Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
20. (1) Òîëüêî òóò îõâàòèë öåðèéöåâ íàñòîÿùèé óæàñ ïåðåä âîéíîþ, êàê áóäòî åå ïðè÷èíîþ áîëüøå áûëè ðèìñêèå ñëîâà, íåæåëè ñîáñòâåííûå èõ äåëà, êîãäà îíè äðàçíèëè ðèìëÿí ãðàáåæîì. Îíè íà÷èíàëè ïîíèìàòü, ñêîëü íåïîñèëüíî äëÿ íèõ ïîäîáíîå ïðîòèâîáîðñòâî, (2) è ïðèíÿëèñü êàçíèòü ñåáÿ çà òîò ãðàáåæ è ïðîêëèíàòü òàðêâèíèéöåâ, ñêëîíèâøèõ èõ ê èçìåíå. Íèêòî íå äåëàë íèêàêèõ ïðèãîòîâëåíèé ê âîéíå, íàïðîòèâ, âñÿê òâåðäèë, ÷òî íàäî îòïðàâèòü ïîñîëüñòâî ïðîñèòü î ïðîùåíèè èõ îòñòóïíè÷åñòâà. (3) ßâèâøèñü â ñåíàò, à ñåíàòîì îòîñëàííûå ê íàðîäó, ïîñëû âîççâàëè ê áîãàì, ÷üè ñâÿòûíè îíè ïðèíÿëè è ÷òèëè ïî ÷èíó âî âðåìÿ ãàëëüñêîé âîéíû, ÷òîáû ðèìëÿíå áûëè òàê æå ìèëîñåðäíû ê íèì, öåðèòàì, â ñâîåì áëàãîäåíñòâèè, êàê ñàìè îíè áûëè íåêîãäà ìèëîñåðäíû ê ðèìëÿíàì â òÿæêóþ äëÿ òåõ ïîðó; (4) à çàòåì, îáîðîòÿñü ê ñâÿòèëèùó Âåñòû, îíè ñòàëè ïîìèíàòü â ñâîèõ ìîëüáàõ ãîñòåïðèèìñòâî, áëàãî÷åñòèâî è áîãîáîÿçíåííî îêàçàííîå èìè ôëàìèíàì è âåñòàëêàì: (5) êòî ïîâåðèë áû, ãîâîðèëè îíè, áóäòî ïðè òàêèõ çàñëóãàõ îíè âäðóã íè ñ òîãî íè ñ ñåãî ñäåëàþòñÿ âðàãàìè? È åñëè äàæå ñëó÷èëîñü ÷òî-òî âðàæäåáíîå, òî áóäòî ýòî óìûøëåííî, à íå â îñëåïëåíüå ïîçâîëèëè îíè ñåáå íåäàâíèì çëîäåÿíèåì çàòìèòü ïðåæíèå ñâîè áëàãîäåÿíèÿ, ïðèíÿòûå êîãäà-òî ñ òàêîé áëàãîäàðíîñòüþ? Áóäòî èñêàâøèå äðóæáû ñ ðèìñêèì íàðîäîì â ãîäèíó åãî èñïûòàíèé, îíè çàòåÿëè òåïåðü ñ íèì âðàæäó â ðàñöâåòå åãî ñèë è âîåííûõ óäà÷? Äà íå áóäåò íàçâàíî óìûñëîì òî, ÷òî ñëåäóåò íàçûâàòü ïîä÷èíåíèåì íàñèëüþ è íåèçáåæíîñòè! (6) Òàðêâèíèéöû, ïðîõîäÿ èõ ñòîðîíîþ ñ ãðîçíîþ ñèëîé, õîòÿ èñïðîñèëè òîëüêî äàòü èì äîðîãó, óâëåêëè çà ñîáîþ êîå-êîãî èç ñåëüñêèõ æèòåëåé ïîñîáíè÷àòü èì â ãðàáåæàõ, à ãðàáåæè âìåíÿþòñÿ òåïåðü â âèíó öåðèéöàì. (7) Ýòèõ ëþäåé, åñëè óãîäíî, îíè ãîòîâû âûäàòü, à åñëè íóæíî èõ êàçíèòü, òî êàçíÿò. Íî Öåðå, áîæíèöà ðèìñêîãî íàðîäà, ïðèñòàíèùå æðåöîâ, õðàíèëèùå ðèìñêèõ ñâÿòûíü, äà îñòàíåòñÿ íåâðåäèìûì è íå çàïÿòíàííûì îáâèíåíèÿìè â íàïàäåíèè ðàäè ïðèþòà, îêàçàííîãî çäåñü íåêîãäà âåñòàëêàì, è ïî÷èòàíèÿ ðèìñêèõ áîãîâ52. (8) Ðèìñêèé íàðîä, òðîíóòûé ñêîðåå áûëûìè çàñëóãàìè, íåæåëè íûíåøíèìè îïðàâäàíèÿìè, ïðåäïî÷åë çàáûòü îá èõ çëîäåÿíèÿõ, à íå î áëàãîäåÿíèÿõ, òàê ÷òî áûëî ðåøåíî äàðîâàòü ìèð íàðîäó öåðèòîâ è çàíåñòè â ïîñòàíîâëåíèå ñåíàòà ïåðåìèðèå íà ñòî ëåò. (9) Ãëàâíûå ñèëû áûëè òåïåðü áðîøåíû ïðîòèâ ôàëèñêîâ, âèíîâíûõ â òîì æå ñàìîì ïðåñòóïëåíèè, íî ñîéòèñü ñ ïðîòèâíèêîì íèãäå íå óäàëîñü. Ðèìëÿíå ïðîøëè ÷åðåç èõ êðàé, íåñÿ ñ.341 îïóñòîøåíèå, îäíàêî îò îñàäû ãîðîäîâ âîçäåðæàëèñü. Ïî âîçâðàùåíèè ëåãèîíîâ â Ðèì îñòàòîê ãîäà áûë îòäàí âîññòàíîâëåíèþ ñòåí è áàøåí è áûë îñâÿùåí õðàì Àïîëëîíà53. |
