Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
19. (1) Òóðäåòàíû, êàê óæå áûëî ñêàçàíî, ïðèçâàëè íàåìíèêîâ-êåëüòèáåðîâ, è ïðåòîðó Ïóáëèþ Ìàíëèþ âåñòè âîéíó çäåñü áûëî ãîðàçäî òðóäíåå. Ïèñüìà åãî çàñòàâèëè êîíñóëà äâèíóòüñÿ ñî ñâîèìè ëåãèîíàìè â Òóðäåòàíèþ. (2) Òóðäåòàíû è êåëüòèáåðû ñòîÿëè îòäåëüíûìè ëàãåðÿìè, è êîãäà êîíñóë ïðèáûë, ðèìëÿíå òîò÷àñ ñòàëè çàòåâàòü ëåãêèå ñòû÷êè ñ êàðàóëàìè òóðäåòàíîâ è, õîòü è áûëî îíî ïîä÷àñ íåðàñ÷åòëèâî, âñåãäà âûõîäèëè ïîáåäèòåëÿìè; (3) çàòåì êîíñóë ïîñëàë âîåííûõ òðèáóíîâ ê êåëüòèáåðàì, ÷òîáû íà÷àòü ïåðåãîâîðû, è ïðåäëîæèë èì íà âûáîð òðè óñëîâèÿ. (4) Ïåðâîå — ïåðåéòè íà ñòîðîíó ðèìëÿí çà ïëàòó âäâîå âûøå òîé, î êîòîðîé äîãîâîðåíî áûëî ó íèõ ñ òóðäåòàíàìè; (5) âòîðîå — ðàçîéòèñü ïî äîìàì, è òîãäà íå áóäåò âìåíåíî èì â âèíó, ÷òî îíè ïîìîãàëè âðàãàì ðèìëÿí; (6) òðåòüå — åñëè âñå æå çàõîòÿò îíè ïðîäîëæàòü âîéíó, ïóñòü ñàìè íàçíà÷àò âðåìÿ è ìåñòî, äàáû ðåøèòü äåëî îðóæèåì. Êåëüòèáåðû ïîïðîñèëè äåíü íà ðàçìûøëåíèå; (7) íî íà èõ ñîâåùàíèå ïðîíèêëè òóðäåòàíû, è ñòàëî îíî òàêèì áåñïîðÿäî÷íûì è øóìíûì, ÷òî íè÷åãî ðåøèòü íå ñóìåëè. (8) Ðèìëÿíå òàê è íå çíàëè, â âîéíå îíè èëè â ìèðå ñ êåëüòèáåðàìè; ïðîäîëæàëè áðàòü, êàê â ìèðíûå âðåìåíà, ñúåñòíûå ïðèïàñû â óñàäüáàõ è ïîñåëåíèÿõ âðàãîâ, çàõîäèëè èíîãäà ïî äåñÿòü ÷åëîâåê â èõ óêðåïëåíèÿ è æèëèùà, ñëîâíî áûë êàêîé-òî äîãîâîð î òîðãîâëå. (9) Âèäÿ, ÷òî íèêàê íå óäàåòñÿ âûçâàòü ïðîòèâíèêà íà áîé, êîíñóë ïîñëàë ñíà÷àëà íåñêîëüêî ëåãêîâîîðóæåííûõ êîãîðò ãðàáèòü èõ ïîëÿ â òåõ ìåñòàõ, êîòîðûõ âîéíà åùå íå êîñíóëàñü; (10) çàòåì, óçíàâøè, ÷òî êåëüòèáåðû îñòàâèëè ñâîþ ïîêëàæó è îáîçû â Ñàãóíòèè52, îòïðàâèëñÿ áðàòü ýòîò ãîðîä. Íî êåëüòèáåðû è íà ýòî íèêàê íå îòâåòèëè. (11) Òîãäà êîíñóë ðîçäàë æàëîâàíüå53 íå òîëüêî ñâîèì, íî è âîèíàì ïðåòîðà, çàâåë âñå âîéñêî â ïðåòîðñêèé ëàãåðü, à ñàì ñ ñåìüþ êîãîðòàìè âîçâðàòèëñÿ íà áåðåã Èáåðà. |
19. Difficilius bellum in Turdetania praetori P. Manlio Celtiberi mercede exciti ab hostibus, sicut ante dictum est, faciebant. Itaque eo consul accersitus litteris praetoris legiones duxit. [2] Ubi eo venit, castra separatim Celtiberi et Turdetani habebant. Cum Turdetanis extemplo levia proelia incursantes in stationes eorum Romani facere semperque victores ex quamvis temere coepto certamine abire. [3] Ad Celtiberos in colloquium tribunos militum ire consul atque iis trium condicionum electionem ferre iubet, [4] primam, si transire ad Romanos velint et duplex stipendium accipere quam quantum a Turdetanis pepigissent; [5] alteram, si domos abire, publica fide accepta, nihil eam rem noxiae futuram quod hostibus se Romanorum iunxissent; [6] tertiam, si utique bellum placeat, diem locumque constituant ubi secum armis decernant. [7] A Celtiberis dies ad consultandum petita. Concilium immixtis Turdetanis habitum magno cum tumultu; eo minus decerni quicquam potuit. [8] Cum incerta bellum an pax cum Celtiberis essent, commeatus tamen haud secus quam in pace ex agris castellisque hostium Romani portabant, deni saepe munimenta eorum, velut communi pacto commercio, privatis indutiis ingredientes. [9] Consul ubi hostes ad pugnam elicere nequit, primum praedatum sub signis aliquot expeditas cohortes in agrum integrae regionis ducit, [10] deinde audito Saguntiae Celtiberum omnes sarcinas impedimentaque relicta, eo pergit ducere ad oppugnandum. [11] Postquam nulla moventur re, persoluto stipendio non suis modo sed etiam praetoris militibus relictoque omni exercitu in castris praetoris ipse cum septem cohortibus ad Hiberum est regressus. |