Íà ãëàâíóþ | Àíòè÷íàÿ ëèòåðàòóðà | Ðèìñêîå ïðàâî | Ñâîä ãðàæäàíñêîãî ïðàâà
Ñâîä ãðàæäàíñêîãî ïðàâà

Äèãåñòû Þñòèíèàíà

Êí. 30, ôð. 81

Äèãåñòû Þñòèíèàíà. Ò. 5 (1). Êí. 28—32. Ì.: «Ñòàòóò», 2004.
Ïåðåâîä ñ ëàò. Å. Â. Ëÿïóñòèíîé.
Îáù. ðåäàêöèÿ ïåðåâîäà: Ë. Ë. Êîôàíîâ; ðåäàêöèÿ ïåðåâîäà êí. 30: Å. À. Ñóõàíîâ.
Digesta Iustiniani Augusti. Ed. Mommsen — Krüger. Vol. II. Berolini, 1870.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
pr. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
  • 81. Þëè­àí â 32-é êíè­ãå «Äèãåñò».
  • (pr.) Åñëè ïîìå­ñòüå, îòêà­çàí­íîå ïîä óñëî­âè­åì, íàñëåä­íèê, êîãäà èñïîë­íå­íèå óñëî­âèÿ íàõî­äè­ëîñü â ñîñòî­ÿ­íèè íåîïðå­äå­ëåí­íî­ñòè, îòêà­çàë äðó­ãî­ìó ïîä èíûì óñëî­âè­åì, è ïîñëå îñó­ùåñò­âëå­íèÿ óñëî­âèÿ, ïðåä­ïî­ñëàí­íî­ãî ïåð­âî­ìó çàâå­ùà­íèþ, îñó­ùå­ñò­âè­ëîñü è òî óñëî­âèå, ïîä êîòî­ðûì îòêà­çàë íàñëåä­íèê, ñîá­ñò­âåí­íîñòü îò ïåð­âî­ãî îòêà­çî­ïî­ëó­÷à­òå­ëÿ íå óõî­äèò.
  • (1) Åñëè âåùü áûëà îòêà­çà­íà îáùå­ìó ðàáó, îäèí ãîñ­ïî­äèí ìîæåò ïðè­çíàòü ëåãàò, äðó­ãîé — îòâåðã­íóòü: âåäü äëÿ ýòî­ãî äåëà îáùèé ðàá — ýòî ñëîâ­íî äâà ðàáà.
  • (2)44 «Ñòè­õà Ñåì­ï­ðî­íèþ äàþ è îòêà­çû­âàþ; åñëè Ñåì­ï­ðî­íèé Ñòè­õà â òå÷å­íèå ãîäà íå îòïó­ñòèò íà âîëþ, ýòî­ãî æå Ñòè­õà äàþ è îòêà­çû­âàþ Òèöèþ». Áûë çàäàí âîïðîñ: ÷òî áóäåò ñîîò­âåò­ñò­âî­âàòü ïðà­âó? ß îòâå­òèë, ÷òî âðå­ìåí­íî Ñåì­ï­ðî­íèé áóäåò èìåòü âñå­ãî (ðàáà), åñëè æå â òå÷å­íèå ãîäà îòïó­ñòèò åãî íà âîëþ, òîò ñòàíåò ñâî­áîä­íûì; à åñëè îí ýòî­ãî íå ñäå­ëàë, (ðàá) öåëè­êîì ïðè­íàä­ëå­æèò Òèöèþ.
  • (3) Òîò, êòî îòêà­çû­âà­åò ïîìå­ñòüå, çà èñêëþ­÷å­íè­åì ïîñòðîé­êè, îáî­çíà­÷à­åò íàçâà­íè­åì ïîñòðîé­êè èëè ñóïåð­ôè­öèé, èëè òàê­æå è çåì­ëþ, íà êîòî­ðîé ïîñòàâ­ëå­íî ñòðî­å­íèå. Åñëè èñêëþ­÷èë òîëü­êî ñóïåð­ôè­öèé, òåì íå ìåíåå âñå ïîìå­ñòüå áóäåò èñòðå­áî­âàòü­ñÿ ïî ïðà­âó ëåãà­òà; íî, âûäâè­ãàÿ èñêî­âîå âîç­ðà­æå­íèå î çëîì óìûñ­ëå, íàñëåä­íèê äîáüåò­ñÿ, ÷òîáû åìó áûëî ïîç­âî­ëå­íî ïðî­æè­âàòü íà âèë­ëå; è â ýòî áóäåò âêëþ­÷å­íî òàê­æå ïðà­âî ïðî­õî­äà è ïðî­ãî­íà ñêîòà â îòíî­øå­íèè âèë­ëû. Åñëè æå èñêëþ­÷å­íèå êàñà­åò­ñÿ òàê­æå è çåì­ëè, îí äîë­æåí áóäåò âèí­äè­öè­ðî­âàòü ïîìå­ñòüå, çà èñêëþ­÷å­íè­åì âèë­ëû, à âèë­ëå áóäåò â ñèëó ñàìî­ãî ïðà­âà ïðè­÷è­òàòü­ñÿ ñåðâè­òóò; íå èíà­÷å îáñòî­èò äåëî è åñëè õîçÿ­èí äâóõ ïîìå­ñòèé îòêà­çàë ïî çàâå­ùà­íèþ îäíî èç íèõ òàê, ÷òîáû îíî ñëó­æè­ëî äðó­ãî­ìó. <Íî ñëå­äó­åò ñêëî­íÿòü­ñÿ ê ìíå­íèþ, ÷òî çàâå­ùà­òåëü äóìàë òàê­æå è î çåì­ëå, áåç êîòî­ðîé ïîñòðîé­êà íå ìîæåò ñòî­ÿòü>45.
  • (4) Åñëè âîëü­íîîò­ïó­ùåí­íèê âïè­ñàë ïàòðî­íà íàñëåä­íè­êîì â ñåìè óíöè­ÿõ (712), äðó­ãèõ — â îñòàëü­íûõ äîëÿõ è ñôîð­ìó­ëè­ðî­âàë çàâå­ùà­òåëü­íûé îòêàç òàê: «Êòî áû èç âûøå­óêà­çàí­íûõ íè ñòàë ìíå íàñëåä­íè­êîì âìå­ñòå ñ ìîèì ïàòðî­íîì, ÿ îòêà­çû­âàþ Òèöèþ òàêî­ãî-òî è òàêî­ãî-òî ðàáà, êàæ­äî­ãî èç êîòî­ðûõ îöå­íè­âàþ â 20 çîëîòûõ», íóæ­íî áóäåò ñ÷è­òàòü, ÷òî ëåãà­òîì îáðå­ìå­íåí òîëü­êî ñîíà­ñëåä­íèê ïàòðî­íà, è ïîýòî­ìó Òèöèé âïðà­âå âèí­äè­öè­ðî­âàòü â îòíî­øå­íèè ðàáîâ íå áîëåå ïÿòè óíöèé (512). À äîáàâ­ëå­íèå «êàæ­äî­ãî èç êîòî­ðûõ îöå­íè­âàþ â 20 çîëîòûõ» íå ìåíÿ­åò õàðàê­òåð ëåãà­òà, åñëè íåîá­õî­äè­ìî ó÷åñòü Ôàëü­öè­äè­å­âó äîëþ: âåäü òåì íå ìåíåå íàñòî­ÿ­ùàÿ ñòî­è­ìîñòü ðàáîâ áóäåò âêëþ­÷àòü­ñÿ â îöåí­êó.
  • (5) «Òèöèþ äàþ è îòêà­çû­âàþ ïîìå­ñòüå, åñëè äàñò ìîå­ìó íàñëåä­íè­êó 10». Åñëè íàñëåä­íèê áûë äîë­æåí 10 Òèöèþ è Òèöèé ïîä­òâåð­äèò, ÷òî ïîëó­÷èë èõ îò íåãî, îí ìîæåò âèí­äè­öè­ðî­âàòü ïîìå­ñòüå.
  • (6) Åñëè Òèöèé, êîòî­ðî­ìó áûë îòêà­çàí Ñòèõ, óìåð äî òîãî, êàê óçíàë, ÷òî åìó ïðè­íàä­ëå­æèò ýòîò ëåãàò, è îòêà­çàë åãî æå Ñåþ, à íàñëåä­íèê Òèöèÿ ëåãàò íå îòâåðã, Ñåé ñòàíåò âèí­äè­öè­ðî­âàòü Ñòè­õà.
  • (7) Åñëè îòåö ñåìåé­ñòâà îòêà­çàë ïîìå­ñòüå Òèöèþ, îáðå­ìå­íèâ ýòèì ëåãà­òîì íåñî­âåð­øåí­íî­ëåò­íå­ãî ñûíà, è ÷åðåç ïîä­íà­çíà­÷åí­íî­ãî íàñëåä­íè­êà îñòà­âèë åãî æå òîìó æå Òèöèþ, è íåñî­âåð­øåí­íî­ëåò­íèé ñòàë íàñëåä­íè­êîì îòöó: ñòàíåò ëè Òèöèé âèí­äè­öè­ðî­âàòü ëåãàò èëè îòêà­æåò­ñÿ îò íåãî, (îäíà­êî), êîãäà íåñî­âåð­øåí­íî­ëåò­íèé ñûí (çàòåì) óìðåò, ó ïîä­íà­çíà­÷åí­íî­ãî âèí­äè­öè­ðî­âàòü íå ñìî­æåò. Âåäü òî, ÷òî ïîòîì îòêà­çû­âà­åò­ñÿ ÷åðåç ïîä­íà­çíà­÷åí­íî­ãî, ñëå­äó­åò ðàñ­ñìàò­ðè­âàòü ñîâåð­øåí­íî òàê æå, êàê åñëè áû ëåãà­òû áûëè ïîä­òâåð­æäå­íû. Ïîýòî­ìó è åñëè îòêà­çîì ñûí áóäåò îáðå­ìå­íÿòü­ñÿ áåç óñëî­âèÿ, à ïîä­íà­çíà­÷åí­íûé ïîä óñëî­âè­åì, âñå áóäåò ñîáëþäàòü­ñÿ òî÷­íî òàê æå, êàê åñëè áû îòêà­çîì áûë îáðå­ìå­íåí òîëü­êî ñûí; è íàïðî­òèâ, åñëè ñûí îáðå­ìå­íåí îòêà­çîì ïîä óñëî­âè­åì, à ïîä­íà­çíà­÷åí­íûé — áåç óñëî­âèÿ è íåñî­âåð­øåí­íî­ëåò­íèé óìðåò, ïîêà èñïîë­íå­íèå óñëî­âèÿ íàõî­äè­ëîñü â íåîïðå­äå­ëåí­íî­ñòè, ëåãàò áóäåò èìåòü ñèëó òîëü­êî íà îñíî­âà­íèè ïîä­íà­çíà­÷å­íèÿ.
  • (8) Îòêàç, ñôîð­ìó­ëè­ðî­âàí­íûé â òàêèõ âûðà­æå­íè­ÿõ: «Ëóöèþ è Òèöèþ èëè êîìó-òî èç íèõ äàþ è îòêà­çû­âàþ ïîìå­ñòüå», äåé­ñò­âè­òå­ëåí, è åñëè îáà áóäóò æèâû, áóäåò ïðè­÷è­òàòü­ñÿ îáî­èì, åñëè îäèí — îäíî­ìó èç íèõ.
  • (9) Êîãäà ïîä óñëî­âè­åì îòêà­çàí ñòà­òó­ëè­áåð è óñëî­âèå ëåãà­òà åùå íå èñïîë­íè­ëîñü, à óñëî­âèå ïîëó­÷å­íèÿ ñâî­áî­äû íå íàñòó­ïè­ëî, ëåãàò âñòó­ïà­åò â ñèëó: âåäü, ïîäîá­íî òîìó êàê óñëîâ­íàÿ ñâî­áî­äà ïîãà­øà­åò ëåãàò òîãäà, êîãäà âñòó­ïà­åò â ñèëó, òàê è ëåãàò íå ìîæåò áûòü ïîãà­øåí ïðåæ­äå, ÷åì âñòó­ïèò â ñèëó.
