81. Þëèàí â 32-é êíèãå «Äèãåñò».
( pr.) Åñëè ïîìåñòüå, îòêàçàííîå ïîä óñëîâèåì, íàñëåäíèê, êîãäà èñïîëíåíèå óñëîâèÿ íàõîäèëîñü â ñîñòîÿíèè íåîïðåäåëåííîñòè, îòêàçàë äðóãîìó ïîä èíûì óñëîâèåì, è ïîñëå îñóùåñòâëåíèÿ óñëîâèÿ, ïðåäïîñëàííîãî ïåðâîìó çàâåùàíèþ, îñóùåñòâèëîñü è òî óñëîâèå, ïîä êîòîðûì îòêàçàë íàñëåäíèê, ñîáñòâåííîñòü îò ïåðâîãî îòêàçîïîëó÷àòåëÿ íå óõîäèò.
( 1) Åñëè âåùü áûëà îòêàçàíà îáùåìó ðàáó, îäèí ãîñïîäèí ìîæåò ïðèçíàòü ëåãàò, äðóãîé — îòâåðãíóòü: âåäü äëÿ ýòîãî äåëà îáùèé ðàá — ýòî ñëîâíî äâà ðàáà.
( 2) 44 «Ñòèõà Ñåìïðîíèþ äàþ è îòêàçûâàþ; åñëè Ñåìïðîíèé Ñòèõà â òå÷åíèå ãîäà íå îòïóñòèò íà âîëþ, ýòîãî æå Ñòèõà äàþ è îòêàçûâàþ Òèöèþ ». Áûë çàäàí âîïðîñ: ÷òî áóäåò ñîîòâåòñòâîâàòü ïðàâó? ß îòâåòèë, ÷òî âðåìåííî Ñåìïðîíèé áóäåò èìåòü âñåãî (ðàáà), åñëè æå â òå÷åíèå ãîäà îòïóñòèò åãî íà âîëþ, òîò ñòàíåò ñâîáîäíûì; à åñëè îí ýòîãî íå ñäåëàë, (ðàá) öåëèêîì ïðèíàäëåæèò Òèöèþ.
( 3) Òîò, êòî îòêàçûâàåò ïîìåñòüå, çà èñêëþ÷åíèåì ïîñòðîéêè, îáîçíà÷àåò íàçâàíèåì ïîñòðîéêè èëè ñóïåðôèöèé, èëè òàêæå è çåìëþ, íà êîòîðîé ïîñòàâëåíî ñòðîåíèå. Åñëè èñêëþ÷èë òîëüêî ñóïåðôèöèé, òåì íå ìåíåå âñå ïîìåñòüå áóäåò èñòðåáîâàòüñÿ ïî ïðàâó ëåãàòà; íî, âûäâèãàÿ èñêîâîå âîçðàæåíèå î çëîì óìûñëå, íàñëåäíèê äîáüåòñÿ, ÷òîáû åìó áûëî ïîçâîëåíî ïðîæèâàòü íà âèëëå; è â ýòî áóäåò âêëþ÷åíî òàêæå ïðàâî ïðîõîäà è ïðîãîíà ñêîòà â îòíîøåíèè âèëëû. Åñëè æå èñêëþ÷åíèå êàñàåòñÿ òàêæå è çåìëè, îí äîëæåí áóäåò âèíäèöèðîâàòü ïîìåñòüå, çà èñêëþ÷åíèåì âèëëû, à âèëëå áóäåò â ñèëó ñàìîãî ïðàâà ïðè÷èòàòüñÿ ñåðâèòóò; íå èíà÷å îáñòîèò äåëî è åñëè õîçÿèí äâóõ ïîìåñòèé îòêàçàë ïî çàâåùàíèþ îäíî èç íèõ òàê, ÷òîáû îíî ñëóæèëî äðóãîìó. <Íî ñëåäóåò ñêëîíÿòüñÿ ê ìíåíèþ, ÷òî çàâåùàòåëü äóìàë òàêæå è î çåìëå, áåç êîòîðîé ïîñòðîéêà íå ìîæåò ñòîÿòü >45.
( 4) Åñëè âîëüíîîòïóùåííèê âïèñàë ïàòðîíà íàñëåäíèêîì â ñåìè óíöèÿõ ( 7∕12), äðóãèõ — â îñòàëüíûõ äîëÿõ è ñôîðìóëèðîâàë çàâåùàòåëüíûé îòêàç òàê: «Êòî áû èç âûøåóêàçàííûõ íè ñòàë ìíå íàñëåäíèêîì âìåñòå ñ ìîèì ïàòðîíîì, ÿ îòêàçûâàþ Òèöèþ òàêîãî-òî è òàêîãî-òî ðàáà, êàæäîãî èç êîòîðûõ îöåíèâàþ â 20 çîëîòûõ », íóæíî áóäåò ñ÷èòàòü, ÷òî ëåãàòîì îáðåìåíåí òîëüêî ñîíàñëåäíèê ïàòðîíà, è ïîýòîìó Òèöèé âïðàâå âèíäèöèðîâàòü â îòíîøåíèè ðàáîâ íå áîëåå ïÿòè óíöèé ( 5∕12). À äîáàâëåíèå «êàæäîãî èç êîòîðûõ îöåíèâàþ â 20 çîëîòûõ » íå ìåíÿåò õàðàêòåð ëåãàòà, åñëè íåîáõîäèìî ó÷åñòü Ôàëüöèäèåâó äîëþ: âåäü òåì íå ìåíåå íàñòîÿùàÿ ñòîèìîñòü ðàáîâ áóäåò âêëþ÷àòüñÿ â îöåíêó.
( 5) «Òèöèþ äàþ è îòêàçûâàþ ïîìåñòüå, åñëè äàñò ìîåìó íàñëåäíèêó 10 ». Åñëè íàñëåäíèê áûë äîëæåí 10 Òèöèþ è Òèöèé ïîäòâåðäèò, ÷òî ïîëó÷èë èõ îò íåãî, îí ìîæåò âèíäèöèðîâàòü ïîìåñòüå.
( 6) Åñëè Òèöèé, êîòîðîìó áûë îòêàçàí Ñòèõ, óìåð äî òîãî, êàê óçíàë, ÷òî åìó ïðèíàäëåæèò ýòîò ëåãàò, è îòêàçàë åãî æå Ñåþ, à íàñëåäíèê Òèöèÿ ëåãàò íå îòâåðã, Ñåé ñòàíåò âèíäèöèðîâàòü Ñòèõà.
( 7) Åñëè îòåö ñåìåéñòâà îòêàçàë ïîìåñòüå Òèöèþ, îáðåìåíèâ ýòèì ëåãàòîì íåñîâåðøåííîëåòíåãî ñûíà, è ÷åðåç ïîäíàçíà÷åííîãî íàñëåäíèêà îñòàâèë åãî æå òîìó æå Òèöèþ, è íåñîâåðøåííîëåòíèé ñòàë íàñëåäíèêîì îòöó: ñòàíåò ëè Òèöèé âèíäèöèðîâàòü ëåãàò èëè îòêàæåòñÿ îò íåãî, (îäíàêî), êîãäà íåñîâåðøåííîëåòíèé ñûí (çàòåì) óìðåò, ó ïîäíàçíà÷åííîãî âèíäèöèðîâàòü íå ñìîæåò. Âåäü òî, ÷òî ïîòîì îòêàçûâàåòñÿ ÷åðåç ïîäíàçíà÷åííîãî, ñëåäóåò ðàññìàòðèâàòü ñîâåðøåííî òàê æå, êàê åñëè áû ëåãàòû áûëè ïîäòâåðæäåíû. Ïîýòîìó è åñëè îòêàçîì ñûí áóäåò îáðåìåíÿòüñÿ áåç óñëîâèÿ, à ïîäíàçíà÷åííûé ïîä óñëîâèåì, âñå áóäåò ñîáëþäàòüñÿ òî÷íî òàê æå, êàê åñëè áû îòêàçîì áûë îáðåìåíåí òîëüêî ñûí; è íàïðîòèâ, åñëè ñûí îáðåìåíåí îòêàçîì ïîä óñëîâèåì, à ïîäíàçíà÷åííûé — áåç óñëîâèÿ è íåñîâåðøåííîëåòíèé óìðåò, ïîêà èñïîëíåíèå óñëîâèÿ íàõîäèëîñü â íåîïðåäåëåííîñòè, ëåãàò áóäåò èìåòü ñèëó òîëüêî íà îñíîâàíèè ïîäíàçíà÷åíèÿ.
( 8) Îòêàç, ñôîðìóëèðîâàííûé â òàêèõ âûðàæåíèÿõ: «Ëóöèþ è Òèöèþ èëè êîìó-òî èç íèõ äàþ è îòêàçûâàþ ïîìåñòüå », äåéñòâèòåëåí, è åñëè îáà áóäóò æèâû, áóäåò ïðè÷èòàòüñÿ îáîèì, åñëè îäèí — îäíîìó èç íèõ.
( 9) Êîãäà ïîä óñëîâèåì îòêàçàí ñòàòóëèáåð è óñëîâèå ëåãàòà åùå íå èñïîëíèëîñü, à óñëîâèå ïîëó÷åíèÿ ñâîáîäû íå íàñòóïèëî, ëåãàò âñòóïàåò â ñèëó: âåäü, ïîäîáíî òîìó êàê óñëîâíàÿ ñâîáîäà ïîãàøàåò ëåãàò òîãäà, êîãäà âñòóïàåò â ñèëó, òàê è ëåãàò íå ìîæåò áûòü ïîãàøåí ïðåæäå, ÷åì âñòóïèò â ñèëó.
( 10) (Ðàáà), îòêàçàííîãî ïî çàâåùàíèþ ÷åðåç íåñîâåðøåííîëåòíåãî ñûíà, à ÷åðåç ïîäíàçíà÷åííîãî íàñëåäíèêà îòïóùåííîãî íà ñâîáîäó, åñëè, êîíå÷íî, íåñîâåðøåííîëåòíèé äîñòèãíåò ñîâåðøåííîëåòèÿ, áóäåò âïðàâå âèíäèöèðîâàòü òîò, êîìó îí áûë îòêàçàí; â ñëó÷àå æå ñìåðòè íåñîâåðøåííîëåòíåãî åìó ñëåäóåò ñâîáîäà. Ãîðàçäî áîëåå ýòî ñëåäóåò ñîáëþäàòü, åñëè òîò æå ðàá áûë îòêàçàí ïî çàâåùàíèþ ÷åðåç íåñîâåðøåííîëåòíåãî ïîä óñëîâèåì è ñûí óìðåò, äîñòèãíóâ ñîâåðøåííîëåòèÿ, â òî âðåìÿ êàê èñïîëíåíèå óñëîâèÿ íàõîäèëîñü â íåîïðåäåëåííîñòè.
|
81. Iulianus libro trigesimo secundo digestorum
B. 44, 1, 77 (pr.) Si fundum sub condicione legatum heres pendente condicione sub alia condicione alii legasset et post existentem condicionem, quae priore testamento praeposita fuisset, tunc ea condicio, sub qua heres legaverat, exstitisset, dominium a priore legatario non discedit.
(1) Si servo communi res legata fuisset, potest alter dominus agnoscere legatum, alter repellere: nam in hanc causam servus communis quasi duo servi sunt.
(2) «Stichum Sempronio do lego: si Sempronius Stichum intra annum non manumiserit, eundem Stichum Titio do lego». quaesitum est, quid iuris esset. respondi Sempronium interim totum habiturum et, si quidem intra annum manumississet, liberum eum effecturum: sin autem hoc non fecisset, totum ad Titium pertinere.
(3) Qui fundum excepto aedificio legat, appellatione aedificii aut superficiem significat aut solum quoque, cui aedificium superpositum est. si de sola superficie exceperit, nihilo minus iure legati totus fundus vindicabitur, sed exceptione doli mali posita consequetur heres id, ut sibi habitare in villa liceat: in quo inerit, ut iter quoque et actum in ea habeat. si vero solum quoque exceptum fuerit, fundus excepta villa vindicari debebit et servitus ipso iure villae debebitur, non secus ac si duorum fundorum dominus alterum legaverit ita, ut alteri serviret. sed inclinandum est testatorem etiam de solo cogitasse, sine quo aedificium stare non potest.
(4) Si libertus patronum ex septunce heredem scripserit, alios ex ceteris et ita legaverit: «quisquis mihi alius ex supra scriptis cum patrono meo heres erit, servos illum et illum Titio lego, quos aestimo singulos vicenis aureis», intellegendum erit a coherede patroni dumtaxat legatum datum et ideo Titium non amplius quincuncem in servis vindicare posse. adiectio autem illa «quos aestimo singulos vicenis aureis» non mutat legati condicionem, si legis Falcidiae rationem habere oporteat: nihilo minus enim verum pretium servorum in aestimationem deducetur.
(5) «Titio fundum do lego, si heredi meo decem dederit». si decem heres Titio debuisset et ea Titius accepta ei fecisset, fundum vindicare potest.
(6) Si Titius, cui Stichus legatus fuerat, antequam sciret ad se legatum pertinere, decesserit et eundem Seio legaverit et heres Titii legatum non repudiaverit, Stichum Seius vindicabit.
(7) Si pater familias ab impubere filio Titio fundum legaverit et a substituto eundem eidem Titio et pupillus patri heres exstiterit: sive vindicaverit Titius legatum sive repudiaverit, quamvis filius impubes decesserit, a substituto vindicare non poterit. hoc enim, quod rursus a substituto legatur, perinde habendum est ac si repetita legata essent. quare et si pure a filio, sub condicione a substituto legatum fuerit, perinde omnia servabuntur ac si tantum a filio legatum fuisset: contra autem si a filio sub condicione, a substituto pure legatum fuerit et pupillus pendente condicione decesserit, ex substitutione sola legatum valebit.
(8) His verbis «Lucio et Titio eorumve cui fundum do lego» utiliter legatur et, si utrique vixerint, utrique, si alter, alteri debebitur.
(9) Cum statuliber sub condicione legatus est et pendente condicione legati condicio statutae libertatis deficit, legatum utile fit: nam sicut statuta libertas tunc peremit legatum, cum vires accipit, ita legatum quoque non ante peremi potest, quam dies cesserit eius.
(10) A filio impubere legatus et a substituto liber esse iussus, si quidem pupillus ad pubertatem pervenerit, ab eo cui legatus fuerat vindicabitur: mortuo vero pupillo libertas competit. longe magis hoc servari conveniet, si idem servus sub condicione ab impubere legatus fuerit et pendente condicione filius intra pubertatem decesserit.
|