Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà III, ãë. 71

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8

71. (1) Ñëà­âà îäåð­æàí­íîé íàä âðà­ãîì ïîáåäû áûëà îìðà­÷å­íà ïîçîð­íûì ïðè­ãî­âî­ðîì, âûíå­ñåí­íûì â Ðèìå ïî ïîâî­äó ñïî­ðà ñîþç­íè­êîâ î ãðà­íè­öàõ. (2) Àðäå­ÿíå è àðè­öèé­öû, èçíó­ðåí­íûå ÷àñòû­ìè âîé­íà­ìè, êîòî­ðûå âåëèñü èç-çà ñïîð­íûõ çåìåëü è íàíî­ñè­ëè áîëü­øîé óðîí îáå­èì ñòî­ðî­íàì, ïîïðî­ñè­ëè ðèì­ñêèé íàðîä ðàñ­ñóäèòü èõ. (3) Êîãäà îíè ÿâè­ëèñü äëÿ èçëî­æå­íèÿ äåëà è êîí­ñó­ëû ñîçâà­ëè íàðîä, çàâÿ­çàë­ñÿ ïðî­äîë­æè­òåëü­íûé ñïîð. Óæå ïîñëå òîãî, êàê áûëè âûñëó­øà­íû ñâèäå­òå­ëè è ïîðà áûëî ñîçû­âàòü òðè­áû, à íàðî­äó ïðè­ñòó­ïèòü ê ãîëî­ñî­âà­íèþ, ïîä­íÿë­ñÿ íåêòî Ïóá­ëèé Ñêàï­òèé, ïðå­ñòà­ðå­ëûé ïëå­áåé, è ñêà­çàë: «Åñëè ìíå, êîí­ñó­ëû, ïîç­âî­ëå­íî âûñêà­çàòü­ñÿ î ãîñóäàð­ñò­âåí­íîì äåëå, òî ÿ íå ïîòåðï­ëþ, ÷òîá íàðîä îñòà­âàë­ñÿ â çàáëóæ­äå­íèè êàñà­òåëü­íî ýòî­ãî ñïî­ðà». (4) Êîí­ñó­ëû îòêà­çà­ëèñü âûñëó­øàòü åãî çàÿâ­ëå­íèå êàê âçäîð­íîå, íî îí êðè­÷àë î ïðå­äà­òåëü­ñòâå èìè îáùå­ãî äåëà; êîí­ñó­ëû ïðè­êà­çà­ëè ïðî­ãíàòü Ñêàï­òèÿ, è òîò âîç­çâàë ê òðè­áó­íàì. (5) Òðè­áó­íû, êîòî­ðû­ìè òîë­ïà ïðà­âèò ÷àùå, ÷åì îíè åþ, â óãî­äó æàæ­äó­ùèì âûñëó­øàòü åãî ïëå­áå­ÿì ïîç­âî­ëè­ëè Ñêàï­òèþ ãîâî­ðèòü, ÷òî õî÷åò. (6) È òîò ñòàë ðàñ­ñêà­çû­âàòü, ÷òî åìó ïîøåë óæå âîñåìü­äå­ñÿò ñ.177 òðå­òèé ãîä, à â òåõ ìåñòàõ, î êîòî­ðûõ èäåò ñïîð, îí áûë íà âîåí­íîé ñëóæ­áå, íî íå þíî­øåé (òî áûë óæå äâà­äöà­òûé åãî ïîõîä), è âîé­íà òîãäà øëà áëèç Êîðèîë. Îí, ìîë, ãîâî­ðèò î äåëå, ìíî­ãè­ìè ïî äàâ­íî­ñòè çàáû­òîì. (7) Åìó æå âðå­çà­ëîñü â ïàìÿòü, ÷òî çåì­ëÿ, î êîòî­ðîé èäåò ñïîð, âõî­äè­ëà âî âëà­äå­íèÿ Êîðèîë è ïîñëå çàõâà­òà ãîðî­äà ñòà­ëà ïî ïðà­âó ïîáåäè­òå­ëÿ îáùå­ñò­âåí­íûì äîñòî­ÿ­íè­åì ðèì­ñêî­ãî íàðî­äà. Ïîýòî­ìó åãî óäèâ­ëÿ­þò àðäå­ÿíå è àðè­öèé­öû, äî ïîðà­æå­íèÿ Êîðèîë íèêî­ãäà íå ïðåäú­ÿâ­ëÿâ­øèå ñâî­èõ ïðàâ íà ýòó çåì­ëþ, à òåïåðü âîç­íà­ìå­ðèâ­øè­å­ñÿ ïåðå­õâà­òèòü åå ó ðèì­ñêî­ãî íàðî­äà, ïðî­èç­âåäåí­íî­ãî èìè èç õîçÿ­è­íà â òðå­òåé­ñêèå ñóäüè. (8) Åìó óæå íåäîë­ãî îñòà­åò­ñÿ æèòü, íî îí íå ìîã ïîç­âî­ëèòü ñåáå íå ïðåäú­ÿâèòü ñâî­èõ ïðàâ íà ýòó çåì­ëþ, ê çàõâà­òó êîòî­ðîé îí ïðè­ëî­æèë ðóêó, êîãäà áûë âîè­íîì, è íå âîç­âû­ñèòü ñâîé ãîëîñ, ïîñëåä­íåå îðó­æèå ñòà­ðè­êà. Îí íàñòî­ÿ­òåëü­íî ñîâå­òó­åò íàðî­äó èç íàïðàñ­íîé ñòûä­ëè­âî­ñòè íå âûíî­ñèòü ïðè­ãî­âî­ðà ïðî­òèâ ñåáÿ ñàìî­ãî.