20. tum primum Caerites, tamquam in verbis hostium vis maior ad bellum significandum quam in suis factis, qui per populationem Romanos lacessierant, esset, verus belli terror invasit, et quam non suarum virium ea dimicatio esset cernebant; [2] paenitebatque populationis et Tarquinienses exsecrabantur defectionis auctores; nec arma aut bellum quisquam apparare, sed pro se quisque legatos mitti iubebat ad petendam erroris veniam. [3] legati senatum cum adissent, ab senatu reiecti ad populum deos rogaverunt, quorum sacra bello Gallico accepta rite procurassent, ut Romanos florentes ea sui misericordia caperet quae se rebus adfectis quondam populi Romani cepisset; [4] conversique ad delubra Vestae hospitium flaminum Vestaliumque ab se caste ac religiose cultum invocabant: [5] eane meritos crederet quisquam hostes repente sine causa factos? aut, si quid hostiliter fecissent, consilio id magis quam furore lapsos fecisse, ut sua vetera beneficia, locata praesertim apud tam gratos, novis corrumperent maleficiis, florentemque populum Romanum ac felicissimum bello sibi desumerent hostem, cuius adflicti amicitiam petissent? ne appellarent consilium quae vis ac necessitas appellanda esset. [6] transeuntes agmine infesto per agrum suum Tarquinienses, cum praeter viam nihil petissent, traxisse quosdam agrestium populationis eius, quae sibi crimini detur, comites. [7] eos seu dedi placeat, dedere se paratos esse, seu supplicio adfici, daturos poenas. Caere, sacrarium populi Romani, deversorium sacerdotum ac receptaculum Romanorum sacrorum, intactum inviolatumque crimine belli hospitio Vestalium cultisque dis darent. [8] movit populum non tam causa praesens quam vetus meritum, ut maleficii quam beneficii potius immemores essent. itaque pax populo Caeriti data, indutiasque in centum annos factas in aes referri placuit. [9] in Faliscos eodem noxios crimine vis belli conversa est; sed hostes nusquam inventi. cum populatione peragrati fines essent, ab oppugnatione urbium temperatum; legionibusque Romam reductis reliquum anni muris turribusque reficiendis consumptum et aedis Apollinis dedicata est. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß