Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
72. (1) Êîíñóëû, çàìåòèâ, êàê òèõî è ñ êàêèì ñî÷óâñòâèåì ñëóøàþò Ñêàïòèÿ, ïðèçâàëè áîãîâ è ëþäåé â ñâèäåòåëè ïðîòèâ ýòîé ãíóñíîé çàòåè è ïðèãëàñèëè çíàòíåéøèõ ñåíàòîðîâ. (2) Âìåñòå ñ íèìè îíè îáõîäèëè òðèáû, çàêëèíàÿ íàðîä íå ñîâåðøàòü áåñ÷åñòíîãî ïîñòóïêà, êîòîðûé ïîñëóæèò îáðàçöîì äëÿ õóäøèõ áåççàêîíèé, è, îñòàâàÿñü ñóäüÿìè, íå îáðàùàòü â ñâîþ ïîëüçó ñïîðíûé ïðåäìåò, èáî, äàæå åñëè á ñóäüå è äîçâîëåíî áûëî ïðåñëåäîâàòü ñîáñòâåííóþ âûãîäó, ïðèîáðåòåíèå ýòîé çåìëè äàñò ïðèáûëü, íåèçìåðèìî ìåíüøóþ òîãî óáûòêà, êîòîðûé áóäåò ïîíåñåí, êîãäà èç-çà áåñ÷åñòíîãî ïîñòóïêà îò Ðèìà îòïàäóò ñîþçíèêè. (3) Óùåðá, êîòîðûé áóäåò íàíåñåí íàøåìó äîáðîìó èìåíè, ñòîëü âåëèê, ÷òî åãî è íå èçìåðèøü: âåäü îá ýòîì ïîñëû ðàññêàæóò äîìà, îá ýòîì óçíàþò âñå — äîéäåò äî ñîþçíèêîâ, äîéäåò è äî âðàãîâ, êàêîå îãîð÷åíèå äëÿ îäíèõ, êàêàÿ ðàäîñòü äëÿ äðóãèõ! (4) Âû äóìàåòå, ó ñîñåäíèõ íàðîäîâ ïîâåðÿò, ÷òî âñå çàòåÿë ýòîò ñòàðûé Ñêàïòèé, òîð÷àùèé íà ñîáðàíèÿõ?  òàêîì âîò âèäå îí è ïðîñëàâèòñÿ, à î ðèìñêîì íàðîäå ñòàíóò ãîâîðèòü êàê î ïàäêîì íà áàðûøè êëåâåòíèêå è çàõâàò÷èêå èìóùåñòâà â ÷óæîì ñïîðå. (5) Âèäåë ëè êòî-íèáóäü ñóäüþ ïî ÷àñòíîìó äåëó, ÷òîá îí ñàìîìó ñåáå ïðèñóæäàë ñïîðíóþ âåùü? Äàæå ñàì Ñêàïòèé, õîòü â íåì óæå ìîë÷èò ñîâåñòü, òàêîãî íå ñäåëàåò.  îäèí ãîëîñ òâåðäèëè îá ýòîì êîíñóëû è ñåíàòîðû; (6) íî âåðõ âçÿëà àë÷íîñòü è ïðîáóäèâøèé åå Ñêàïòèé. Ñîçâàííûå òðèáû îáúÿâèëè ñïîðíóþ çåìëþ ñîáñòâåííîñòüþ ðèìñêîãî íàðîäà. (7) Óòâåðæäàþò, ÷òî è ïðè äðóãèõ ñóäüÿõ âñå áûëî áû òàê æå, íî â òàêèõ îáñòîÿòåëüñòâàõ äàæå ïðàâîòà íå ìîãëà áû ñìûòü ïîçîð ñ ýòîãî ïðèãîâîðà, è ðèìñêèì ñåíàòîðàì îí áûë íå ìåíåå ãàäîê è ãîðåê, ÷åì àðäåÿíàì è àðèöèéöàì. Îñòàòîê ãîäà ïðîøåë ñïîêîéíî — áåç âîëíåíèé â Ãîðîäå è áåç óãðîç èçâíå. |
72. consules, cum Scaptium non silentio modo, sed cum adsensu etiam audiri animadvertissent, deos hominesque testantes flagitium ingens fieri patrum primores arcessunt. [2] cum iis circumire tribus, orare ne pessimum facinus peiore exemplo admitterent iudices in suam rem litem vertendo, cum praesertim etiam si fas sit curam emolumenti sui iudici esse, nequaquam tantum agro intercipiendo adquiratur, quantum amittatur alienandis iniuria sociorum animis. [3] nam famae quidem ac fidei damna maiora esse quam quae aestimari possent. hoc legatos referre domum, hoc volgari, hoc socios audire, hoc hostes, [4] quo cum dolore hos, quo cum gaudio illos! Scaptione hoc, contionali seni, adsignaturos putarent finitimos populos? clarum hac fore imagine Scaptium; sed populum Romanum quadruplatoris et interceptoris litis alienae personam laturum. [5] quem enim hoc private rei iudicem fecisse ut sibi controversiosam adiudicaret rem? Scaptium ipsum id quidem, etsi praemortui iam sit pudoris, non facturum. [6] haec consules, haec patres vociferantur; sed plus cupiditas et auctor cupiditatis Scaptius valet. vocatae tribus iudicaverunt agrum publicum populi Romani esse. [7] nec abnuitur ita fuisse, si ad iudices alios itum foret; nunc haud sane quicquam bono causae levatur dedecus iudicii; idque non Aricinis Ardeatibusque quam patribus Romanis foedius atque acerbius visum. reliquum anni quietum ab urbanis motibus et ab externis mansit. |