Íà ãëàâíóþ | Àíòè÷íàÿ ëèòåðàòóðà | Ðèìñêîå ïðàâî | Ñâîä ãðàæäàíñêîãî ïðàâà
Ñâîä ãðàæäàíñêîãî ïðàâà

Äèãåñòû Þñòèíèàíà

Êí. 30, ôð. 39

Äèãåñòû Þñòèíèàíà. Ò. 5 (1). Êí. 28—32. Ì.: «Ñòàòóò», 2004.
Ïåðåâîä ñ ëàò. Å. Â. Ëÿïóñòèíîé.
Îáù. ðåäàêöèÿ ïåðåâîäà: Ë. Ë. Êîôàíîâ; ðåäàêöèÿ ïåðåâîäà êí. 30: Å. À. Ñóõàíîâ.
Digesta Iustiniani Augusti. Ed. Mommsen — Krüger. Vol. II. Berolini, 1870.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
pr. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
  • 39. Óëü­ïè­àí â 21-é êíè­ãå «Êîì­ìåí­òà­ðè­åâ ê Ñàáè­íó».
  • (pr.) Êîëü ñêî­ðî îòêà­çàí­íûé ïî çàâå­ùà­íèþ ðàá íàõî­äèò­ñÿ â áåãàõ ëèáî åãî èñòðå­áó­þò, êîãäà îí ïðå­áû­âà­åò äàëå­êî, íàñëåä­íèê îáÿ­çàí ïðè­ëî­æèòü óñè­ëèÿ ê òîìó, ÷òîáû îòûñ­êàòü è ïðå­äî­ñòà­âèòü ýòó âåùü, è òàê ïèøåò Þëè­àí. Ñî ñâî­åé ñòî­ðî­íû âîïðîñ î òîì, îáÿ­çàí ëè íàñëåä­íèê è ïðî­èç­âî­äèòü ðàñ­õî­äû íà ýòó âåùü, ðàñ­ñìàò­ðè­âà­åò Àôðè­êàí â 20-é êíè­ãå «Ïèñåì», (öèòè­ðî­âàí­íîé) ó Þëè­à­íà, è ñ÷è­òà­åò, ÷òî íóæ­íî ïðî­èç­âî­äèòü ðàñ­õî­äû; è ÿ òîæå äóìàþ, ÷òî íóæ­íî ýòî ñîáëþäàòü.
  • (1) Ïðåä­ìå­òîì (ñóäåá­íî­ãî) ðàç­áè­ðà­òåëü­ñòâà ñòà­íî­âÿò­ñÿ íå òå ïëî­äû (òî åñòü äîõî­äû), êîòî­ðûå ïîëó­÷èë íàñëåä­íèê, à òå, êîòî­ðûå ìîã ïîëó­÷èòü îòêà­çî­ïî­ëó­÷à­òåëü; ýòî æå ñëå­äó­åò ñêà­çàòü è â îòíî­øå­íèè òðóäà ðàáîâ èëè (äîõî­äîâ îò) ïëà­òû çà ïðî­âîç ñ óïðÿ­æåê èëè êîðàá­ëåé. Òî, ÷òî ãîâî­ðèò­ñÿ ïî ïîâî­äó äîõî­äîâ, íóæ­íî áóäåò ðàçó­ìåòü è ïðè­ìå­íè­òåëü­íî ê àðåíä­íîé ïëà­òå ñ ãîðîä­ñêèõ ñòðî­å­íèé. Ïðè îïðå­äå­ëå­íèè æå óðîâ­íÿ ïðî­öåíò­íîé ñòàâ­êè íóæ­íî áóäåò ñîáëþäàòü ìåñò­íûå îáû­÷àè; çíà­÷èò, ñóäüÿ îöå­íèò è óñòà­íî­âèò ðàç­ìåð ïðî­öåí­òîâ. À òàê­æå (íàñëåä­íèê) îáÿ­çàí (âîç­ìå­ñòèòü) óíè­÷òî­æå­íèå ñàìîé âåùè ïîñëå ïðî­ñðî÷­êè (èñïîë­íå­íèÿ), ïîäîá­íî òîìó êàê ïðè ñòè­ïó­ëÿ­öèè, åñëè âåùü ïîãèá­ëà ïîñëå ïðî­ñðî÷­êè (èñïîë­íå­íèÿ), ïðå­äî­ñòàâ­ëÿ­åò­ñÿ åå ñòî­è­ìîñòü. Òàê­æå íàñëåä­íèê îáÿ­çàí ïðå­äî­ñòà­âèòü è ïîòîì­ñòâî ðàáûíü, è åñëè îòêà­çàí ðàá, òî è íàñëåä­ñòâî, è ëåãàò, è âñå, ÷òî ïðè­îá­ðå­òå­íî ÷åðåç ýòî­ãî ðàáà.
