14. (1) Íåñêîëü­êî ëåò ñïó­ñòÿ ðîä­ñò­âåí­íè­êè öàðÿ Òàöèÿ îáèäå­ëè ëàâ­ðåíò­ñêèõ ïîñëîâ, à êîãäà ëàâ­ðåí­òÿíå ñòà­ëè èñêàòü óïðà­âû çàêîí­íûì ïîðÿä­êîì, êàê ïðè­íÿ­òî ìåæ­äó íàðî­äà­ìè, ïðè­ñòðà­ñòèå Òàöèÿ ê áëèç­êèì è èõ ìîëü­áû âçÿ­ëè âåðõ. (2) Òåì ñàìûì îí îáðà­òèë âîç­ìåçäèå íà ñåáÿ, è, êîãäà ÿâèë­ñÿ â Ëàâè­íèé íà åæå­ãîä­íîå æåðò­âî­ïðè­íî­øå­íèå, áûë òàì óáèò òîë­ïîé. (3) Ðîìóë, êàê ðàñ­ñêà­çû­âà­þò, ïåðå­íåñ ñëó­÷èâ­øå­å­ñÿ ëåã­÷å, íåæå­ëè ïîäî­áà­ëî, — òî ëè îòòî­ãî, ÷òî ìåæ öàðÿ­ìè òîâà­ðè­ùå­ñòâî íåíà­äåæ­íî, òî ëè ñ÷è­òàÿ óáèé­ñòâî íåáåñ­ïðè­÷èí­íûì. Ïîýòî­ìó îò âîé­íû îí âîç­äåð­æàë­ñÿ, à ÷òîáû îñêîðá­ëå­íüå ïîñëîâ è óáèé­ñòâî öàðÿ íå îñòà­ëèñü áåç èñêóï­ëå­íèÿ, äîãî­âîð ìåæ äâó­ìÿ ãîðî­äà­ìè, Ðèìîì è Ëàâè­íè­åì, áûë çàêëþ­÷åí íàíî­âî.

(4) Òàê, ñâåðõ ÷àÿ­íüÿ áûë ñîõðà­íåí ìèð ñ ëàâ­ðåí­òÿ­íà­ìè, íî íà÷à­ëàñü äðó­ãàÿ âîé­íà, ìíî­ãî áëè­æå, ïî÷òè ó ñàìûõ ãîðîä­ñêèõ âîðîò. Ôèäå­íÿíå ðåøè­ëè, ÷òî â ñëèø­êîì áëèç­êîì ñ íèìè ñîñåä­ñòâå ðàñ­òåò âåëè­êàÿ ñèëà, è ïîòî­ðî­ïè­ëèñü îòêðûòü âîåí­íûå ñ.23 äåé­ñò­âèÿ, ïðåæ­äå ÷åì îíà äîñòèãíåò òîé íåñî­êðó­øè­ìî­ñòè, êàêóþ ïîç­âî­ëÿ­ëî ïðî­âèäåòü áóäó­ùåå. Âûñëàâ âïå­ðåä âîîðó­æåí­íóþ ìîëî­äåæü, îíè ðàçî­ðÿ­þò ïîëÿ ìåæ Ðèìîì è Ôèäå­íà­ìè58; (5) çàòåì ñâî­ðà­÷è­âà­þò âëå­âî, òàê êàê âïðà­âî íå ïóñ­êàë Òèáð, è ïðî­äîë­æà­þò ãðà­áèòü, íàâî­äÿ íåìà­ëûé ñòðàõ íà ñåëü­ñêèõ æèòå­ëåé. Âíå­çàï­íîå ñìÿ­òå­íèå, ñ ïîëåé ïåðå­êè­íóâ­øå­å­ñÿ â ãîðîä, âîç­âå­ñòè­ëî î âîéíå. (6) Ðîìóë â òðå­âî­ãå — âåäü âîé­íà â òàêîé áëè­çî­ñòè ê ãîðî­äó íå ìîã­ëà òåð­ïåòü