Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
71. (1) Ñëàâà îäåðæàííîé íàä âðàãîì ïîáåäû áûëà îìðà÷åíà ïîçîðíûì ïðèãîâîðîì, âûíåñåííûì â Ðèìå ïî ïîâîäó ñïîðà ñîþçíèêîâ î ãðàíèöàõ. (2) Àðäåÿíå è àðèöèéöû, èçíóðåííûå ÷àñòûìè âîéíàìè, êîòîðûå âåëèñü èç-çà ñïîðíûõ çåìåëü è íàíîñèëè áîëüøîé óðîí îáåèì ñòîðîíàì, ïîïðîñèëè ðèìñêèé íàðîä ðàññóäèòü èõ. (3) Êîãäà îíè ÿâèëèñü äëÿ èçëîæåíèÿ äåëà è êîíñóëû ñîçâàëè íàðîä, çàâÿçàëñÿ ïðîäîëæèòåëüíûé ñïîð. Óæå ïîñëå òîãî, êàê áûëè âûñëóøàíû ñâèäåòåëè è ïîðà áûëî ñîçûâàòü òðèáû, à íàðîäó ïðèñòóïèòü ê ãîëîñîâàíèþ, ïîäíÿëñÿ íåêòî Ïóáëèé Ñêàïòèé, ïðåñòàðåëûé ïëåáåé, è ñêàçàë: «Åñëè ìíå, êîíñóëû, ïîçâîëåíî âûñêàçàòüñÿ î ãîñóäàðñòâåííîì äåëå, òî ÿ íå ïîòåðïëþ, ÷òîá íàðîä îñòàâàëñÿ â çàáëóæäåíèè êàñàòåëüíî ýòîãî ñïîðà». (4) Êîíñóëû îòêàçàëèñü âûñëóøàòü åãî çàÿâëåíèå êàê âçäîðíîå, íî îí êðè÷àë î ïðåäàòåëüñòâå èìè îáùåãî äåëà; êîíñóëû ïðèêàçàëè ïðîãíàòü Ñêàïòèÿ, è òîò âîççâàë ê òðèáóíàì. (5) Òðèáóíû, êîòîðûìè òîëïà ïðàâèò ÷àùå, ÷åì îíè åþ, â óãîäó æàæäóùèì âûñëóøàòü åãî ïëåáåÿì ïîçâîëèëè Ñêàïòèþ ãîâîðèòü, ÷òî õî÷åò. (6) È òîò ñòàë ðàññêàçûâàòü, ÷òî åìó ïîøåë óæå âîñåìüäåñÿò ñ.177 òðåòèé ãîä, à â òåõ ìåñòàõ, î êîòîðûõ èäåò ñïîð, îí áûë íà âîåííîé ñëóæáå, íî íå þíîøåé (òî áûë óæå äâàäöàòûé åãî ïîõîä), è âîéíà òîãäà øëà áëèç Êîðèîë. Îí, ìîë, ãîâîðèò î äåëå, ìíîãèìè ïî äàâíîñòè çàáûòîì. (7) Åìó æå âðåçàëîñü â ïàìÿòü, ÷òî çåìëÿ, î êîòîðîé èäåò ñïîð, âõîäèëà âî âëàäåíèÿ Êîðèîë è ïîñëå çàõâàòà ãîðîäà ñòàëà ïî ïðàâó ïîáåäèòåëÿ îáùåñòâåííûì äîñòîÿíèåì ðèìñêîãî íàðîäà. Ïîýòîìó åãî óäèâëÿþò àðäåÿíå è àðèöèéöû, äî ïîðàæåíèÿ Êîðèîë íèêîãäà íå ïðåäúÿâëÿâøèå ñâîèõ ïðàâ íà ýòó çåìëþ, à òåïåðü âîçíàìåðèâøèåñÿ ïåðåõâàòèòü åå ó ðèìñêîãî íàðîäà, ïðîèçâåäåííîãî èìè èç õîçÿèíà â òðåòåéñêèå ñóäüè. (8) Åìó óæå íåäîëãî îñòàåòñÿ æèòü, íî îí íå ìîã ïîçâîëèòü ñåáå íå ïðåäúÿâèòü ñâîèõ ïðàâ íà ýòó çåìëþ, ê çàõâàòó êîòîðîé îí ïðèëîæèë ðóêó, êîãäà áûë âîèíîì, è íå âîçâûñèòü ñâîé ãîëîñ, ïîñëåäíåå îðóæèå ñòàðèêà. Îí íàñòîÿòåëüíî ñîâåòóåò íàðîäó èç íàïðàñíîé ñòûäëèâîñòè íå âûíîñèòü ïðèãîâîðà ïðîòèâ ñåáÿ ñàìîãî. |
71. victoriam honestam ex hostibus partam turpe domi de finibus sociorum iudicium populi deformavit. [2] Aricini atque Ardeates de ambiguo agro cum saepe bello certassent, multis in vicem cladibus fessi iudicem populum Romanum cepere. [3] cum ad causam orandam venissent, concilio populi a magistratibus dato magna contentione actum. iamque editis testibus cum tribus vocari et populum inire suffragium oporteret, consurgit P. Scaptius de plebe magno natu et «si licet» inquit, «consules, de re publica dicere, errare ego populum in hac causa non patiar.» [4] cum ut vanum eum negarent consules audiendum esse vociferantemque prodi publicam causam submoveri iussissent, tribunos appellat. [5] tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere cupidae audiendi plebi ut quae vellet Scaptius diceret. [6] ibi infit annum se tertium et octogensimum agere et in eo agro de quo agitur militasse, non iuvenem, vicesima iam stipendia merentem, cum ad Coriolos sit bellatum. eo rem se vetustate oblitteratam, ceterum suae memoriae infixam adferre, [7] agrum de quo ambigitur finium Coriolanorum fuisse captisque Coriolis iure belli publicum populi Romani factum. mirari se quonam ore Ardeates Aricinique, cuius agri ius nunquam usurpaverint incolumi Coriolana re, eum se a populo Romano, quem pro domino iudicem fecerint, intercepturos sperent. [8] sibi exiguum vitae tempus superesse; non potuisse se tamen inducere in animum quin, quem agrum miles pro parte virili manu cepisset, eum senex quoque voce, qua una posset, vindicaret. magnopere se suadere populo, ne inutili pudore suam ipse causam damnaret. |