  • (10) (Ðàáà), îòêà­çàí­íî­ãî ïî çàâå­ùà­íèþ ÷åðåç íåñî­âåð­øåí­íî­ëåò­íå­ãî ñûíà, à ÷åðåç ïîä­íà­çíà­÷åí­íî­ãî íàñëåä­íè­êà îòïó­ùåí­íî­ãî íà ñâî­áî­äó, åñëè, êîíå÷­íî, íåñî­âåð­øåí­íî­ëåò­íèé äîñòèãíåò ñîâåð­øåí­íî­ëå­òèÿ, áóäåò âïðà­âå âèí­äè­öè­ðî­âàòü òîò, êîìó îí áûë îòêà­çàí; â ñëó­÷àå æå ñìåð­òè íåñî­âåð­øåí­íî­ëåò­íå­ãî åìó ñëå­äó­åò ñâî­áî­äà. Ãîðàçäî áîëåå ýòî ñëå­äó­åò ñîáëþäàòü, åñëè òîò æå ðàá áûë îòêà­çàí ïî çàâå­ùà­íèþ ÷åðåç íåñî­âåð­øåí­íî­ëåò­íå­ãî ïîä óñëî­âè­åì è ñûí óìðåò, äîñòèã­íóâ ñîâåð­øåí­íî­ëå­òèÿ, â òî âðå­ìÿ êàê èñïîë­íå­íèå óñëî­âèÿ íàõî­äè­ëîñü â íåîïðå­äå­ëåí­íî­ñòè.
  • 81. Iulia­nus lib­ro tri­ge­si­mo se­cun­do di­ges­to­rum
  • B. 44, 1, 77 (pr.) Si fun­dum sub con­di­cio­ne le­ga­tum he­res pen­den­te con­di­cio­ne sub alia con­di­cio­ne alii le­gas­set et post exis­ten­tem con­di­cio­nem, quae prio­re tes­ta­men­to prae­po­si­ta fuis­set, tunc ea con­di­cio, sub qua he­res le­ga­ve­rat, exsti­tis­set, do­mi­nium a prio­re le­ga­ta­rio non dis­ce­dit.
  • (1) Si ser­vo com­mu­ni res le­ga­ta fuis­set, po­test al­ter do­mi­nus ag­nos­ce­re le­ga­tum, al­ter re­pel­le­re: nam in hanc cau­sam ser­vus com­mu­nis qua­si duo ser­vi sunt.
  • (2) «Sti­chum Sempro­nio do le­go: si Sempro­nius Sti­chum intra an­num non ma­nu­mi­se­rit, eun­dem Sti­chum Ti­tio do le­go». quae­si­tum est, quid iuris es­set. res­pon­di Sempro­nium in­te­rim to­tum ha­bi­tu­rum et, si qui­dem intra an­num ma­nu­mis­sis­set, li­be­rum eum ef­fec­tu­rum: sin autem hoc non fe­cis­set, to­tum ad Ti­tium per­ti­ne­re.
  • (3) Qui fun­dum ex­cep­to aedi­fi­cio le­gat, ap­pel­la­tio­ne aedi­fi­cii aut su­per­fi­ciem sig­ni­fi­cat aut so­lum quo­que, cui aedi­fi­cium su­per­po­si­tum est. si de so­la su­per­fi­cie ex­ce­pe­rit, ni­hi­lo mi­nus iure le­ga­ti to­tus fun­dus vin­di­ca­bi­tur, sed ex­cep­tio­ne do­li ma­li po­si­ta con­se­que­tur he­res id, ut si­bi ha­bi­ta­re in vil­la li­ceat: in quo ine­rit, ut iter quo­que et ac­tum in ea ha­beat. si ve­ro so­lum quo­que ex­cep­tum fue­rit, fun­dus ex­cep­ta vil­la vin­di­ca­ri de­be­bit et ser­vi­tus ip­so iure vil­lae de­be­bi­tur, non se­cus ac si duo­rum fun­do­rum do­mi­nus al­te­rum le­ga­ve­rit ita, ut al­te­ri ser­vi­ret. sed incli­nan­dum est tes­ta­to­rem etiam de so­lo co­gi­tas­se, si­ne quo aedi­fi­cium sta­re non po­test.
