84. Þëèàí â 33-é êíèãå «Äèãåñò».
( pr.) Îòêàç òàêîãî ðîäà: «Åñëè Òèöèé ïîðó÷èòñÿ ìîåìó íàñëåäíèêó â òîì, ÷òî äàñò 100 Ìåâèþ, ïóñòü è íàñëåäíèê ìîé äàñò Òèöèþ 100 » èìååò ñèëó, ïîäîáíî òîìó êàê òî, ÷òî îòêàçàíî êîìó-òî, âûäàåòñÿ íà îñíîâàíèè ôèäåèêîìèññà.
( 1) Ïî ýòîé æå ïðè÷èíå äåéñòâèòåëåí è òàêîé ëåãàò: «Åñëè Òèöèé ïîðó÷èòñÿ ìîåìó íàñëåäíèêó, ÷òî íà 100 çîëîòûõ îñóùåñòâèò ñòðîèòåëüñòâî â ìóíèöèïèè, òîãäà ïóñòü ìîé íàñëåäíèê áóäåò îáÿçàí äàòü åìó 100 çîëîòûõ ».
( 2) Åñëè Ñåìïðîíèé íàçíà÷èë Òèöèÿ íàñëåäíèêîì è ïðèêàçàë åìó ÷åðåç äâà ãîäà îòäàòü ïîìåñòüå Ìåâèþ, ïîòîì Òèöèé òî æå ïîìåñòüå îòêàçàë Ìåâèþ ÷åðåç ñâîåãî íàñëåäíèêà áåç âñÿêîãî îòëàãàòåëüíîãî ñðîêà è Ìåâèé ïðèíÿë îò íàñëåäíèêà Òèöèÿ öåíó ïîìåñòüÿ, òî, åñëè (Ìåâèé) ðåøèò èñòðåáîâàòü ïîìåñòüå íà îñíîâàíèè çàâåùàíèÿ Ñåìïðîíèÿ, åãî ìîæíî áóäåò îïðîâåðãíóòü èñêîâûì âîçðàæåíèåì, åñëè îí íå áóäåò äîâîëåí öåíîé ó÷àñòêà.
( 3) Åñëè êîìó-òî áûë îòêàçàí ïî çàâåùàíèþ ðàá è èç-çà îòêàçîïîëó÷àòåëÿ ñëó÷èëîñü òàê, ÷òî îí íå ïîëó÷èë Ñòèõà, êîãäà íàñëåäíèê õîòåë åãî ïåðåäàòü, â ñëó÷àå ñìåðòè Ñòèõà íàñëåäíèêó ïîìîæåò èñêîâîå âîçðàæåíèå î çëîì óìûñëå.
( 4) Äîì, â ïîëüçó êîòîðîãî áûë îáðåìåíåí ñåðâèòóòîì äîì íàñëåäíèêà, áûë îòêàçàí ïî çàâåùàíèþ è ïåðåäàí îòêàçîïîëó÷àòåëþ áåç äîáàâëåíèÿ ñåðâèòóòà. ß ñêàçàë, ÷òî ëåãàòàðèé ìîæåò ïðåäúÿâëÿòü èñê íà îñíîâàíèè çàâåùàòåëüíîãî îòêàçà, òàê êàê ïîëó÷èë îòêàçàííîå íå ïîëíîñòüþ: âåäü è òîò, êòî ïîëó÷èë îò íàñëåäíèêà óâå÷íîãî ðàáà, ïðàâîìåðíî ïðåäúÿâëÿåò èñê íà îñíîâàíèè çàâåùàòåëüíîãî îòêàçà.
( 5) Òîò, êòî ðàáà, îòêàçàííîãî åìó ïî çàâåùàíèþ, íå çíàÿ, ÷òî òîò åìó îòêàçàí, êóïèë ó íàñëåäíèêà, åñëè, óçíàâ î ëåãàòå, ïðåäúÿâèò èñê íà îñíîâàíèè çàâåùàòåëüíîãî îòêàçà è ïîëó÷èò ðàáà, ïî èñêó èç ïðîäàæè îí äîëæåí áûòü îïðàâäàí, èáî ýòî èñê äîáðîé ñîâåñòè è âêëþ÷àåò â ñåáÿ èñêîâîå âîçðàæåíèå î çëîì óìûñëå. Åñëè æå, óïëàòèâ (ïîêóïíóþ) öåíó, îí ðåøèò ïðåäúÿâèòü èñê î çàâåùàòåëüíîì îòêàçå, îí äîëæåí áóäåò ïîëó÷èòü ðàáà, à ïî èñêó èç êóïëè âåðíåò óïëà÷åííóþ öåíó, ïîäîáíî òîìó êàê âåðíóë áû åå íàçàä, åñëè áû ðàáà ó íåãî â ðåçóëüòàòå ýâèêöèè îòîáðàëè ïî ñóäó. Åñëè ðàçáèðàëîñü äåëî ïî èñêó èç êóïëè, è òîãäà èñòåö óçíàë, ÷òî ðàá îòêàçàí åìó ïî çàâåùàíèþ, è ïðåäúÿâëÿåò èñê î çàâåùàòåëüíîì îòêàçå, íóæíî áóäåò, ÷òîáû íàñëåäíèê áûë îïðàâäàí òîëüêî â òîì ñëó÷àå, åñëè îí âåðíåò óïëà÷åííóþ öåíó è ïåðåäàñò ðàáà â ñîáñòâåííîñòü èñòöà.
( 6) Êîãäà îòåö äëÿ ñâîåé äî÷åðè â êà÷åñòâå ïðèäàíîãî ïîîáåùàë 100, çàòåì åé æå îòêàçàë ïî çàâåùàíèþ òå æå 100, íàñëåäíèê áóäåò çàùèùåí èñêîâûì âîçðàæåíèåì î çëîì óìûñëå, åñëè è çÿòü ðåøèò ïðåäúÿâèòü èñê îá îáåùàíèè, è äåâóøêà — èñê î çàâåùàòåëüíîì îòêàçå: èáî èì ñëåäóåò äîãîâîðèòüñÿ ìåæäó ñîáîé, ÷òîáû äîâîëüñòâîâàòüñÿ ëèáî òåì, ëèáî äðóãèì èñêîì.
( 7) Åñëè êîìó-òî áûëî îòêàçàíî òàê: «Åñëè òàáëè÷êè ìîåé ðàñïèñêè îòäàñò ìîåìó íàñëåäíèêó, ïóñòü ìîé íàñëåäíèê äàñò åìó 10 », òî ñìûñë ïîäîáíîãî ðîäà óñëîâèÿ òàêîâ: «åñëè îñâîáîäèò ìîåãî íàñëåäíèêà îò äîëãà ». Ïîýòîìó, åñëè òàáëè÷êè ñóùåñòâóþò, êðåäèòîð íå ñ÷èòàåòñÿ âûïîëíèâøèì óñëîâèå, åñëè íå ñäåëàë íàñëåäíèêó ïîäòâåðæäåíèå ïîëó÷åíèÿ (äåíåã), à åñëè òàáëè÷åê íå ñóùåñòâóåò â ïðèðîäå, òî îí ñ÷èòàåòñÿ âûïîëíèâøèì óñëîâèå, åñëè îñâîáîäèë íàñëåäíèêà (îò äîëãà), è ê äåëó íå îòíîñèòñÿ, áûëè ëè òàáëè÷êè óíè÷òîæåíû óæå òîãäà, êîãäà ñîñòàâëÿëîñü çàâåùàíèå, èëè æå ïîçäíåå èëè ïîñëå ñìåðòè çàâåùàòåëÿ[1].
( 8) Åñëè Òèöèþ è Ìåâèþ îòêàçàí Ñòèõ, êîòîðûé ïðèíàäëåæàë Òèöèþ, ÷àñòü Ñòèõà áóäåò ïðè÷èòàòüñÿ Ìåâèþ: âåäü Òèöèé, õîòÿ ê ëåãàòó è íå äîïóñêàåòñÿ, âõîäèò â äîëþ.
( 9) «Ïóñòü ìîé íàñëåäíèê äàñò Òèöèþ Ñòèõà èëè Ïàìôèëà, êîãî èç íèõ ñàì îí (òî åñòü íàñëåäíèê) ïîæåëàåò ». Åñëè íàñëåäíèê ñêàæåò, ÷òî ðåøèë äàòü Ñòèõà, òî ñî ñìåðòüþ Ñòèõà îñâîáîæäàåòñÿ îò îáÿçàòåëüñòâà, âåäü, êàê òîëüêî îäíàæäû ñêàæåò íàñëåäíèê, êîãî èç äâîèõ æåëàåò äàòü, òî ðåøåíèå èçìåíèòü îí áîëüøå íå ñìîæåò 47.
