Ïåðåâîä Ì. Ï. Ôåäîðîâà, È. Ô. Ìàêàðåíêîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
62. (1) Ðèìëÿíå, íå óäàëÿÿñü îò áåðåãà Ïåíåÿ, ïåðåíåñëè ëàãåðü â áîëåå íàäåæíîå ìåñòî. (2) Ñþäà ïðèáûë íóìèäèåö Ìèñàãåí ñ ñ.464 òûñÿ÷üþ âñàäíèêîâ, òàêèì æå ÷èñëîì ïåõîòèíöåâ è åùå ñ äâàäöàòüþ äâóìÿ ñëîíàìè. (3)  ýòè äíè öàðü äåðæàë ñîâåò îá îáùåì ïîëîæåíèè äåë, è, òàê êàê ïîáåäíûé ïûë óæå óãàñ, íåêîòîðûå èç åãî äðóçåé îñìåëèëèñü âûñêàçàòü ìíåíèå, ÷òî ëó÷øå èñïîëüçîâàòü óñïåõ äëÿ äîñòèæåíèÿ ïî÷åòíîãî ìèðà, ÷åì óâëåêàòüñÿ ïóñòîé íàäåæäîé, âåäóùåé ê íåïîïðàâèìîé áåäå. (4) Áëàãîðàçóìíûé è èñòèííî ñ÷àñòëèâûé ÷åëîâåê ïðîÿâëÿåò óìåðåííîñòü â óäà÷å è íå ñëèøêîì äîâåðÿåò áëåñêó ñåãîäíÿøíåãî óñïåõà. (5) Åìó ñîâåòîâàëè îòïðàâèòü ê êîíñóëó ïîñëîâ, ÷òîáû âîçîáíîâèòü äîãîâîð íà òåõ æå óñëîâèÿõ, íà êàêèõ îòåö åãî Ôèëèïï ïîëó÷èë ìèð îò ïîáåäèòåëÿ Òèòà Êâèíêöèÿ173. (6) Íåëüçÿ êîí÷èòü âîéíó áëèñòàòåëüíåå, ÷åì ïîñëå ñòîëü ïàìÿòíîé áèòâû, è íè÷òî íå äàåò áîëåå òâåðäîé íàäåæäû íà äëèòåëüíûé ìèð, ÷åì íåóäà÷íîå äëÿ ðèìëÿí ñðàæåíèå, êîòîðîå ñäåëàåò èõ óñòóï÷èâåå íà ïåðåãîâîðàõ. (7) À åñëè îíè è òåïåðü ñ âðîæäåííûì óïðÿìñòâîì îòâåðãíóò ñïðàâåäëèâûå ïðåäëîæåíèÿ, òî áîãè è ëþäè ñòàíóò ñâèäåòåëÿìè êàê óìåðåííîñòè Ïåðñåÿ, òàê è íåïðåêëîííîé ãîðäûíè ðèìëÿí. (8) Öàðü â äóøå íèêîãäà íå áûë ïðîòèâ òàêèõ ñîâåòîâ. Ïîýòîìó áîëüøèíñòâîì ãîëîñîâ ïðåäëîæåíèå áûëî îäîáðåíî, è ê êîíñóëó îòïðàâèëè ïîñëîâ. (9) Òîò âûñëóøàë èõ â ïðèñóòñòâèè ìíîãî÷èñëåííîãî ñîâåòà. (10) Îíè ïðîñèëè ìèðà, îáåùàÿ, ÷òî Ïåðñåé âûïëàòèò ðèìëÿíàì òàêóþ æå äàíü, êàêóþ îáÿçàëñÿ ïëàòèòü ïî äîãîâîðó Ôèëèïï, è ÷òî îí íåìåäëåííî îòäàñò èì ãîðîäà, çåìëè è îáëàñòè, óñòóïëåííûå Ôèëèïïîì. (11) Òàê ãîâîðèëè ïîñëû. Ïîñëå èõ óõîäà ñîñòîÿëîñü ñîâåùàíèå, è ïîáåäó â ñîâåòå îäåðæàëà ðèìñêàÿ íàñòîé÷èâîñòü. Òàêîâ áûë òîãäà îáû÷àé — â íåñ÷àñòüå ïîêàçûâàòü âèä ñ÷àñòëèâîãî, à â ñ÷àñòüå — áûòü óìåðåííûì174. (12) Ïîñòàíîâèëè îòâåòèòü, ÷òî ìèð áóäåò äàí â òîì ñëó÷àå, åñëè öàðü ïðåäîñòàâèò ñåíàòó ïðàâî ðåøèòü âñå ïî ñâîåìó óñìîòðåíèþ: è âñå äåëî â öåëîì, è ñîáñòâåííóþ ñóäüáó, è ó÷àñòü âñåé Ìàêåäîíèè175. (13) Êîãäà ïîñëû ïåðåäàëè òàêîé îòâåò, òî ëþäåé, íå çíàêîìûõ ñ ðèìñêèìè îáû÷àÿìè, ïîðàçèëî ýòî óïðÿìñòâî; áîëüøèíñòâî íå æåëàëî áîëüøå ñëûøàòü óïîìèíàíèé î ìèðå; ãîâîðèëè, ÷òî ðèìëÿíå âñêîðå ñàìè áóäóò âûïðàøèâàòü òî, ÷òî îòâåðãàþò íûíå. (14) Íî Ïåðñåé áîÿëñÿ èìåííî ýòîé íàäìåííîñòè, ïðîèñõîäÿùåé îò óâåðåííîñòè â ñâîèõ ñèëàõ, è ïîýòîìó íå ïåðåñòàâàë èñêóøàòü êîíñóëà, óâåëè÷èâàÿ ïðåäëîæåííóþ öåíó â íàäåæäå çîëîòîì êóïèòü ìèð. (15) Êîãäà æå òîò íè â ÷åì íå èçìåíèë ñâîåãî ïåðâîãî îòâåòà, öàðü, îò÷àÿâøèñü â ìèðå, âîçâðàòèëñÿ íàçàä â Ñèêóðèé, ÷òîáû ñíîâà ïîïûòàòü ñ÷àñòüå â âîéíå. |