  • (2) Åñëè Òèöèé êóïèë ó ìåíÿ âåùü è åå æå îòêà­çàë ìíå ïî çàâå­ùà­íèþ ïðåæ­äå, ÷åì ÿ (åå) åìó ïåðå­äàë, à ïîòîì ÿ (åå) åìó ïåðå­äàì è ïîëó­÷ó öåíó, òî íà ïåð­âûé âçãëÿä êàæåò­ñÿ, ÷òî îí îòêà­çàë ìíå ìîþ âåùü è ïîýòî­ìó ëåãàò íåäåé­ñò­âè­òå­ëåí. Íî, îñâî­áî­äèâ­øèñü îò (îòâåò­ñò­âåí­íî­ñòè) ïî èñêó èç êóï­ëè, ÿ âî âñÿ­êîì ñëó­÷àå â ñèëó ëåãà­òà áóäó âïðà­âå ïðåäú­ÿâ­ëÿòü (ïóòåì âèí­äè­êà­öèè) ñâîè ïðà­âà íà âåùü, êîòî­ðóþ ÿ ïåðå­äàë. Íî åñëè öåíà ìíå åùå íå áûëà óïëà­÷å­íà, òî, ïèøåò Þëè­àí, ÿ áóäó ïðåäú­ÿâ­ëÿòü èñê èç ïðî­äà­æè, ÷òîáû âûðó­÷èòü öåíó, à èñê èç çàâå­ùà­íèÿ — ÷òîáû ïîëó­÷èòü íàçàä âåùü, êîòî­ðóþ ÿ ïðî­äàë è ïåðå­äàë. Îí æå äîáàâ­ëÿ­åò, ÷òî åñëè öåíà ìíå áûëà óïëà­÷å­íà, à âåùü ÿ åùå íå ïåðå­äàë, òî, ïðåäú­ÿâèâ èñê îá èñïîë­íå­íèè ëåãà­òà, ÿ äîáüþñü îñâî­áîæ­äå­íèÿ (îò îáÿ­çà­òåëü­ñòâà).
  • (3) Òîò æå Þëè­àí ïèøåò: åñëè çàâå­ùà­òåëü îòêà­çàë ìíå ïîìå­ñòüå, êîòî­ðîå ïðåæ­äå êóïèë ó äðó­ãî­ãî, íàñëåä­íè­êà ñëå­äó­åò çàñòà­âèòü ïðå­äî­ñòà­âèòü ìíå (ïðà­âî íà) èñê èç êóï­ëè, ðàçó­ìå­åò­ñÿ, åñëè âåùü åùå íå áûëà ïåðå­äà­íà óìåð­øå­ìó ëèáî íàñëåä­íè­êó.
  • (4) Åñëè êòî-òî êîìó-íèáóäü îòêà­çàë ïî çàâå­ùà­íèþ äîç­âî­ëå­íèå ëîìàòü (òî åñòü äîáû­âàòü) êàìåíü, âîç­íèê âîïðîñ: ïîëü­çó­åò­ñÿ ëè ýòèì ëåãà­òîì è íàñëåä­íèê? È Ìàð­öåëë îòðè­öà­åò, ÷òî ïðà­âî ïåðå­õî­äèò ê íàñëåä­íè­êó, åñëè èìÿ íàñëåä­íè­êà íå áóäåò äîáàâ­ëå­íî ê ëåãà­òó.
  • (5) Íàñëåä­íèê ïðè­íóæ­äà­åò­ñÿ óïëà­òèòü çà îòêà­çàí­íîå ïî çàâå­ùà­íèþ èìå­íèå íåóïëà­÷åí­íóþ àðåíä­íóþ ïëà­òó (âåê­òè­ãàëü), èëè âîåí­íóþ ïîäàòü (òðè­áóò), èëè ïëà­òó ñîá­ñò­âåí­íè­êó çåì­ëè (so­la­rium), èëè âçíîñ íà ÷èñò­êó êëî­àê, èëè ïëà­òó çà êàíàë.
