Íà ãëàâíóþ | Àíòè÷íàÿ ëèòåðàòóðà | Ðèìñêîå ïðàâî | Ñâîä ãðàæäàíñêîãî ïðàâà
Ñâîä ãðàæäàíñêîãî ïðàâà

Äèãåñòû Þñòèíèàíà

Êí. 30, ôð. 114

Äèãåñòû Þñòèíèàíà. Ò. 5 (1). Êí. 28—32. Ì.: «Ñòàòóò», 2004.
Ïåðåâîä ñ ëàò. Å. Â. Ëÿïóñòèíîé.
Îáù. ðåäàêöèÿ ïåðåâîäà: Ë. Ë. Êîôàíîâ; ðåäàêöèÿ ïåðåâîäà êí. 30: Å. À. Ñóõàíîâ.
Digesta Iustiniani Augusti. Ed. Mommsen — Krüger. Vol. II. Berolini, 1870.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
  • 114. Ìàð­öè­àí â 8-é êíè­ãå «Èíñòè­òó­öèé».
  • (pr.) Ïîä­âëàñò­íûé ñûí, åñëè îí âîèí èëè âåòå­ðàí, õîòÿ áû è óìåð áåç çàâå­ùà­íèÿ, âïðà­âå îáðå­ìå­íèòü ôèäå­è­êî­ìèñ­ñîì îòöà, ïîòî­ìó ÷òî èìå­åò ïðà­âî è ñîñòàâ­ëÿòü çàâå­ùà­íèå.
  • (1) Åñëè âîëü­íîîò­ïó­ùåí­íèê óìåð, íå îñòà­âèâ çàâå­ùà­íèÿ, îí âïðà­âå îáðå­ìå­íèòü ïàòðî­íà ôèäå­è­êî­ìèñ­ñîì â îòíî­øå­íèè òîãî, ÷òî ïðå­âû­øà­åò ïðè­÷è­òàþ­ùó­þ­ñÿ òîìó äîëþ, èáî åñëè áû îí ñîñòàâ­ëÿë çàâå­ùà­íèå, òî ìîã áû îñòà­âèòü åìó òîëü­êî çàêîí­íóþ äîëþ.
  • (2) Òîò, êòî óìè­ðà­åò áåç çàâå­ùà­íèÿ è çíà­åò, ÷òî åãî èìó­ùå­ñòâî êàê âûìî­ðî÷­íîå îòîé­äåò ê ôèñ­êó, âïðà­âå îáðå­ìå­íÿòü ôèäå­è­êî­ìèñ­ñîì ôèñê.
  • (3) Ó Ìàð­öåë­ëà â 12-é êíè­ãå äèãåñò ðàç­áè­ðà­åò­ñÿ òàêîé âîïðîñ. Íåêòî, îòêà­çàâ ïî çàâå­ùà­íèþ ïîìå­ñòüå, îáðå­ìå­íèë îòêà­çî­ïðè­íè­ìà­òå­ëÿ ôèäå­è­êî­ìèñ­ñîì, ïîïðî­ñèâ ïåðå­äàòü ïîñëå ñìåð­òè ýòî ïîìå­ñòüå Ñåì­ï­ðî­íèþ, è òîãî æå ëåãà­òà­ðèÿ îáðå­ìå­íèë ôèäå­è­êî­ìèñ­ñîì, ïîïðî­ñèâ äàòü Òèöèþ 100; ñïðà­øè­âà­åò­ñÿ: êàêîå ðåøå­íèå ñîîò­âåò­ñò­âó­åò ïðà­âó? È Ìàð­öåëë ãîâî­ðèò: åñëè çàâå­ùà­òåëü îñòà­âèë Òèöèþ 100 çà ñ÷åò ïëî­äîâ, êîòî­ðûå ëåãà­òà­ðèé ïîëó­÷èò ïðè æèç­íè, è ëåãà­òà­ðèé óìåð ñïó­ñòÿ ñòîëü­êî âðå­ìå­íè, ÷òî îò ïëî­äîâ íàáðà­ëîñü 100, Òèöèé ïîëó­÷èò 100; åñëè ëåãà­òà­ðèé, ïîëó­÷èâ ëåãàò, òóò æå óìåð, ôèäå­è­êî­ìèññ Òèöèÿ óòðà­÷è­âà­åò ñèëó, èáî ðåøå­íî, ÷òî íèêî­ãî íåëü­çÿ ïðî­ñèòü ïåðå­äàòü áîëü­øå òîãî, ÷òî åìó áûëî îñòàâ­ëå­íî.
