Domino [nostro] Flavio Theodosio Aug(usto) [XIV] et Anicio Achillio Glabrione Fausto v.
c. consulibus Anicius Achillius Glabrio Faustus v. c. et inl(ustris), tertio expraefecto
urbi, praefectus praetorio et consul ordinarius in domo sua, quae est ad Palmam; Fl(avius)
Paulus v. c. et inl. urbis praefectus; Iunius Pomponius Publianus vir spectabilis vicarius
urbis aeternae; proceres amplissimusque ordo senatus dum convenisset habuissentque inter
se aliquamdiu tractatum, ibi ingressis ex praecepto Anastasio et Martino constitutionariis
Anicius Achillius Glabrio Faustus v. c. et inl., tertio expraefecto urbi, praefectus
praetorio et consul ordinarius dixit:
Aeternorum principum felicitas eo usque procedit augmento, ut ornamentis pacis
instruat, quos bellorum sorte defendit. Proximo superiore anno cum felicissimam sacrorum
omnium coniunctionem pro devotione comitarer, peractis feliciter nuptiis hanc quoque orbi
suo sacratissmus princeps dominus noster Theodosius adicere voluit dignitatem, ut in unum
collectis legum praeceptionibus sequenda per orbem sedecim librorum compendio , quos
sacratissimo suo nomine voluit consecrari, constitui iuberet. Quam rem aeternus princeps
dominus noster Valentinianus devotione socii, affectu filii conprobavit.
Adclamatum est: Nove diserte, vere diserte.
Anicius Achillius Glabrio Faustus v. .c. et inl., tertio expraefeto urbi,
p(raefectus) p(raetori)o et consul ordinarius dixit:
Vocatis igitur me et inl(ustri) viro illius temporis Orientis praefecto singulos
codices sua nobis manu divina tradi iussit per orbem sui cum reverentia dirigendos, ita ut
inter prima vestrae sublimitatis notioni provisionem suam sacratissimus princeps iuberet
offerri. In manu est acceptus codex utriusque principis praeceptione directus.
Constitutionarii praesentes sunt: si placet amplitudini vestrae, has ipsas leges, quibus
hoc idem fieri iusserunt, amplitudo vestra relegi sibi iubeat, ut consultissimis
aeternorum princi-
pum praeceptis consentanea devotione pareamus.
Acclamatum est: Aequum est, placet, placet.
Anicius Achillius Glabrio Faustus v. c. et inl., tertio expraefecto urbi,
praefectus p(raetori)o et consul ordinarius legit ex codice Theodosiano, libro primo, sub
titulo 'de constitutionibus principum et edictis':
Impp. Theodosius et Valentinianus aa. ad senatum. Ad similitudinem Gregoriani atque
Hermogeniani codicis cunctas colligi constitutiones decernimus, quas Constantinus inclitus
et post eum divi principes nosque tulimus, edictorum viribus aut sacra generalitate
subnixas. Et primum tituli, quae negotiorum sunt certa vocabula, separandi ita sunt, ut,
si capitulis diversis expressis ad plures titulos constitutio una pertineat, quod ubique
aptum est, collocetur; dein, quod in utramque dici partem faciet varietas, lectionum
probetur ordine non solum reputatis consulibus et tempore quaesito imperii, sed ipsius
etiam compositione operis validiora esse, quae sunt posteriora, monstrante; post haec, ut
constitutionum ipsa etiam verba, quae ad rem pertinent, reserventur, praetermissis illis,
quae sanciendae rei non ex ipsa necessitate adiuncta sunt. Sed cum simplicius iustiusque
sit praetermissis eis, quas posteriores infirmant, explicari solas, quas valere conveniet,
hunc quidem codicem et priores diligentioribus compositos cognoscamus, quorumscholasticae
intentioni tribuitur nosse etiam illa, quae mandata silentio in desuetudinemabierunt, pro
sui tantum temporis negotiis valitura. Ex his autem tribus codicibus, et persingulos