  • (6) ß çíàþ, ÷òî, èñõî­äÿ èç ôàê­òè­÷å­ñêèõ îáñòî­ÿ­òåëüñòâ äåëà, ðàñ­ñìàò­ðè­âàë­ñÿ âîïðîñ, êîãäà íåêòî, èìåÿ äâà ïîìå­ñòüÿ ñ îäíèì è òåì æå íàçâà­íè­åì, îòêà­çàë ïî çàâå­ùà­íèþ Êîð­íå­ëè­å­âî ïîìå­ñòüå, è îäíî ïîìå­ñòüå ñòî­è­ëî áîëü­øå, à äðó­ãîå — ìåíü­øå, è íàñëåä­íèê ãîâî­ðèë, ÷òî îòêà­çà­íî ïîìå­ñòüå ìåíü­øåé ñòî­è­ìî­ñòè, à ëåãà­òà­ðèé — ÷òî áîëü­øåé; îáû÷­íî áóäåò ïðè­çíà­âàòü­ñÿ, ÷òî âî âñÿ­êîì ñëó­÷àå îí îòêà­çàë ïî çàâå­ùà­íèþ ïîìå­ñòüå ìåíü­øåé ñòî­è­ìî­ñòè, åñëè ëåãà­òà­ðèé íå ñìî­æåò äîêà­çàòü, ÷òî áîëü­øåé.
  • (7) Èçâåñò­íî, ÷òî ìîæ­íî îòêà­çû­âàòü ïî çàâå­ùà­íèþ òàê­æå è ÷óæèå âåùè, îäíà­êî, åñëè òîëü­êî îíè ìîãóò áûòü ïðè­îá­ðå­òå­íû, ïóñòü äàæå ïðè­îá­ðå­ñòè èõ è íåïðî­ñòî.
  • (8) Åñëè æå êòî îòêà­æåò ïî çàâå­ùà­íèþ Ñàë­ëþ­ñòè­å­âû ñàäû, ïðè­íàä­ëå­æà­ùèå Àâãó­ñòó, èëè Àëü­áàí­ñêîå ïîìå­ñòüå, ñëó­æà­ùåå äëÿ èìïå­ðà­òîð­ñêî­ãî ïîëü­çî­âà­íèÿ, òî âïè­ñû­âàòü â çàâå­ùà­íèå òàêèå ëåãà­òû ïðè­ñòà­ëî áåçóì­íî­ìó.
  • (9) Òàê­æå èçâåñò­íî, ÷òî íåëü­çÿ îòêà­çàòü ïî çàâå­ùà­íèþ Ìàð­ñî­âî ïîëå, ðèì­ñêèé Ôîðóì èëè õðàì.
  • (10) Íî è åñëè òå èìå­íèÿ Öåçà­ðÿ, êîòî­ðûå âêëþ­÷å­íû â ñîñòàâ èìó­ùå­ñòâà èìïå­ðà­òî­ðà è ïîä­÷è­íå­íû ïðî­êó­ðà­òî­ðó èìïå­ðà­òîð­ñêî­ãî èìó­ùå­ñòâà, îòêà­æóò ïî çàâå­ùà­íèþ, èõ ñòî­è­ìîñòü ïðå­äî­ñòàâ­ëÿòü­ñÿ íå äîëæ­íà, ïîòî­ìó ÷òî èõ îáî­ðîò îñó­ùåñòâëÿ­åò­ñÿ <ëèøü ïî ïðè­êà­çà­íèþ èìïå­ðà­òî­ðà>20, ïîñêîëü­êó îáû÷­íî èõ íå ïðî­äà­þò.
  • 39. Ul­pia­nus lib­ro vi­ce­si­mo pri­mo ad Sa­bi­num
  • B. 44, 1, 38 (pr.) Cum ser­vus le­ga­tus in fu­ga es­set vel lon­gin­quo ab­sens exi­ga­tur, ope­ram praes­ta­re he­res de­bet, ut eam rem re­qui­rat et praes­tet, et ita Iulia­nus scri­bit. nam et sumptum an in hanc rem fa­ce­re he­res de­be­ret, Af­ri­ca­nus lib­ro vi­ce­si­mo epis­tu­la­rum apud Iulia­num quae­rit pu­tat­que sumptum praes­tan­dum, quod et ego ar­bit­ror se­quen­dum.