  • (4) Íî åñëè ôèäå­è­êî­ìèññ Òèöèÿ íå ïðè­óðî­÷åí êî âðå­ìå­íè ñìåð­òè ëåãà­òà­ðèÿ, ïðè­÷è­òàþ­ùå­å­ñÿ ïî ôèäå­è­êî­ìèñ­ñó, ãîâî­ðèò Ìàð­öåëë, ñëå­äó­åò îòäàòü Òèöèþ íåìåä­ëåí­íî, îäíà­êî ïîòðå­áî­âàâ ñ òîãî ãàðàí­òèþ, ÷òî îí âåðíåò ïîëó­÷åí­íûé èçëè­øåê, êàêî­âàÿ ãàðàí­òèÿ âñòó­ïà­åò â ñèëó, åñëè ëåãà­òà­ðèé óìðåò ïðåæ­äå, ÷åì ïîëó­÷èò çà ñ÷åò ïëî­äîâ 100. <Íî åäâà ëè (çàâå­ùà­òåëü) õîòåë, ÷òîáû ëåãà­òà­ðèé äàâàë èç äîõî­äîâ ïðåæ­äå, ÷åì ïîëó­÷èë ïëî­äû; êîíå÷­íî, ñëå­äó­åò âûñëó­øàòü ëåãà­òà­ðèÿ, åñëè îí ïîæå­ëà­åò ïðå­äî­ñòà­âèòü âñå ïîìå­ñòüå â êà÷å­ñòâå ãàðàí­òèè òîãî, ÷òî îòäàñò (ïðè­÷è­òàþ­ùå­å­ñÿ ïî ôèäå­è­êî­ìèñ­ñó); âåäü íåëå­ïî, ÷òîáû îí äàâàë 100 èç ñâî­èõ ñðåäñòâ, îñî­áåí­íî åñëè ïîìå­ñòüå ñòî­èò 100 èëè íåìíî­ãèì áîëü­øå. Ýòîé íîð­ìå ìû è ñëå­äó­åì>63.
  • (5) Åñëè êîìó-òî äîç­âî­ëåí­íûì îáðà­çîì áûëî îñòàâ­ëå­íî íå÷òî èëè íåêîå ïðà­âî, à ñàì (âûãî­äî­ïî­ëó­÷à­òåëü) ýòî­ãî èìåòü íå ìîã èç-çà ïîðî­êà ñâî­åãî òåëà, èëè èç-çà êà÷å­ñòâà îñòàâ­ëåí­íî­ãî, èëè ïî êàêîé-ëèáî èíîé âåðî­ÿò­íîé ïðè­÷èíå, äðó­ãîé æå ìîã, — îí (âûãî­äî­ïî­ëó­÷à­òåëü) ïîëó­÷èò äåíåæ­íóþ îöåí­êó â ðàç­ìå­ðå ñóì­ìû, çà êàêóþ ýòî îáû÷­íî ïîêó­ïà­þò.
  • (6) Íèêî­ãî íåëü­çÿ ïðî­ñèòü (ïîñðåä­ñò­âîì ôèäå­è­êî­ìèñ­ñà) íàçíà­÷èòü êîãî-òî íàñëåä­íè­êîì (ñåáå): ñåíàò îïðå­äå­ëåí­íî ïîñòà­íî­âèë, ÷òî (â òàêîì ñëó­÷àå) ñëå­äó­åò ñ÷è­òàòü, áóä­òî (çàâå­ùà­òåëü) ðàñ­ïî­ðÿäèë­ñÿ ïåðå­äàòü íàñëåä­ñòâî (ôèäå­è­êî­ìèñ­ñà­ðèþ).