62. Romani non abscedentes ab ripa Penei transtulerunt in locum tutiorem castra. [2] Eo Misagenes Numida venit cum mille equitibus, pari peditum numero, ad hoc elephantis duobus et viginti. [3] Per eos dies consilium habenti regi de summa rerum cum iam consedisset ferocia ab re bene gesta, ausi sunt quidam amicorum consilium dare ut secunda fortuna in condicionem honestae pacis uteretur potius quam spe vana evectus in casum inrevocabilem se daret. [4] Modum imponere secundis rebus nec nimis credere serenitati praesentis fortunae, prudentis hominis et merito felicis esse. [5] Mitteret ad consulem qui foedus in easdem leges renovarent, quibus Philippus pater eius pacem ab T. Quinctio victore accepisset. [6] Neque finiri bellum magnificentius quam ab tam memorabili pugna posse, neque spem firmiorem pacis perpetuae dari quam quae perculsos adverso proelio Romanos molliores factura sit ad paciscendum. [7] Quodsi Romani tum quoque insita pertinacia aequa aspernarentur, deos hominesque et moderationis Persei et illorum pervicacis superbiae futuros testes. [8] Numquam ab talibus consiliis abhorrebat regis animus. [9] Itaque ut plurium assensu comprobata est sententia, legati ad consulem missi; adhibito frequenti consilio auditi sunt. [10] Pacem petiere, vectigal quantum Philippus pactus esset, daturum Persea Romanis pollicentes; urbibus agris locisque quibus Philippus cessisset cessurum quam primum. Haec legati. [11] Summotis his cum consultarent, Romana constantia vicit in consilio. Ita tum mos erat in adversis rebus voltum secundae fortunae gerere, moderari animo in secundis. [12] Responderi placuit ita pacem dari si de summa rerum liberum senatui permittat rex de se deque universa Macedonia statuendi ius. [13] Haec cum renuntiassent legati, miraculo ignaris Romani moris pertinacia esse, et plerique vetare amplius mentionem pacis facere; ultro mox quaesituros quod oblatum fastidiant. [14] Perseus hanc ipsam superbiam — quippe ex fiducia virium esse — timere, et summam pecuniae augens, si pretio pacem emere posset, non destitit animum consulis temptare. [15] Postquam nihil ex eo quod primo responderat mutabat, desperata pace ad Sycurium unde profectus erat redit, belli casum de integro temptaturus. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß