Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà II, ãë. 48

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

48. (1) È âîò, ñòà­ðà­íè­ÿ­ìè êàê ïàò­ðè­öè­åâ, òàê è ïëå­áå­åâ êîí­ñó­ëîì ñòàë Öåçîí Ôàáèé â ïàðå ñ Òèòîì Âåð­ãè­íè­åì [479 ã.]. Íè î âîéíå, íè î íàáî­ðå âîé­ñêà, íè î ÷åì äðó­ãîì îí íå çàáî­òèë­ñÿ ñòîëü­êî, ñêîëü­êî î òîì, ÷òîáû âñëåä îòêðûâ­øåé­ñÿ íàäåæ­äå íà îáùåå ñîãëà­ñèå ïîñêî­ðåé ïðè­ìè­ðèòü ñ ïàò­ðè­öè­ÿ­ìè ïëå­áå­åâ. (2) Ïîýòî­ìó óæå â íà÷à­ëå ãîäà âûñêà­çàë Ôàáèé ìíå­íèå: ïîêóäà íå îáú­ÿâèë­ñÿ ñ çåìåëü­íûì çàêî­íîì êàêîé-íèáóäü òðè­áóí, ñàìèì ñåíà­òî­ðàì ñëå­äî­âà­ëî áû åãî óïðåäèòü, âçÿâ ýòî íà ñåáÿ, è ïî âîç­ìîæ­íî­ñòè ïîðîâ­íó ðàñ­ïðå­äå­ëèòü ìåæ­äó ïëå­áå­ÿ­ìè çàõâà­÷åí­íóþ çåì­ëþ: âåäü ñïðà­âåä­ëè­âî, ÷òîáû åþ âëà­äå­ëè òå, êîìó äîñòà­ëàñü îíà ïîòîì è êðî­âüþ. (3) Ñåíà­òî­ðû ïðå­íå­áðåã­ëè ïðåä­ëî­æå­íè­åì Öåçî­íà; èíûå äàæå ïîñå­òî­âà­ëè, ÷òî â èçëèø­íåé ïîãîíå çà ñëà­âîé ðàñ­òî­÷èë­ñÿ è èçíå­ìîã åãî æèâîé íåêî­ãäà óì. Íèêà­êèõ ðàçäî­ðîâ ïîòîì â ãîðî­äå íå áûëî. Ëàòè­íû òðå­âî­æè­ìû áûëè íàáå­ãà­ìè ýêâîâ. (4) Öåçîí, ïîñëàí­íûé òóäà ñ âîé­ñêîì, âñòó­ïèë â çåì­ëè ýêâîâ è ñòàë èõ ðàçî­ðÿòü. Ýêâû îòî­øëè â ãîðî­äà è ïðÿ­òà­ëèñü çà ñòå­íà­ìè. Ïîýòî­ìó íèêà­êèõ äîñòî­ïà­ìÿò­íûõ ñðà­æå­íèé íå áûëî.

(5) Íî â âîéíå ñ âåé­ÿ­íà­ìè îïðî­ìåò­÷è­âîñòü âòî­ðî­ãî êîí­ñó­ëà ïðè­âå­ëà ê ïîðà­æå­íèþ è âîé­ñêî áûëî áû ïîãóá­ëå­íî, íå ïîäî­ñïåé âîâðå­ìÿ Öåçîí Ôàáèé íà ïîìîùü. Ñ òîé ïîðû íå áûëî ñ âåé­ÿ­íà­ìè íè âîé­íû, íè ìèðà — äåé­ñò­âèÿ èõ áûëè ÷åì-òî âðî­äå ðàç­áîÿ: (6) çàâèäåâ ðèì­ñêèå ëåãè­î­íû, îíè ïðÿ­òà­ëèñü â ãîðîä, à çíàÿ, ÷òî ëåãè­î­íîâ íåò, ðàçî­ðÿ­ëè ïîëÿ, êàê áû â íàñìåø­êó îáî­ðà­÷è­âàÿ âîé­íó ìèðîì, à ìèð — âîé­íîé. Òàê ÷òî íåëü­çÿ áûëî íè áðî­ñèòü âñå ýòî äåëî, íè äîâå­ñòè åãî äî êîí­öà. Óãðî­æà­ëè è äðó­ãèå âîé­íû: óãðî­çà èñõî­äè­ëà îò âîëü­ñêîâ è ýêâîâ, îñòà­âàâ­øèõ­ñÿ ñïî­êîé­íû­ìè, ëèøü ïîêà ñâå­æà áûëà ãîðå÷ü ïîñëåä­íå­ãî ïîðà­æå­íèÿ, èëè — íà íåäà­ëå­êîå áóäó­ùåå — îò âñå­ãäà âðàæ­äåá­íûõ ñàáè­íÿí, à òàê­æå îò ñ.104 âñåé Ýòðó­ðèè. (7) Íî âðàæ­äåá­íûå Âåéè äîñà­æäà­ëè ñêî­ðåé íåîò­âÿç­íî­ñòüþ, íåæå­ëè ñèëîþ, ÷àùå îáèäà­ìè, ÷åì îïàñ­íî­ñòüþ, ïîñêîëü­êó âñå âðå­ìÿ òðå­áî­âà­ëè âíè­ìà­íèÿ è íå ïîç­âî­ëÿ­ëè çàíÿòü­ñÿ äðó­ãèì.

(8) Òîãäà ðîä Ôàáè­åâ ÿâèë­ñÿ â ñåíàò. Îò ëèöà âñå­ãî ðîäà êîí­ñóë ñêà­çàë: «Èçâåñò­íî âàì, îòöû-ñåíà­òî­ðû, ÷òî âîé­íà ñ âåé­ÿ­íà­ìè òðå­áó­åò ñòî­ðî­æå­âî­ãî îòðÿäà ñêî­ðåé ïîñòî­ÿí­íî­ãî, ÷åì áîëü­øî­ãî. Ïóñòü æå äðó­ãèå âîé­íû áóäóò âàøåé çàáîòîé, à âåé­ñêèõ âðà­ãîâ ïðå­äî­ñòàâü­òå Ôàáè­ÿì. Ìû ïîðó­êîþ, ÷òî âåëè­÷èå ðèì­ñêî­ãî èìå­íè íå ïîòåð­ïèò óùåð­áà. (9) Ýòà âîé­íà áóäåò íàøåé, êàê áû âîé­íîé íàøå­ãî ðîäà, è ìû íàìå­ðå­íû âåñòè åå íà ñîá­ñò­âåí­íûé ñ÷åò, îò ãîñóäàð­ñòâà æå íå ïîòðå­áó­åò­ñÿ íè âîè­íîâ, íè äåíåã». Ñåíàò îòâå­÷à­åò èì âåëè­êîé áëà­ãî­äàð­íî­ñòüþ. (10) Âûé­äÿ èç êóðèè, êîí­ñóë â ñîïðî­âîæ­äå­íèè îòðÿäà Ôàáè­åâ (îíè äîæè­äà­ëèñü ðåøå­íèÿ ñåíà­òà, ñòîÿ ó äâå­ðåé) îòïðà­âèë­ñÿ äîìîé. Ïîëó­÷èâ ïðè­êàç íà ñëå­äóþ­ùèé äåíü â îðó­æèè ÿâèòü­ñÿ ê äîìó êîí­ñó­ëà, îíè ðàñ­õî­äÿò­ñÿ ïî äîìàì.

48. igi­tur non pat­rum ma­gis quam ple­bis stu­diis K. Fa­bius cum T. Ver­gi­nio con­sul fac­tus ne­que bel­li ne­que di­lec­tus ne­que ul­lam aliam prio­rem cu­ram age­re, quam ut iam ali­qua ex par­te in­choa­ta con­cor­diae spe pri­mo quo­que tem­po­re cum pat­ri­bus coa­les­ce­rent ani­mi ple­bis. [2] ita­que prin­ci­pio an­ni cen­suit, pri­us­quam quis­quam ag­ra­riae le­gis auc­tor tri­bu­nus exis­te­ret, oc­cu­pa­rent pat­res ip­si suum mu­nus fa­ce­re, cap­ti­vum ag­rum ple­bi quam ma­xi­me aequa­li­ter da­rent: [3] ve­rum es­se ha­be­re eos, quo­rum san­gui­ne ac su­do­re par­tus sit. as­per­na­ti pat­res sunt; ques­ti quo­que qui­dam ni­mia glo­ria lu­xu­ria­re et eva­nes­ce­re vi­vi­dum quon­dam il­lud Cae­so­nis in­ge­nium. nul­lae dein­de ur­ba­nae fac­tio­nes fue­re. ve­xa­ban­tur in­cur­sio­ni­bus Aequo­rum La­ti­ni. [4] eo cum exer­ci­tu Cae­so mis­sus in ip­so­rum Aequo­rum ag­rum de­po­pu­lan­dum tran­sit. Aeque se in op­pi­da re­ce­pe­runt mu­ris­que se te­ne­bant. eo nul­la pug­na me­mo­ra­bi­lis fuit. [5] at a Veien­te hos­te cla­des ac­cep­ta te­me­ri­ta­te al­te­rius con­su­lis, ac­tum­que de exer­ci­tu fo­ret, ni K. Fa­bius in tem­po­re sub­si­dio ve­nis­set. ex eo tem­po­re ne­que pax ne­que bel­lum cum Veien­ti­bus fuit; res pro­xi­me for­mam lat­ro­ci­nii ve­ne­rat: [6] le­gio­ni­bus Ro­ma­nis ce­de­bant in ur­bem; ubi ab­duc­tas sen­se­rant le­gio­nes, ag­ros in­cur­sa­bant bel­lum quie­te, quie­tem bel­lo in vi­cem elu­den­tes. ita ne­que omit­ti to­ta res nec per­fi­ci po­te­rat. et alia bel­la aut prae­sen­tia insta­bant, ut ab Aequis Volscis­que, non diu­tius, quam dum re­cens do­lor pro­xi­mae cla­dis tran­si­ret, quies­cen­ti­bus, aut mox mo­tu­ros es­se ap­pa­re­bat Sa­bi­nos sem­per in­fes­tos Et­ru­riam­que om­nem. [7] sed Veiens hos­tis, ad­si­duus ma­gis quam gra­vis, con­tu­me­liis sae­pius quam pe­ri­cu­lo ani­mos agi­ta­bat, quod nul­lo tem­po­re neg­le­gi po­te­rat aut aver­ti alio si­ne­bat.

Tum Fa­bia gens se­na­tum adiit. [8] con­sul pro gen­te lo­qui­tur: «ad­si­duo ma­gis quam mag­no prae­si­dio, ut sci­tis, pat­res conscrip­ti, bel­lum Veiens eget. vos alia bel­la cu­ra­te, Fa­bios hos­tis Veien­ti­bus da­te. auc­to­res su­mus tu­tam ibi maies­ta­tem Ro­ma­ni no­mi­nis fo­re. [9] nostrum id no­bis ve­lut fa­mi­lia­re bel­lum pri­va­to sumptu ge­re­re in ani­mo est; res pub­li­ca et mi­li­te il­lic et pe­cu­nia va­cet.» [10] gra­tiae in­gen­tes ac­tae. con­sul e cu­ria eg­res­sus co­mi­tan­te Fa­bio­rum ag­mi­ne, qui in ves­ti­bu­lo cu­riae se­na­tus con­sul­tum ex­pec­tan­tes ste­te­rant, do­mum re­dit. ius­si ar­ma­ti pos­te­ro die ad li­men con­su­lis ades­se; do­mos in­de dis­ce­dunt.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364000249 1364000250 1364000251