  • (7) Òàê ÷òî æå, åñëè íàñëåä­íè­êó ïîðó­÷å­íî ïîñëå ñìåð­òè (çàâå­ùà­òå­ëÿ) ïåðå­äàòü (ôèäå­è­êî­ìèñ­ñà­ðèþ) ÷åò­âåðòü ñâî­åãî (ñîá­ñò­âåí­íî­ãî) íàñëåä­ñòâà? ß ñ÷è­òàþ áîëåå ïðà­âèëü­íûì (òàê è Ñöå­âî­ëà çàìå­÷à­åò, è Ïàïè­ðèé Ôðîí­òîí ïèøåò), ÷òî ôèäå­è­êî­ìèññ èìå­åò ñèëó, äàæå åñëè áû áûëî ïîðó­÷å­íî ïåðå­äàòü ñâîå íàñëåä­ñòâî (öåëè­êîì); è åãî íàä­ëå­æèò (èñïîë­íèòü) íàñòîëü­êî, íàñêîëü­êî äîïóñ­êà­åò íàñëåä­ñòâî çàâå­ùà­òå­ëÿ, â ñîîò­âåò­ñò­âèè ñ îáû÷­íîé íîð­ìîé ïðà­âà.
  • (8) Íî åñëè (íàñëåä­íè­êà) ïîïðî­ñè­ëè ýìàí­öè­ïè­ðî­âàòü ñîá­ñò­âåí­íûõ äåòåé, åãî íå ïðè­íóæ­äà­þò äåëàòü ýòî: âåäü îòå­÷å­ñêàÿ âëàñòü îöåí­êå íå ïîä­ëå­æèò.
  • (9) Ïîñòðîé­êó, ïîä­ëå­æà­ùóþ ñíî­ñó, íåëü­çÿ íè îòêà­çàòü ïî çàâå­ùà­íèþ, íè îñòà­âèòü ïîñðåä­ñò­âîì ôèäå­è­êî­ìèñ­ñà; è òàê ïîñòà­íî­âèë ñåíàò.
  • (10) Åñëè ôèäå­è­êî­ìèññ îñòàâ­ëåí (â ïîëü­çó) ÷óæî­ãî ðàáà áåç åãî îñâî­áîæ­äå­íèÿ, à îí ïîëó­÷èò ñâî­áî­äó, ñëå­äó­åò ñêà­çàòü, ÷òî åãî ìîæ­íî äîïó­ñòèòü ê ïîëó­÷å­íèþ (ïî ôèäå­è­êî­ìèñ­ñó).
  • (11) Áîæå­ñò­âåí­íûå Ñåâåð è Àíòî­íèí äàëè òàêîé îòâåò: îáðå­ìå­íåí­íûé ôèäå­è­êî­ìèñ­ñîì ïîä óñëî­âè­åì ïåðå­äàòü (÷òî-òî) ñûíî­âüÿì ñâî­åãî áðà­òà äî âñòóï­ëå­íèÿ ôèäå­è­êî­ìèñ­ñà â ñèëó íå ìîæåò äàæå ïî èõ æåëà­íèþ ïåðå­äàòü èì, íàõî­äÿ­ùèì­ñÿ ïîä îòå­÷å­ñêîé âëà­ñòüþ, õîòÿ ñî âñòóï­ëå­íè­åì ôèäå­è­êî­ìèñ­ñà â ñèëó ìîæåò áûòü îáÿ­çàí ïåðå­äàòü èì æå, ñòàâ­øèì ëèöà­ìè ñâî­åãî ïðà­âà, èëè, åñëè êòî-òî èç íèõ óìðåò ïðåæ­äå, íå âñåì.
