Ïåðåâîä Â. Ì. Ñìèðèíà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
22. (1) Íóìà óìåð, è âíîâü íàñòóïèëî ìåæäóöàðñòâèå. Çàòåì íàðîä èçáðàë öàðåì Òóëëà Ãîñòèëèÿ82, âíóêà òîãî Ãîñòèëèÿ, êîòîðûé ïðîñëàâèëñÿ áèòâîé ñ ñàáèíÿíàìè ó ïîäíîæèÿ êðåïîñòè; ñ.29 îòöû óòâåðäèëè ýòî ðåøåíèå. (2) Íîâûé öàðü íå òîëüêî íå áûë ïîõîæ íà ïðåäøåñòâåííèêà, íî âîèíñòâåííîñòüþ ïðåâîñõîäèë äàæå Ðîìóëà. Ìîëîäûå ñèëû è äåäîâñêàÿ ñëàâà âîëíîâàëè åãî. È âîò, ðåøèâ, ÷òî â ïîêîå ãîñóäàðñòâî äðÿõëååò, ñòàë îí ïîâñþäó èñêàòü ïîâîäà ê âîéíå. (3) Ñëó÷èëîñü, ÷òî ðèìñêèå ïîñåëÿíå óãíàëè ñêîò ñ àëüáàíñêîé çåìëè, àëüáàíñêèå, â ñâîé ÷åðåä, — ñ ðèìñêîé. Âëàñòâîâàë â Àëüáå òîãäà Ãàé Êëóèëèé. (4) Ñ îáåèõ ñòîðîí áûëè îòïðàâëåíû ïîñëû òðåáîâàòü âîçìåùåíèÿ óáûòêîâ. Ñâîèì ïîñëàì Òóëë íàêàçàë èäòè ïðÿìî ê öåëè, íå îòâëåêàÿñü íè÷åì: îí òâåðäî çíàë, ÷òî àëüáàíöû îòâåòÿò îòêàçîì è òîãäà ìîæíî áóäåò ñ ÷èñòîé ñîâåñòüþ îáúÿâèòü âîéíó. (5) Àëüáàíöû äåéñòâîâàëè íàìíîãî áåñïå÷íåå; âñòðå÷åííûå Òóëëîì ãîñòåïðèèìíî è ðàäóøíî, îíè âåñåëî ïèðîâàëè ñ öàðåì. Ìåæäó òåì ðèìñêèå ïîñëû è ïåðâûìè ïîòðåáîâàëè óäîâëåòâîðåíèÿ, è îòêàç ïîëó÷èëè ïåðâûìè; îíè îáúÿâèëè àëüáàíöàì âîéíó, êîòîðàÿ äîëæíà áûëà íà÷àòüñÿ ÷åðåç òðèäöàòü äíåé. Î òîì îíè è äîëîæèëè Òóëëó. (6) Òóò îí ïðèãëàøàåò àëüáàíñêèõ ïîñëîâ âûñêàçàòü, ðàäè ÷åãî îíè ÿâèëèñü. Òå, íè î ÷åì íå äîãàäûâàÿñü, ñíà÷àëà çðÿ òðàòÿò âðåìÿ íà îïðàâäàíèÿ: |
22. Numae morte ad interregnum res rediit. inde Tullum Hostilium, nepotem Hostili, cuius in infima arce clara pugna adversus Sabinos fuerat, regem populus iussit; [2] patres auctores facti. hic non solum proximo regi dissimilis sed ferocior etiam quam Romulus fuit. cum aetas viresque tum avita quoque gloria animum stimulabat. senescere igitur civitatem otio ratus undique materiam excitandi belli quaerebat. forte evenit, [3] ut agrestes Romani ex Albano agro, Albani ex Romano praedas in vicem agerent. [4] imperitabat tum C. Cluilius Albae. utrimque legati fere sub idem tempus ad res repetendas missi. Tullus praeceperat suis, ne quid prius quam mandata agerent; satis sciebat negaturum Albanum; ita pie bellum indici posse. [5] ab Albanis socordius res acta: excepti hospitio ab Tullo blande ac benigne, comiter regis convivium celebrant. tantisper Romani et res repetiverant priores et neganti Albano bellum in tricesimum diem indixerant. [6] haec renuntiant Tullo. tum legatis Tullus dicendi potestatem, quid petentes venerint, facit. illi omnium ignari primum purgando terunt tempus: se invitos quicquam, quod minus placeat Tullo, dicturos, sed imperio subigi; res repetitum se venisse; ni reddantur, bellum indicere iussos. [7] ad haec Tullus «nuntiate» inquit «regi vestro regem Romanum deos facere testes, uter prius populus res repetentes legatos aspernatus dimiserit, ut in eum omnes expetant huiusce clades belli.» |