ïðî­ìåä­ëå­íüÿ — âûâåë âîé­ñêî è ñòàë ëàãå­ðåì â îäíîé ìèëå îò Ôèäåí. (7) Îñòà­âèâ â ëàãå­ðå íåáîëü­øîé îòðÿä, îí âûñòó­ïèë ñî âñåì âîé­ñêîì, ÷àñòè âîè­íîâ ïðè­êà­çàë çàñåñòü â ñêðûò­íîì ìåñòå — áëà­ãî îêðåñò­íîñòü ïîðîñ­ëà ãóñòûì êóñòàð­íè­êîì, — ñàì æå ñ áîëü­øåþ ÷àñòüþ âîé­ñêà è âñåé êîí­íè­öåé äâè­íóë­ñÿ äàëü­øå è, ïîä­ñêà­êàâ­øè ïî÷òè ê ñàìûì âîðîòàì, óñòðà­øàþ­ùèì øóìîì çàòå­ÿí­íîé ñõâàò­êè âûìà­íèë íåïðè­ÿ­òå­ëÿ, ÷åãî è äîáè­âàë­ñÿ. Òà æå êîí­íàÿ ñõâàò­êà äàëà âïîëíå ïðàâ­äî­ïî­äîá­íûé ïîâîä ê ïðè­òâîð­íî­ìó áåã­ñòâó. (8) È âîò êîí­íè­öà áóä­òî áû íå ðåøà­åò­ñÿ â ñòðà­õå, ÷òî âûáðàòü, áîé èëè áåã­ñòâî, ïåõîòà òîæå ïîäà­åò­ñÿ íàçàä, êàê âäðóã âîðîòà ðàñ­ïà­õè­âà­þò­ñÿ è âûñû­ïà­þò âðà­ãè; îíè íàïà­äà­þò íà ñòðîé ðèì­ëÿí è ïðå­ñëå­äó­þò èõ ïî ïÿòàì, ïûëîì ïîãî­íè óâëå­êàå­ìûå ê ìåñòó çàñà­äû. (9) Îòòóäà âíå­çàï­íî ïîÿâ­ëÿ­þò­ñÿ ðèì­ëÿíå è íàïà­äà­þò íà âðà­æå­ñêèé ñòðîé ñáî­êó; ñòðà­õó ôèäå­íÿ­íàì äîáàâ­ëÿ­þò è äâè­íóâ­øè­å­ñÿ èç ëàãå­ðÿ çíà­ìå­íà îòðÿäà, êîòî­ðûé áûë òàì îñòàâ­ëåí. Óñòðà­øåí­íûé ãðî­çÿ­ùåé ñ ðàç­íûõ ñòî­ðîí îïàñ­íî­ñòüþ, íåïðè­ÿ­òåëü îáðà­òèë­ñÿ â áåã­ñòâî, åäâà ëè íå ïðåæ­äå, ÷åì Ðîìóë è åãî âñàä­íè­êè óñïå­ëè íàòÿ­íóòü ïîâî­äüÿ è ïîâåð­íóòü êîíåé. (10) È êóäà áåñ­ïî­ðÿäî÷­íåå, ÷åì íåäàâ­íèå ïðè­òâîð­íûå áåã­ëå­öû, ïðåæ­íèå ïðå­ñëå­äî­âà­òå­ëè â óæå íàñòî­ÿ­ùåì áåã­ñòâå óñòðå­ìè­ëèñü ê ãîðî­äó. Íî îòî­ðâàòü­ñÿ îò âðà­ãà ôèäå­íÿ­íàì íå óäà­ëîñü; (11) íà ïëå­÷àõ ïðî­òèâ­íè­êà, êàê áû åäè­íûì ñ íèì îòðÿäîì, âîðâà­ëèñü ðèì­ëÿíå â ãîðîä ïðåæ­äå, ÷åì çàòâî­ðè­ëèñü âîðîòà.