  • (12) Òå æå èìïå­ðà­òî­ðû äàëè òàêîé îòâåò: äî òîãî, êàê âîç­íèêíåò ïðà­âî èñòðå­áî­âàòü ôèäå­è­êî­ìèññ, ïåðå­äà­âàòü ñûíî­âüÿì ìàòå­ðèí­ñêîå íàñëåä­ñòâî íå äîëæ­íî, íî íàñëåä­íèê ìîæåò äàòü îáû÷­íóþ ãàðàí­òèþ èëè, åñëè îí íå ñìî­æåò åå ïðå­äî­ñòà­âèòü, ìîæ­íî ââå­ñòè äåòåé âî âëà­äå­íèå ðàäè ñîõðà­íå­íèÿ ôèäå­è­êî­ìèñ­ñà, ÷òîáû îíè âëà­äå­ëè áóä­òî çàëî­ãîì, à íå â êà÷å­ñòâå ñîá­ñò­âåí­íè­êîâ, èëè èìå­ëè ïðà­âî îò÷óæ­äàòü, íî êàê çàëîã, ÷òîáû ñûí ïðè­îá­ðå­òàë ïëî­äû ÷åðåç îòöà, à ðàá — ÷åðåç ãîñ­ïî­äè­íà64.
  • (13) Êîãäà íàñëåä­íè­êà ïîïðî­ñÿò, åñëè îí óìðåò áåç­äåò­íûì, ïåðå­äàòü (ïîëó­÷åí­íîå íàñëåä­ñòâî) ïîñðåä­ñò­âîì ôèäå­è­êî­ìèñ­ñà, áóäåò ñ÷è­òàòü­ñÿ, ÷òî óñëî­âèå íå èñïîë­íè­ëîñü, åñëè äåòè ïåðå­æè­ëè îòöà, è íå âûÿñ­íÿ­åò­ñÿ, ñòà­ëè ëè îíè åãî íàñëåä­íè­êà­ìè.
  • (14) Áîæå­ñò­âåí­íûå Ñåâåð è Àíòî­íèí äàëè òàêîé îòâåò: òå, êòî â çàâå­ùà­íèè çàïðå­ùà­þò ÷òî-òî îò÷óæ­äàòü è íå ïðè­âî­äÿò ïðè­÷è­íó, ïî êîòî­ðîé ýòî­ãî õîòÿò, <åñëè íå íàõî­äèò­ñÿ ëèöî, ñ îãëÿä­êîé íà êîòî­ðîå çàâå­ùà­òå­ëåì ñäå­ëà­íî òàêîå ðàñ­ïî­ðÿ­æå­íèå>65, çàïèñü íå èìå­åò ñèëû, êàê áóä­òî îíè îñòà­âè­ëè íè ê ÷åìó íå îáÿ­çû­âàþ­ùåå íàñòàâ­ëå­íèå, èáî òàêóþ íîð­ìó çàâå­ùà­íè­åì îíè óñòà­íàâ­ëè­âàòü íå âïðà­âå; åñëè îíè âûðà­æà­þò òàêî­ãî ðîäà ïîæå­ëà­íèå, çàáîòÿñü î äåòÿõ, ïîòîì­êàõ, èëè î âîëü­íîîò­ïó­ùåí­íè­êàõ, èëè íàñëåä­íè­êàõ, èëè êàêèõ-íèáóäü èíûõ ëèöàõ, åãî ñëå­äó­åò èñïîë­íÿòü, íî îíî íå äåé­ñò­âó­åò âî âðåä íè êðåäè­òî­ðàì, íè ôèñ­êó: âåäü åñëè èç-çà êðåäè­òî­ðîâ çàâå­ùà­òå­ëÿ áûëî ïðî­äà­íî ñ òîð­ãîâ èìó­ùå­ñòâî íàñëåä­íè­êà, ôèäå­è­êî­ìèñ­ñà­ðèè òàê­æå ðàçäå­ëÿ­þò îáùóþ ó÷àñòü.