titulos cohaerentibus prudentium tractatibus et responsis, eorundem opera, quitertium
ordinabunt, noster erit alius, qui nullum errorem, nullas patietur ambages, quinostro
nomine nuncupatus sequenda omnibus vitandaque monstrabit. Ad tanticonsummationem operis et
contexendos codices -- quorum primus omni generalium constitutionum diversitate collecta
nullaque extra se, quam iam proferri liceat, praetermissa inanem verborum copiam
recusabit, alter omni iuris diversitate exclusa magisterium vitae suscipiet -- deligendi
viri sunt singularis fidei, limatioris ingenii; qui, cum primum codicemnostrae scientiae
et publicae auctoritati obtulerint, adgredientur alium, donec dignuseditione fuerit,
pertractandum. Electos vestra amplitudo cognoscat: Antiochum virum inl(ustrem),
exquaestore et praefectum elegimus; Antiochum virum in(lustrem) quaestorem sacri palatii;
Theodorum virum spectabilem comitem et magistrum memoriae; Eudicium et Eusebium viros
spectabiles magistros scriniorum; Iohannem vir(um) spectabilem excomite nostri sacrarii;
Comazontem atque Eubulum viros spectabiles ex magistris scriniorum, et Apellem virum
disertissimum scholasticum. Hos a nostra perennitate electos eruditissimum quemque
adhibituros esse confidimus, ut communi studio vitae ratione deprehensa iura excludantur
fallacia. In futurum autem, si quid promulgari placuerit, ita in coniunctissimi parte alia
valebit imperii, ut non fide dubia nec privata adsertione nitatur, sed ex qua parte fuerit
constitutum, cum sacris transmittatur adfatibus in alterius quoque recipiendum scriniis et
cum edictorum sollemnitate vulgandum. Missum enim suscipi et indubitanter optinere
conveniet, emendandi vel revocandi potestate nostrae clementiae reservata. Declarari autem
invicem oportebit nec admittenda aliter, et cetera. Dat. VII kal. april. Constantinopoli
Florentio et Dionysio conss.
Adclamatum est: Augusti Augustorum, maximi Augustorum. Dictum VIII.
Deus vos nobis dedit, deus vos nobis servet. Dictum XXVII.
Romani imperatores et pii felices, multis annis imperetis. Dictum XXII.
Bono generis humani, bono senatus, boni rei publicae, bono omnium. Dictum XXIIII.
Spes in vobis, salus in nobis. Dictum XXVI.
Ut vivere delectet Augustos nostros semper. Dictum XXII.
Orbe placato praesentes triumphetis. Dictum XXIIII.
Haec sunt vota senatus, haec sunt vota populi Romani. Dictum X.
Liberis cariores, parentibus cariores. Dictum XVI.
Extinctores delatorum, extinctores calumniarum. Dictum XXVIII.
Per vos honores, per vos patrimonia, per vos omnia. Dictum XXVIII.
Per vos arma, per vos iura. Dictum XX.
Dispositioni vestrae gratias agimus. Dictum XXIII.
Constitutionum ambiguum removistis. Dictum XXIII.
Pii imperatores sic consulunt. Dictum XXVI.
Causis consulitis, quieti consulitis. Dictum XXV.
Plures codices fiant habendi officiis. Dictum X.
In scriniis publicis sub signaculis habeantur. Dictum XX.
Ne interpolentur constituta, plures codices fiant. Dictum XXV.
Ne constituta interpolentur, omnes codices litteris conscribantur. Dictum XVIII.
Huic codici, qui faciendus a constitutionariis, notae iuris non adscribantur. Dictum
XII.
Codices in scriniis habendi sumptu publico fiant, rogamus. Dictum XVI.
Fauste, aveas. Dictum XVII.
Bis consulem te. Dictum XV.
Omnia explicas, neminem laedis. Dictum XV.
Codices conscripti ad provincias dirigantur. [Dictum] XI.
Tantorum beneficiorum dignus perlator. Dictum X.
Paule, aveas. Dictum XII.
Consulem te. Dictum XI.
Ut in scriniis publicis habeantur, rogamus. Dictum XV.
Ad curam pertineat praefecturae. Dictum XII.
Singuli praefecti signacula sua adhibeant. Dictum XV.
In officiis suis singulos codices habeant. Dictum XII.
Ut ad preces nullae leges promulgentur, rogamus. Dictum XXI.
Aeti, aveas. Dictum XV.
Ter consulem te. Dictum XIII.
Excubiis tuis salvi et securi sumus. Dictum XII.
Excubiis tuis, laboribus tuis. Dictum XV.
Fauste, aveas. Dictum XIII.
Bis consulem te. Dictum X.
Desideria senatus ut suggeras, rogamus. Dictum XX.
Conservator legum, conservator decretorum. Dictum XVI.
His subreptionibus possessorum ius omne confunditur. Dictum XVII.
Anicius Achillius Glabrio Faustus v. c. et inl., tertio expraefecto urbi, praefectus
p(raetori)o et consul ord(inarius) d(ixit): Quae lecta sunt sui cum veneratione, gestis
adhaerebunt et addentur. Hanc quoque partem inter beneficia aeternorum principum
numero, quod per me magnitudini vestrae ea, quae pro legibus suis statuere dignati sunt,
intimarunt.
Adclamatum est: Fauste, aveas. Dictum XVI.
Bis te consulem. Dictum X.
Consuli oraculi. Dictum XIII.
Anicius Achillius Glabrio Faustus v. c. et inl., tertio expraefecto urbi, praefectus
p(raetori)o et consul ord(inarius) d(ixit): Erit nunc meae diligentiae secundum dominorum
praecepta et desideria culminis vestri, ut hic codex fide spectabilis viri Veroniciani,
quem amplitudinis vestrae mecum consensus elegit, nec non et fide Anastasii et Martini
constitutionariorum, quos iam dudum huic officio inservire praeter culpam probamus, per
tria corpora transcribatur, ut hoc quem detuli in officio praetoriani apicis remanente
paris fidei viri magnifici praefecti urbi scrinia alterum teneant, tertium vero
constitutionarii sua fide et periculo apud se edendum populis retinere iubeantur, ita ut
nisi a constitutionariis ex hoc corpore eorundem manu conscripta exemplaria non edantur.
Si quidem erit meae diligentiae etiam illam tractare partem, ut conscriptus per hos alius
codex ad Africam provinciam pari devotione dirigatur, ut illic quoque paris fidei forma
servetur.
Adclamatum est: Fauste, aveas. Dictum XVI.
Bis consulem te. Dictum XV.
Omnium virtutum viro. Dictum X.
Et alia manu: Fl(avius) Laurentius exceptor amplissimi senatus edidi sub d(ie) VIII k.
Ian.
Domini [nostri] imp. Caesares Flavio Anastasio et Hilario Martino. Quantum consulente
viro inl(ustri) Fausto praefecto praetorio numinibus nostris subdita senatus amplissimi
gesta testantur, vidimus id, quod invictissimus princeps inter clementiae
nostrae in custodiendi Theodosiani codicis observatione praecepit, a senatu diligentia
maiore munitum, ut hi ad edenda exemplaria haberent tantum licentiam contributam, quos
manebat periculum, si quid edita falsitatis habuissent. Et ideo vir inl. p(raefectus)
u(rbi), parens amicusque noster, ad cuius diligentiam pertinet observare diligentius, quod
pro omnium cautela decrevit senatus, sciet vobis licentiam in edendis examplaribus
contributam, confectionem quoque memorati corporis vestro tantum periculo procurandam, nec
habeant vel de editione vel de confectione commercium, cum ad vos certum sit
redundare de falsitate discrimen, interminatione multae precibus comprehensae et
sacrilegii poena constringi tam cognitionale officium quam eos, qui nostris minime
paruerunt constitutis, omni obreptione cessante. Dat. X. k. ian. Romae Maximo II et
Paterio vv. cc. conss.
|