71. vic­to­riam ho­nes­tam ex hos­ti­bus par­tam tur­pe do­mi de fi­ni­bus so­cio­rum iudi­cium po­pu­li de­for­ma­vit. [2] Ari­ci­ni at­que Ar­dea­tes de am­bi­guo ag­ro cum sae­pe bel­lo cer­tas­sent, mul­tis in vi­cem cla­di­bus fes­si iudi­cem po­pu­lum Ro­ma­num ce­pe­re. [3] cum ad cau­sam oran­dam ve­nis­sent, con­ci­lio po­pu­li a ma­gistra­ti­bus da­to mag­na con­ten­tio­ne ac­tum. iam­que edi­tis tes­ti­bus cum tri­bus vo­ca­ri et po­pu­lum ini­re suffra­gium opor­te­ret, con­sur­git P. Scap­tius de ple­be mag­no na­tu et «si li­cet» in­quit, «con­su­les, de re pub­li­ca di­ce­re, er­ra­re ego po­pu­lum in hac cau­sa non pa­tiar.» [4] cum ut va­num eum ne­ga­rent con­su­les audien­dum es­se vo­ci­fe­ran­tem­que pro­di pub­li­cam cau­sam sub­mo­ve­ri ius­sis­sent, tri­bu­nos ap­pel­lat. [5] tri­bu­ni, ut fe­re sem­per re­gun­tur a mul­ti­tu­di­ne ma­gis quam re­gunt, de­de­re cu­pi­dae audien­di ple­bi ut quae vel­let Scap­tius di­ce­ret. [6] ibi in­fit an­num se ter­tium et oc­to­gen­si­mum age­re et in eo ag­ro de quo agi­tur mi­li­tas­se, non iuve­nem, vi­ce­si­ma iam sti­pen­dia me­ren­tem, cum ad Co­rio­los sit bel­la­tum. eo rem se ve­tus­ta­te ob­lit­te­ra­tam, ce­te­rum suae me­mo­riae in­fi­xam ad­fer­re, [7] ag­rum de quo am­bi­gi­tur fi­nium Co­rio­la­no­rum fuis­se cap­tis­que Co­rio­lis iure bel­li pub­li­cum po­pu­li Ro­ma­ni fac­tum. mi­ra­ri se quo­nam ore Ar­dea­tes Ari­ci­ni­que, cui­us ag­ri ius nun­quam usur­pa­ve­rint in­co­lu­mi Co­rio­la­na re, eum se a po­pu­lo Ro­ma­no, quem pro do­mi­no iudi­cem fe­ce­rint, in­ter­cep­tu­ros spe­rent. [8] si­bi exi­guum vi­tae tem­pus su­pe­res­se; non po­tuis­se se ta­men in­du­ce­re in ani­mum quin, quem ag­rum mi­les pro par­te vi­ri­li ma­nu ce­pis­set, eum se­nex quo­que vo­ce, qua una pos­set, vin­di­ca­ret. mag­no­pe­re se sua­de­re po­pu­lo, ne inu­ti­li pu­do­re suam ip­se cau­sam dam­na­ret.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364000372 1364000400 1364000401