Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
42. (1) Íà âîéíå äåëà øëè íè÷óòü íå ëó÷øå, ÷åì â Ðèìå. (2) Âèíà ïîëêîâîäöåâ ñîñòîÿëà ëèøü â òîì, ÷òî îíè âûçûâàëè íåíàâèñòü ê ñåáå ñî ñòîðîíû ñîãðàæäàí; âî âñåì îñòàëüíîì âèíîâàòû áûëè âîèíû, êîòîðûå íå æåëàëè äîáèâàòüñÿ óñïåõà ïîä ïðåäâîäèòåëüñòâîì äåöåìâèðîâ è òåðïåëè ïîðàæåíèÿ, ïîçîðÿ è ñåáÿ, è ïîëêîâîäöåâ. (3) Âîéñêà ðèìëÿí áûëè ðàññåÿíû è ñàáèíÿíàìè ïîä Ýðåòîì, è ýêâàìè íà Àëüãèäå. Áåæàâøèå ïîä ïîêðîâîì íî÷è èç-ïîä Ýðåòà ñòàëè ëàãåðåì íåïîäàëåêó îò Ðèìà, íà âîçâûøåííîñòè ìåæäó Ôèäåíàìè è Êðóñòóìåðèåé: (4) íå âñòðåòèâ ïðåñëåäóþùåãî ïðîòèâíèêà â îòêðûòîì áîþ, îíè ââåðèëè ñâîþ çàùèòó íå ñîáñòâåííîìó ìóæåñòâó è îðóæèþ, íî åñòåñòâåííûì óêðûòèÿì ìåñòíîñòè è âàëó. (5) Íà Àëüãèäå âîéñêî èñïûòàëî åùå áîëüøèé ïîçîð è áûëî ïîëíîñòüþ ðàçãðîìëåíî: áåæàâ èç ëàãåðÿ è ïîáðîñàâ èìóùåñòâî, âîèíû óêðûëèñü â Òóñêóëå, íàäåÿñü íà ìèëîñåðäèå è ãîñòåïðèèìñòâî òóñêóëàíöåâ, â ÷åì è íå îáìàíóëèñü. (6) Êîãäà ñòîëü ãðîçíûå âåñòè äîøëè äî Ðèìà, ñåíàòîðû çàáûëè î íåíàâèñòè ê äåöåìâèðàì è, ðåøèâ îñòàâèòü â Ãîðîäå ñòðàæó, ïðèêàçàëè âñåì, êòî áûë â ñîñòîÿíèè íîñèòü îðóæèå, îõðàíÿòü ñòåíû è âûñòàâèòü êàðàóëû ê âîðîòàì. (7)  Òóñêóë æå âåëåëè âûñëàòü îðóæèå è ïîäêðåïëåíèå, à äåöåìâèðàì ïî èõ ðåøåíèþ íàäëåæàëî îñòàâèòü òóñêóëàíñêóþ êðåïîñòü è ñ.152 äåðæàòü âîéñêî â ëàãåðå, äðóãîé ëàãåðü — ïåðåâåñòè èç Ôèäåí âî âëàäåíèÿ ñàáèíÿí è íà÷àòü íàñòóïëåíèå, ÷òîá îòáèòü íåïðèÿòåëþ îõîòó èäòè íà ïðèñòóï Ðèìà. |
42. nihilo militiae quam domi melius res publica administrata est. [2] illa modo in ducibus culpa quod ut odio essent civibus fecerant; alia omnis penes milites noxia erat, qui ne quid ductu atque auspicio decemvirorum prospere usquam gereretur vinci se per suum atque illorum dedecus patiebantur. [3] fusi et ab Sabinis ad Eretum et in Algido ab Aequis exercitus erant. Ab Ereto per silentium noctis profugi propius urbem, inter Fidenas Crustumeriamque, loco edito castra communierant; [4] persecutis hostibus nusquam se aequo certamine committentes, natura loci ac vallo, non virtute aut armis tutabantur. [5] maius flagitium in Algido, maior etiam clades accepta; castra quoque amissa erant, exutusque omnibus utensilibus miles Tusculum se, fide misericordiaque victurus hospitum, quae tamen non fefellerunt, contulerat. [6] Romam tanti erant terrores allati ut posito iam decemvirali odio patres vigilias in urbe habendas censerent, omnes qui per aetatem arma ferre possent custodire moenia ac pro portis stationes agere iuberent, [7] arma Tusculum ac supplementum decernerent decemvirosque ab arce Tusculi degressos in castris militem habere; castra alia a Fidenis in Sabinum agrum transferri, belloque ultro inferendo deterreri hostes a consilio urbis oppugnandae. |