( 10) Îòêàç ñîñòàâëåí òàê: «Êîðíåëèåâî ïîìåñòüå è ðàáîâ, êîòîðûå â ýòîì ïîìåñòüå áóäóò ïðèíàäëåæàòü ìíå, êîãäà ÿ óìðó, ïóñòü ìîé íàñëåäíèê îòäàñò Òèöèþ ». Ðàáûíÿ, êîòîðàÿ îáû÷íî íàõîäèëàñü â ýòîì ïîìåñòüå, áóäó÷è â áåãàõ â ìîìåíò ñìåðòè ãîñïîäèíà, ðîäèëà; ñïðàøèâàþ: âêëþ÷àþòñÿ ëè â ëåãàò ñàìà îíà èëè åå ðåáåíîê? ß îòâåòèë: ÿñíî, ÷òî ðàáûíÿ, õîòÿ è áûëà â áåãàõ, îòêàçàíà ïî çàâåùàíèþ, è, íåñìîòðÿ íà òî ÷òî óáåæàëà, ñ÷èòàåòñÿ, áóäòî îíà íàõîäèëàñü â ýòîì ïîìåñòüå â ìîìåíò ñìåðòè îòöà ñåìåéñòâà; èç ýòîãî ñëåäóåò, ÷òî è ðåáåíîê ñëåäóåò çà ìàòåðüþ è âêëþ÷àåòñÿ â ëåãàò ñîâåðøåííî òàê æå, êàê åñëè áû ïîÿâèëñÿ íà ñâåò â ïîìåñòüå.
( 11) Åñëè Òèöèþ îòêàçàí ïî çàâåùàíèþ Ñòèõ èëè Ïàìôèë, êîãî èç íèõ îí ïðåäïî÷òåò, à ïîçæå çàâåùàòåëü ïîäàðèë Ïàìôèëà Òèöèþ, ïðåäìåòîì îáÿçàòåëüñòâà îñòàåòñÿ Ñòèõ.
( 12) ßñíî, ÷òî ó òåõ, êîìó ëåãàò îñòàâëåí òàê: «Òèöèþ è Ìåâèþ äàþ è îòêàçûâàþ (êàæäîìó) ïî ðàáó », ïðàâî íà îäíîãî è òîãî æå ðàáà ñîâïàäàòü íå áóäåò, òàê æå êàê íå áóäåò îíî ñîâïàäàòü è êîãäà îòêàçûâàþò òàê: «Òèöèþ äàþ è îòêàçûâàþ ðàáà; Ìåâèþ äàþ è îòêàçûâàþ äðóãîãî ðàáà ».
( 13) 48 Åñëè òîò, â ÷üþ ïîëüçó áûë îñòàâëåí çàâåùàòåëüíûé îòêàç, åùå äî òîãî, êàê ðåøèë, êàêèì èñêîì âîñïîëüçîâàòüñÿ, óìåð, îñòàâèâ äâóõ íàñëåäíèêîâ, îíè, ÿâèâøèñü îäíîâðåìåííî, íå ìîãóò ïîëó÷èòü ëåãàò, åñëè íå äîñòèãíóò ñîãëàñèÿ: âåäü ïîêóäà îäèí æåëàåò ïðåäúÿâèòü âèíäèêàöèîííûé èñê, äðóãîé èñêà ëè÷íîãî ïðåäúÿâëÿòü íå ìîæåò. Íî åñëè äîñòèãíóò ñîãëàñèÿ, áóäóò èìåòü âåùü ñîîáùà; ñîãëàñèÿ æå äîáèâàòüñÿ îíè äîëæíû ëèáî ïî ñâîåé âîëå, ëèáî ïîä íàáëþäåíèåì ñóäüè.
|
84. Iulianus libro trigesimo tertio digestorum
B. 44, 1, 80 (pr.) Huiusmodi legatum: «Si Titius heredi meo caverit centum Maevio se daturum, et heres meus Titio centum dato», utile legatum est, quemadmodum quod alicui legatum ex causa fideicommissi restituatur.
(1) Eadem ratione hoc quoque legatum utile sit: «Si Titius heredi meo caverit se in municipio ex centum aureis opus facturum, tum ei centum aureos heres meus dare damnas esto».
(2) Si Sempronius Titium heredem instituerit et ab eo post biennium fundum dari iusserit Maevio, Titius deinde ab herede suo eundem fundum Maevio praesenti die legaverit et Maevius pretium fundi ab herede Titii acceperit: si ex testamento Sempronii fundum petere velit, exceptione repelli poterit si pretio fundi contentus non erit.
(3) Si cui homo legatus fuisset et per legatarium stetisset, quo minus Stichum, cum heres tradere volebat, acciperet, mortuo Sticho exceptio doli mali heredi proderit.
(4) Aedes, quibus heredis aedes serviebant, legatae sunt traditae legatario non imposita servitute. dixi posse legatarium ex testamento agere, quia non plenum legatum accepisset: nam et eum, qui debilitatum ab herede servum acceperit, recte ex testamento agere.
(5) Qui servum testamento sibi legatum, ignorans eum sibi legatum, ab herede emit, si cognito legato ex testamento egerit et servum acceperit, actione ex vendito absolvi debet, quia hoc iudicium fidei bonae est et continet in se doli mali exceptionem. quod si pretio soluto ex testamento agere instituerit, hominem consequi debebit, actione ex empto pretium reciperabit, quemadmodum reciperaret, si homo evictus fuisset. quod si iudicio ex empto actum fuerit et tunc actor compererit legatum sibi hominem esse et agat ex testamento, non aliter absolvi heredem oportebit, quam si pretium restituerit et hominem actoris fecerit.
(6) Cum pater pro filia sua dotis nomine centum promisisset, deinde eidem centum eadem legasset, doli mali exceptione heres tutus erit, si et gener ex promissione et puella ex testamento agere instituerit: convenire enim inter eos oportet, ut alterutra actione contenti sint.
(7) Si ita cui legatum esset: «Si tabulas chirographi mei heredi meo reddiderit, heres meus ei decem dato», huiusmodi condicio hanc vim habet «si heredem meum debito liberaverit». quare et, si tabulae exstabunt, non intellegetur condicioni satisfecisse creditor, nisi acceptum heredi fecerit, et, si tabulae in rerum natura non fuerint, existimabitur inplesse condicionem, si heredem liberaverit, nec ad rem pertinebit, iam tunc cum testamentum fiebat tabulae interciderint an postea vel mortuo testatore.
(8) Si Titio et Maevio legatus fuerit Stichus, qui Titii erat, debebitur pars Stichi Maevio: nam Titius, quamvis ad legatum non admittatur, partem faciet.
(9) «Stichum aut Pamphilum, utrum heres meus volet, Titio dato». si dixerit heres Stichum se velle dare, Sticho mortuo liberabitur. cum autem semel dixerit heres, utrum dare velit, mutare sententiam non poterit.
(10) Legatum est ita: «Fundum Cornelianum et mancipia, quae in eo fundo cum moriar mea erunt, heres meus Titio dato». ancilla, quae in eo fundo esse consueverat, mortis tempore cum in fuga esset, enixa est: quaero, an vel ipsa vel partus eius legato cedat. respondi: ancilla quamvis in fuga sit, legata videtur et, licet fugitiva erat, perinde habetur ac si in eo fundo fuisset moriente patre familias: huic consequens est, ut partus quoque matrem sequatur et perinde legato cedat, ac si in fundo editus fuisset.
(11) Si Titio Stichus aut Pamphilus, utrum eorum malet, legatus est, deinde Pamphilum testator Titio donavit, Stichus in obligatione remanet.
(12) Quibus ita legatum fuerit: «Titio et Maevio singulos servos do lego», constat eos non concursuros in eundem servum, sicuti non concurrunt, cum ita legatur: «Titio servum do lego: Maevio alterum servum do lego».
(13) Si is cui legatum fuerat antequam constitueret, qua actione uti vellet, decessit duobus heredibus relictis, legatum accipere simul venientes, nisi consenserint, non possunt: quare quamdiu alter rem vindicare vult, alter in personam agere non potest. sed si consenserint, rem communiter habebunt: consentire autem vel sua sponte debent vel iudice imminente.
|