  • (15) Êîãäà îòåö ñûíà, íàçíà­÷åí­íî­ãî íàñëåä­íè­êîì, îáðå­ìå­íèë ôèäå­è­êî­ìèñ­ñîì íå îò÷óæ­äàòü ïîìå­ñòüå è îñòà­âèòü åãî â ñåìüå è ñûí, óìè­ðàÿ, äâî­èõ íàçíà­÷èë íàñëåä­íè­êà­ìè, òðåòüå­ãî íàñëåä­ñòâà ëèøèë, à ýòî ïîìå­ñòüå îòêà­çàë ïî çàâå­ùà­íèþ ïîñòî­ðîí­íå­ìó, áîæå­ñò­âåí­íûå Ñåâåð è Àíòî­íèí äàëè îòâåò, ÷òî ñûí äåé­ñò­âè­òåëü­íî íå ïîä­÷è­íèë­ñÿ âîëå îòöà.
  • (16) Íî è åñëè îí, ëèøèâ äâî­èõ íàñëåä­ñòâà è íàçíà­÷èâ íàñëåä­íè­êîì îäíî­ãî, îòêà­çàë ïîìå­ñòüå ïîñòî­ðîí­íå­ìó, ïî ìíå­íèþ Ìàð­öåë­ëà, ëèøåí­íûå íàñëåä­ñòâà âïðà­âå ïîòðå­áî­âàòü èñïîë­íå­íèÿ ôèäå­è­êî­ìèñ­ñà. Òàêîå ñëó­÷à­åò­ñÿ è åñëè áû îí ïðè æèç­íè ýìàí­öè­ïè­ðî­âàë ñûíî­âåé è ïîñëå ýòî­ãî ïðî­èç­âåë îò÷óæ­äå­íèå ïîìå­ñòüÿ.
  • (17) Íî åñëè âñå ñûíî­âüÿ íàçíà­÷å­íû íàñëåä­íè­êà­ìè â íåðàâ­íûõ äîëÿõ, çàïè­ñàí­íûå â ìåíü­øåé äîëå íå âïðà­âå òðå­áî­âàòü èñïîë­íå­íèÿ ôèäå­è­êî­ìèñ­ñà, ñ òåì ÷òîáû ïîëó­÷èòü â ýòîì (ïîìå­ñòüå) ðàâ­íûå, à íå íàñëåä­ñò­âåí­íûå äîëè: âåäü äåé­ñò­âè­òåëü­íî (çàâå­ùà­òåëü) îñòà­âèë åãî â ñåìüå, õîòÿ è îñòà­âèë êîìó-òî îäíî­ìó.
  • (18) Òàê­æå è åñëè áû îäíî­ãî íàçíà­÷èë íàñëåä­íè­êîì è íè÷å­ãî íå îòêà­çàë ïî çàâå­ùà­íèþ, ëèøåí­íûå íàñëåä­ñòâà, ïîêóäà âåùü íàõî­äèò­ñÿ â ñåìüå, íè÷å­ãî òðå­áî­âàòü íå ìîãóò.
  • (19) Èíî­ãäà äàæå ñ âûãî­äîé äëÿ íàñëåä­íè­êà óìè­ðà­åò îòêà­çàí­íûé ïî çàâå­ùà­íèþ èëè îñòàâ­ëåí­íûé ïîñðåä­ñò­âîì ôèäå­è­êî­ìèñ­ñà ðàá, áóäü òî ÷óæîé èëè åãî ñîá­ñò­âåí­íûé, îäíà­êî îñòàâ­ëåí­íûé ìíî­ãèì ïî îòäåëü­íî­ñòè <òàêèì îáðà­çîì, ÷òîáû êàæ­äûé ïðè­îá­ðåë åãî öåëè­êîì>66, — ðàçó­ìå­åò­ñÿ, åñëè òîò óìåð íå ïî âèíå íàñëåä­íè­êà.
  • 114. Mar­cia­nus lib­ro oc­ta­vo insti­tu­tio­num
  • B. 44, 1, 109 (pr.) Fi­lius fa­mi­lias mi­les vel ve­te­ra­nus li­cet si­ne tes­ta­men­to de­ce­dat, po­test fi­dei­com­mit­te­re a pat­re, quia etiam tes­ta­men­tum fa­ce­re po­test.
  • (1) Si li­ber­tus ab in­tes­ta­to de­ces­se­rit, a pat­ro­no po­test us­que ad par­tem de­bi­tam fi­dei­com­mis­sum re­lin­que­re, quia, si tes­ta­men­tum fa­ce­ret, li­ce­bat ei par­tem de­bi­tam so­lam re­lin­que­re.
  • (2) Qui in­tes­ta­to de­ce­dit et scit bo­na sua ad fis­cum per­ven­tu­ra va­can­tia, fi­dei fis­ci com­mit­te­re po­test.
  • (3) Apud Mar­cel­lum lib­ro duo­de­ci­mo di­ges­to­rum ta­lis quaes­tio agi­ta­tur. qui­dam ab eo cui fun­dum le­ga­ve­rat fi­dei­com­mis­se­rat, ut eum fun­dum post mor­tem suam res­ti­tue­ret Sempro­nio: eius­dem le­ga­ta­rii fi­dei com­mis­se­rat, ut Ti­tio da­ret cen­tum: quae­ri­tur quid iuris sit. et ait Mar­cel­lus, si Ti­tio tes­ta­tor cen­tum ex fruc­ti­bus, quos vi­vus le­ga­ta­rius per­ce­pe­rit, re­li­que­rit et le­ga­ta­rius post tan­tum tem­po­ris de­ces­sis­set, ut ex fruc­ti­bus cen­tum fie­rent, Ti­tium cen­tum ac­cep­tu­rum: si post ac­cep­tum le­ga­tum con­fes­tim de­ces­sis­set le­ga­ta­rius, Ti­tii fi­dei­com­mis­sum ex­tin­gui, quia pla­cet non plus pos­se ro­ga­ri quem res­ti­tue­re quam quan­tum ei re­lic­tum est.
  • (4) Sed si Ti­tii fi­dei­com­mis­sum non est in tem­pus mor­tis le­ga­ta­rii col­la­tum, ait Mar­cel­lus con­fes­tim fi­dei­com­mis­sum Ti­tio dan­dum, sed cau­tio­ne exac­ta quan­to ampli­us ce­pe­rit red­di: quam cau­tio­nem ita com­mit­ti, si pri­us le­ga­ta­rius de­ces­se­rit, quam ex fruc­ti­bus cen­tum per­ci­pe­ret. sed vix est, ut le­ga­ta­rium ex re­di­ti­bus vo­luit an­te da­re, quam fruc­tus le­ga­ta­rius per­ce­pis­set: cer­te erit le­ga­ta­rius audien­dus, si ve­lit to­tum fun­dum praes­ta­re, si de res­ti­tuen­do ca­ve­tur: ab­sur­dum enim est de suo eum praes­ta­re cen­tum, ma­xi­me si fun­dus cen­tum vel non mul­to plu­ris est: quo iure uti­mur.
  • (5) Si quid ali­cui li­ci­te fue­rit re­lic­tum vel ius aliud, quod ip­se qui­dem prop­ter cor­po­ris sui vi­tium vel prop­ter qua­li­ta­tem re­lic­ti vel aliam quam­cum­que pro­ba­bi­lem cau­sam ha­be­re non po­tuit, ali­us ta­men hoc ha­be­re po­tuit: quan­ti so­let com­pa­ra­ri, tan­tam aes­ti­ma­tio­nem ac­ci­piet.
  • (6) Ut quis he­re­dem insti­tuat ali­quem, ro­ga­ri non po­test: pla­ne se­na­tus cen­suit pe­rin­de ha­ben­dum, at­que si ro­gas­set he­re­di­ta­tem res­ti­tui.
  • (7) Quid er­go, si he­res post mor­tem suam ro­ga­tus fue­rit he­re­di­ta­tis suae par­tem quar­tam res­ti­tue­re? ve­rius es­se exis­ti­mo, quod et Scae­vo­la no­tat et Pa­pi­rius Fron­to scri­bit, va­le­re fi­dei­com­mis­sum, at­que si de he­re­di­ta­te sua res­ti­tuen­da ro­ga­tus es­set: et eate­nus res­ti­tuen­da est, qua­te­nus he­re­di­tas tes­ta­to­ris pa­ti­tur, se­cun­dum vol­ga­rem for­mam iuris.
  • (8) Sed si li­be­ros suos eman­ci­pa­re ro­ga­tus fue­rit, non co­gi­tur hoc fa­ce­re: po­tes­tas enim pat­ria inaes­ti­ma­bi­lis est.
  • (9) Aedes destruen­dae ne­que le­ga­ri ne­que per fi­dei­com­mis­sum re­lin­qui pos­sunt: et ita se­na­tus cen­suit.
  • (10) Si fi­dei­com­mis­sum re­lic­tum fue­rit ser­vo alie­no si­ne li­ber­ta­te et ad li­ber­ta­tem per­ve­ne­rit, di­cen­dum est pos­se eum ad­mit­ti ad ca­pien­dum.
  • (11) Di­vi Se­ve­rus et An­to­ni­nus rescrip­se­runt eum, qui ro­ga­tus est sub con­di­cio­ne frat­ris sui fi­liis res­ti­tue­re, an­te diem fi­dei­com­mis­si ce­den­tem ne qui­dem ex vo­lun­ta­te eorum pos­se res­ti­tue­re his in po­tes­ta­te pat­ris agen­ti­bus, cum pos­sit die fi­dei­com­mis­si ce­den­te sui iuris consti­tu­tis ip­sis de­be­re res­ti­tui vel, si ali­quis ex his an­te de­ces­se­rit, non om­ni­bus.
  • (12) Idem prin­ci­pes rescrip­se­runt fi­liis an­te diem fi­dei­com­mis­si ve­nien­tem res­ti­tui he­re­di­ta­tem ma­ter­nam ne­ces­se non es­se, sed praes­ta­re he­re­dem pos­se vol­ga­rem cau­tio­nem aut, si praes­ta­re eam non po­te­rit, mit­ti li­be­ros in pos­ses­sio­nem fi­dei­com­mis­si ser­van­di cau­sa, ut pro pig­no­re, non ut pro do­mi­nis pos­si­deant vel alie­nan­di ius, sed ut pig­nus ha­beant, ut fi­lius per pat­rem fruc­tus con­se­qua­tur et ser­vus per do­mi­num.
  • (13) Cum erit ro­ga­tus, si si­ne li­be­ris de­ces­se­rit, per fi­dei­com­mis­sum res­ti­tue­re, con­di­cio de­fe­cis­se vi­de­bi­tur, si pat­ri su­per­vi­xe­rint li­be­ri, nec quae­ri­tur, an he­re­des exsti­te­rint.
  • (14) Di­vi Se­ve­rus et An­to­ni­nus rescrip­se­runt eos, qui tes­ta­men­to ve­tant quid alie­na­ri nec cau­sam expri­munt, prop­ter quam id fie­ri ve­lint, ni­si in­ve­ni­tur per­so­na, cui­us res­pec­tu hoc a tes­ta­to­re dis­po­si­tum est, nul­lius es­se mo­men­ti scrip­tu­ram, qua­si nu­dum prae­cep­tum re­li­que­rint, quia ta­lem le­gem tes­ta­men­to non pos­sunt di­ce­re: quod si li­be­ris aut pos­te­ris aut li­ber­tis aut he­re­di­bus aut aliis qui­bus­dam per­so­nis con­su­len­tes eius­mo­di vo­lun­ta­tem sig­ni­fi­ca­rent, eam ser­van­dam es­se, sed haec ne­que cre­di­to­ri­bus ne­que fis­co frau­di es­se: nam si he­re­dis prop­ter tes­ta­to­ris cre­di­to­res bo­na ve­nie­runt, for­tu­nam com­mu­nem fi­dei­com­mis­sa­rii quo­que se­quun­tur.
  • (15) Cum pa­ter fi­lio he­re­de insti­tu­to, ex quo tres ha­bue­rat ne­po­tes, fi­dei­com­mi­sit, ne fun­dum alie­na­ret et ut in fa­mi­lia re­lin­que­ret, et fi­lius de­ce­dens duos he­re­des insti­tuit, ter­tium ex­he­re­da­vit, eum fun­dum extra­neo le­ga­vit, di­vi Se­ve­rus et An­to­ni­nus rescrip­se­runt ve­rum es­se non pa­ruis­se vo­lun­ta­ti de­functi fi­lium.