14. post ali­quot an­nos pro­pin­qui re­gis Ta­tii le­ga­tos Lau­ren­tium pul­sant, cum­que Lau­ren­tes iure gen­tium age­rent, apud Ta­tium gra­tia suo­rum et pre­ces plus po­te­rant. [2] igi­tur il­lo­rum poe­nam in se ver­tit; nam La­vi­ni, cum ad sol­lem­ne sac­ri­fi­cium eo ve­nis­set, con­cur­su fac­to in­ter­fi­ci­tur. [3] eam rem mi­nus aeg­re, quam dig­num erat, tu­lis­se Ro­mu­lum fe­runt, seu ob in­fi­dam so­cie­ta­tem reg­ni, seu quia haud iniu­ria cae­sum cre­de­bat. ita­que bel­lo qui­dem absti­nuit; ut ta­men ex­pia­ren­tur le­ga­to­rum iniu­riae re­gis­que cae­des, foe­dus in­ter Ro­mam La­vi­nium­que ur­bes re­no­va­tum est.

et cum his qui­dem inspe­ra­ta pax erat; [4] aliud mul­to pro­pius at­que in ip­sis pro­pe por­tis bel­lum or­tum. Fi­de­na­tes ni­mis vi­ci­nas pro­pe se con­va­les­ce­re opes ra­ti, pri­us­quam tan­tum ro­bo­ris es­set, quan­tum fu­tu­rum ap­pa­re­bat, oc­cu­pant bel­lum fa­ce­re. iuven­tu­te ar­ma­ta im­mis­sa vas­ta­tur ag­ri quod in­ter ur­bem ac Fi­de­nas est. [5] in­de ad lae­vam ver­si, quia dextra Ti­be­ris ar­ce­bat, cum mag­na tre­pi­da­tio­ne ag­res­tium po­pu­lan­tur; tu­mul­tus­que re­pens ex ag­ris in ur­bem in­la­tus pro nun­tio fuit. [6] ex­ci­tus Ro­mu­lus — ne­que enim di­la­tio­nem pa­ti tam vi­ci­num bel­lum po­te­rat — exer­ci­tum edu­cit, castra a Fi­de­nis mil­le pas­suum lo­cat. [7] ibi mo­di­co prae­si­dio re­lic­to eg­res­sus om­ni­bus co­piis, par­tem mi­li­tum lo­cis cir­ca den­sa ob­si­ta vir­gul­ta obscu­ris sub­si­de­re in in­si­diis ius­sit; cum par­te maio­re at­que om­ni equi­ta­tu pro­fec­tus, id quod quae­re­bat, tu­mul­tuo­so et mi­na­ci ge­ne­re pug­nae, ade­qui­tan­do ip­sis pro­pe por­tis hos­tem ex­ci­vit. fu­gae quo­que, quae si­mu­lan­da erat, eadem equestris pug­na cau­sam mi­nus mi­ra­bi­lem de­dit. [8] et cum ve­lut in­ter pug­nae fu­gae­que con­si­lium tre­pi­dan­te equi­ta­tu pe­des quo­que re­fer­ret gra­dum, ple­nis re­pen­te por­tis ef­fu­si hos­tes in­pul­sa Ro­ma­na acie stu­dio instan­di se­quen­di­que tra­hun­tur ad lo­cum in­si­dia­rum. [9] in­de su­bi­to exor­ti Ro­ma­ni transver­sam in­va­dunt hos­tium aciem; ad­dunt pa­vo­rem mo­ta e castris sig­na eorum, qui in prae­si­dio re­lic­ti fue­rant; ita mul­tip­li­ci ter­ro­re per­cul­si Fi­de­na­tes pri­us pae­ne, quam Ro­mu­lus qui­que cum eo erant cir­cu­ma­ge­rent fre­nis equos, ter­ga ver­tunt; [10] mul­to­que ef­fu­sius, quip­pe ve­ra fu­ga, qui si­mu­lan­tes pau­lo an­te se­cu­ti erant, op­pi­dum re­pe­te­bant. non ta­men eri­pue­re se hos­ti; [11] hae­rens in ter­go Ro­ma­nus, pri­us­quam fo­res por­ta­rum obi­ce­ren­tur, ve­lut ag­mi­ne uno in­rum­pit.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 58Ãîðîä Ôèäå­íû áûë áëè­æàé­øèì (â 6—8 êì ê ñåâå­ðó) ñîñå­äîì Ðèìà.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000115 1364000116 1364000117