  • (4) Si li­ber­tus pat­ro­num ex sep­tun­ce he­re­dem scrip­se­rit, alios ex ce­te­ris et ita le­ga­ve­rit: «quis­quis mi­hi ali­us ex sup­ra scrip­tis cum pat­ro­no meo he­res erit, ser­vos il­lum et il­lum Ti­tio le­go, quos aes­ti­mo sin­gu­los vi­ce­nis aureis», in­tel­le­gen­dum erit a co­he­re­de pat­ro­ni dum­ta­xat le­ga­tum da­tum et ideo Ti­tium non ampli­us quin­cun­cem in ser­vis vin­di­ca­re pos­se. adiec­tio autem il­la «quos aes­ti­mo sin­gu­los vi­ce­nis aureis» non mu­tat le­ga­ti con­di­cio­nem, si le­gis Fal­ci­diae ra­tio­nem ha­be­re opor­teat: ni­hi­lo mi­nus enim ve­rum pre­tium ser­vo­rum in aes­ti­ma­tio­nem de­du­ce­tur.
  • (5) «Ti­tio fun­dum do le­go, si he­re­di meo de­cem de­de­rit». si de­cem he­res Ti­tio de­buis­set et ea Ti­tius ac­cep­ta ei fe­cis­set, fun­dum vin­di­ca­re po­test.
  • (6) Si Ti­tius, cui Sti­chus le­ga­tus fue­rat, an­te­quam sci­ret ad se le­ga­tum per­ti­ne­re, de­ces­se­rit et eun­dem Seio le­ga­ve­rit et he­res Ti­tii le­ga­tum non re­pu­dia­ve­rit, Sti­chum Sei­us vin­di­ca­bit.
  • (7) Si pa­ter fa­mi­lias ab im­pu­be­re fi­lio Ti­tio fun­dum le­ga­ve­rit et a sub­sti­tu­to eun­dem eidem Ti­tio et pu­pil­lus pat­ri he­res exsti­te­rit: si­ve vin­di­ca­ve­rit Ti­tius le­ga­tum si­ve re­pu­dia­ve­rit, quam­vis fi­lius im­pu­bes de­ces­se­rit, a sub­sti­tu­to vin­di­ca­re non po­te­rit. hoc enim, quod rur­sus a sub­sti­tu­to le­ga­tur, pe­rin­de ha­ben­dum est ac si re­pe­ti­ta le­ga­ta es­sent. qua­re et si pu­re a fi­lio, sub con­di­cio­ne a sub­sti­tu­to le­ga­tum fue­rit, pe­rin­de om­nia ser­va­bun­tur ac si tan­tum a fi­lio le­ga­tum fuis­set: contra autem si a fi­lio sub con­di­cio­ne, a sub­sti­tu­to pu­re le­ga­tum fue­rit et pu­pil­lus pen­den­te con­di­cio­ne de­ces­se­rit, ex sub­sti­tu­tio­ne so­la le­ga­tum va­le­bit.
  • (8) His ver­bis «Lu­cio et Ti­tio eorum­ve cui fun­dum do le­go» uti­li­ter le­ga­tur et, si ut­ri­que vi­xe­rint, ut­ri­que, si al­ter, al­te­ri de­be­bi­tur.
  • (9) Cum sta­tu­li­ber sub con­di­cio­ne le­ga­tus est et pen­den­te con­di­cio­ne le­ga­ti con­di­cio sta­tu­tae li­ber­ta­tis de­fi­cit, le­ga­tum uti­le fit: nam si­cut sta­tu­ta li­ber­tas tunc pe­re­mit le­ga­tum, cum vi­res ac­ci­pit, ita le­ga­tum quo­que non an­te pe­re­mi po­test, quam dies ces­se­rit eius.
  • (10) A fi­lio im­pu­be­re le­ga­tus et a sub­sti­tu­to li­ber es­se ius­sus, si qui­dem pu­pil­lus ad pu­ber­ta­tem per­ve­ne­rit, ab eo cui le­ga­tus fue­rat vin­di­ca­bi­tur: mor­tuo ve­ro pu­pil­lo li­ber­tas com­pe­tit. lon­ge ma­gis hoc ser­va­ri con­ve­niet, si idem ser­vus sub con­di­cio­ne ab im­pu­be­re le­ga­tus fue­rit et pen­den­te con­di­cio­ne fi­lius intra pu­ber­ta­tem de­ces­se­rit.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 44Ñð. D. 40. 4. 15 (ïðè­ìå÷. ðåä.).
  • 45Ñîãëàñ­íî Ëóçè­íüÿ­íè, èíòåð­ïî­ëÿ­öèÿ Þñòè­íè­à­íà (ïðè­ìå÷. ðåä.).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1496002023 1496002029 1496002030 3303001082 3303001083 3303001084