  • (16) Sed et si, cum duos ex­he­re­da­vit, unum he­re­dem insti­tuit, fun­dum extra­neo le­ga­vit, ut pu­tat Mar­cel­lus pos­se ex­he­re­da­tos pe­te­re fi­dei­com­mis­sum. quod eve­nit et si vi­vus fi­lios eman­ci­pas­set et pos­tea fun­dum alie­nas­set.
  • (17) Sed si om­nes fi­lii he­re­des insti­tu­ti sint ex dis­pa­ri­bus par­ti­bus, non pos­sunt pe­te­re fi­dei­com­mis­sum ex mi­no­re par­te scrip­ti, ut vi­ri­les, non he­re­di­ta­rias par­tes in eo ha­beant: ve­rum est enim in fa­mi­lia re­li­quis­se, li­cet uni re­li­quis­set.
  • (18) Item si unum he­re­dem insti­tuis­set nec quic­quam le­gas­set, ex­he­re­da­ti ni­hil in­te­rim, quam­diu in fa­mi­lia res est, pe­te­re pos­sunt.
  • (19) In­ter­dum etiam cum luc­ro he­re­dis mo­ri­tur ser­vus le­ga­tus vel per fi­dei­com­mis­sum re­lic­tus, ve­lu­ti si alie­nus vel li­cet prop­rius, plu­ri­bus ta­men se­pa­ra­tim ita re­lic­tus, ut unus­quis­que in so­li­dum ca­piat, sci­li­cet si si­ne cul­pa he­re­dis mor­tuus sit.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 63Ñîãëàñ­íî À. Ôàá­å­ðó, èíòåð­ïî­ëÿ­öèÿ Þñòè­íè­à­íà (ïðè­ìå÷. ðåä.).
  • 64Ò. Ìîìì­çåí ïðåä­ëà­ãà­åò äîïîë­íèòü ýòî èñïîð­÷åí­íîå ìåñòî ïðè­ìåð­íî òàê: «÷òîáû îíè âëà­äå­ëè, áóä­òî çàëî­ãîì, à íå â êà÷å­ñòâå ñîá­ñò­âåí­íè­êîâ, èëè èìå­ëè ïðà­âî îò÷óæ­äàòü. (Òåì áîëåå òî æå ñëå­äó­åò ñêà­çàòü, åñëè ñûíó èëè ðàáó îñòàâ­ëåí ôèäå­è­êî­ìèññ ñ îòëà­ãà­òåëü­íûì ñðî­êîì âìå­ñòå ñ ïëî­äà­ìè çà ïðî­øåä­øèé ïåðè­îä âðå­ìå­íè: â ýòîì ñëó­÷àå, åñëè íàñëåä­íèê íå äàñò ãàðàí­òèþ, âî âëà­äå­íèå ââî­äÿò èõ îòöà èëè ãîñ­ïî­äè­íà, íå ñ òåì, ÷òîáû îíè òàêèì îáðà­çîì ïðè­îá­ðå­òà­ëè ñîá­ñò­âåí­íîñòü íà âåùü è ïðà­âî îò÷óæ­äå­íèÿ), íî ÷òîáû èìå­ëè çàëîã, ÷òîáû ñûí ïðè­îá­ðå­òàë ïëî­äû ÷åðåç îòöà, à ðàá — ÷åðåç ãîñ­ïî­äè­íà.)».
  • 65Ñîãëàñ­íî Ï. Êðþ­ãå­ðó, èíòåð­ïî­ëÿ­öèÿ Þñòè­íè­à­íà (ïðè­ìå÷. ðåä.).
  • 66Ñîãëàñ­íî Ê. Ôåððè­íè, èíòåð­ïî­ëÿ­öèÿ Þñòè­íè­à­íà (ïðè­ìå÷. ðåä.).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1496002023 1496002029 1496002030 3303001115 3303001116 3303001117