  • (1) Fruc­tus autem hi de­du­cun­tur in pe­ti­tio­nem, non quos he­res per­ce­pit, sed quos le­ga­ta­rius per­ci­pe­re po­tuit: et id in ope­ris ser­vo­rum vel vec­tu­ris iumen­to­rum vel nau­lis na­vium di­cen­dum. quod in fruc­ti­bus di­ci­tur, hoc et in pen­sio­ni­bus ur­ba­no­rum aedi­fi­cio­rum in­tel­le­gen­dum erit. in usu­ra­rum autem quan­ti­ta­te mos re­gio­nis erit se­quen­dus: iudex igi­tur usu­ra­rum mo­dum aes­ti­ma­bit et sta­tuet. ip­sius quo­que rei in­te­ri­tum post mo­ram de­bet, si­cut in sti­pu­la­tio­ne, si post mo­ram res in­te­rie­rit, aes­ti­ma­tio eius praes­ta­tur. item par­tus an­cil­la­rum et, si ser­vus fue­rit le­ga­tus, et he­re­di­tas vel le­ga­tum vel quid per eum ad­qui­si­tum sit he­res praes­ta­re de­bet.
  • (2) Si Ti­tius a me rem emis­set et ean­dem mi­hi le­gas­set an­te­quam ei tra­de­rem, mox ei tra­di­de­ro et pre­tium recepe­ro, vi­de­tur qui­dem is pri­ma fa­cie rem mi­hi meam le­gas­se et ideo le­ga­tum non con­sis­te­re. sed ex empto ac­tio­ne li­be­ra­tus uti­que per le­ga­tum rem vin­di­ca­re po­te­ro quam tra­di­di. sed si non­dum erat so­lu­tum mi­hi pre­tium, Iulia­nus scri­bit ex ven­di­to qui­dem me ac­tu­rum, ut pre­tium ex­se­quar, ex tes­ta­men­to ve­ro, ut rem quam ven­di­di et tra­di­di re­ci­piam. idem su­biun­git, si pre­tium qui­dem mi­hi erat so­lu­tum, rem autem non­dum tra­di­de­ram, ex tes­ta­men­to me agen­tem li­be­ra­tio­nem con­se­qui.
  • (3) Idem Iulia­nus scri­bit si fun­dum tes­ta­tor, quem ab alio eme­rat, mi­hi le­ga­vit, he­re­dem co­gen­dum mi­hi ac­tio­nem ex empto praes­ta­re, sci­li­cet si non­dum res tra­di­ta fue­rit vel de­functo vel he­re­di.
  • (4) Si quis ali­cui le­ga­ve­rit li­ce­re la­pi­dem cae­de­re, quae­si­tum est, an etiam ad he­re­dem hoc le­ga­tum tran­seat. et Mar­cel­lus ne­gat ad he­re­dem transmit­ti, ni­si no­men he­re­dis adiec­tum le­ga­to fue­rit.
  • (5) He­res co­gi­tur le­ga­ti prae­dii sol­ve­re vec­ti­gal prae­te­ri­tum vel tri­bu­tum vel so­la­rium vel cloa­ca­rium vel pro aquae for­ma.
  • (6) Scio ex fac­to trac­ta­tum, cum qui­dam duos fun­dos eius­dem no­mi­nis ha­bens le­gas­set fun­dum Cor­ne­lia­num et es­set al­ter pre­tii maio­ris, al­ter mi­no­ris et he­res di­ce­ret mi­no­rem le­ga­tum, le­ga­ta­rius maio­rem: vol­go fa­te­bi­tur uti­que mi­no­rem eum le­gas­se, si maio­rem non po­tue­rit do­ce­re le­ga­ta­rius.
  • (7) Constat etiam res alie­nas le­ga­ri pos­se, uti­que si pa­ra­ri pos­sint, etiam­si dif­fi­ci­lis earum pa­ra­tio sit.
  • (8) Si ve­ro Sal­lus­tia­nos hor­tos, qui sunt Augus­ti, vel fun­dum Al­ba­num, qui prin­ci­pa­li­bus usi­bus de­ser­vit, le­ga­ve­rit quis, fu­rio­si est ta­lia le­ga­ta tes­ta­men­to adscri­be­re.
  • (9) Item cam­pum Mar­tium aut fo­rum Ro­ma­num vel aedem sac­ram le­ga­ri non pos­se constat.
  • (10) Sed et ea prae­dia Cae­sa­ris, quae in for­mam pat­ri­mo­nii re­dac­ta sub pro­cu­ra­to­re pat­ri­mo­nii sunt, si le­gen­tur, nec aes­ti­ma­tio eorum de­bet praes­ta­ri, quo­niam com­mer­cium eorum ni­si ius­su prin­ci­pis non sit, cum distra­hi non so­leant.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 20Ñîãëàñ­íî Ô. Êíè­ïó, èíòåð­ïî­ëÿ­öèÿ Þñòè­íè­à­íà (ïðè­ìå÷. ðåä.).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1496002023 1496002029 1496002030 3303001040 3303001041 3303001042