Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
42. (1) Íåäîëîã áûë ãíåâ íàðîäà íà Êàññèÿ. Ñîáëàçí çåìåëüíîãî çàêîíà è ñàì ïî ñåáå, êîãäà åãî ïîáîðíèê áûë óæå óñòðàíåí, îâëàäåâàë äóøàìè, æåëàíèå ýòî ïîäîãðåâàëîñü åùå ñêóïîñòüþ ñåíàòîðîâ, êîòîðûå ïîñëå ïîáåäû â òîì ãîäó íàä âîëüñêàìè è ýêâàìè îáîøëè âîèíîâ äîáû÷åþ: (2) âñå îòíÿòîå ó âðàãîâ êîíñóë Ôàáèé ïðîäàë, à äåíüãè îòäàë â êàçíó. Èç-çà ýòîãî êîíñóëà ñàìî èìÿ Ôàáèåâ ñòàëî íåíàâèñòíî ïëåáåÿì; è âñå æå ïàòðèöèè äîáèëèñü, ÷òîáû âìåñòå ñ Ëóöèåì Ýìèëèåì êîíñóëîì ñòàë Öåçîí Ôàáèé [484 ã.]. (3) Ýòî îæåñòî÷èëî ïëåáååâ, è èõ ìÿòåæ ïðèáëèçèë âíåøíþþ âîéíó. Âîéíîþ è áûëè ïðèîñòàíîâëåíû ãðàæäàíñêèå ðàçíîãëàñèÿ. Ïàòðèöèè è ïëåáåè, îáúåäèíåííûå îáùèì ïîðûâîì, â óäà÷íîì ñðàæåíèè ïîä íà÷àëîì Ýìèëèÿ ðàçáèëè âîëüñêîâ è ýêâîâ. (4) È áîëüøå âðàãîâ áûëî óíè÷òîæåíî â áåãñòâå, ÷åì â áèòâå, òàê îæåñòî÷åííî ïðåñëåäîâàëà áåãóùèõ êîííèöà. (5)  òîì æå ãîäó â êâèíòèëüñêèå èäû áûë îñâÿùåí õðàì Êàñòîðà. Ýòîò îáåò äàë âî âðåìÿ ëàòèíñêîé âîéíû äèêòàòîð Ïîñòóìèé; îñâÿùàë õðàì óæå åãî ñûí, èçáðàííûé äëÿ ýòîãî â äóóìâèðû96. (6) È â ýòîì ãîäó çàìàí÷èâîñòü çåìåëüíîãî çàêîíà ñìóùàëà ïðîñòîé íàðîä. Íàðîäíûå òðèáóíû ñòàðàëèñü âîçâåëè÷èòü ñâîþ óãîäíóþ íàðîäó âëàñòü óãîäíûì íàðîäó çàêîíîì; à ñåíàòîðû, ñ.98 ïîëàãàÿ, ÷òî è áåç òîãî äîñòàòî÷íî áóéñòâóåò òîëïà, ñòðàøèëèñü ùåäðîò è ñîáëàçíîâ, âëåêóùèõ íàðîä ê áåçðàññóäñòâó. (7) Ñàìûìè ðüÿíûìè âîæäÿìè ñåíàòîðñêîãî ïðîòèâîäåéñòâèÿ áûëè êîíñóëû. Èõ ñòîðîíà âçÿëà âåðõ â ãîñóäàðñòâå, ïðåäîñòàâèâ êîíñóëüñòâî íà ñëåäóþùèé ãîä [483 ã.] Ìàðêó Ôàáèþ, áðàòó Öåçîíà, è åùå áîëåå íåíàâèñòíîìó ïëåáåÿì Ëóöèþ Âàëåðèþ, êîòîðûé áûë îáâèíèòåëåì Ñïóðèÿ Êàññèÿ. (8) Áîðüáà ñ òðèáóíàìè ïðîäîëæàëàñü è â ýòîì ãîäó, íî çàêîí íå ïðîøåë, è åãî ñòîðîííèêè, íåñìîòðÿ íà âîçáóæäåííîå èìè âîëíåíèå, îñòàëèñü íè ñ ÷åì. Çàòî âåëèêîé ñòàëà ñëàâà Ôàáèåâ, êîòîðûå íà ïðîòÿæåíèè òðåõ êîíñóëüñòâ ïîäðÿä èñïûòûâàëè ñåáÿ â ïðîòèâîáîðñòâå ñ íàðîäíûìè òðèáóíàìè; ïîòîìó-òî êîíñóëüñêàÿ äîëæíîñòü åùå êàêîå-òî âðåìÿ îñòàâàëàñü â èõ äîìå, ñëîâíî â íàäåæíûõ ðóêàõ. (9) Ïîòîì íà÷àëè âîéíó âåéÿíå, âîññòàëè è âîëüñêè. Âïðî÷åì, äëÿ âíåøíèõ âîéí ñèë áûëî áîëåå ÷åì äîñòàòî÷íî, à òðàòèëèñü îíè â ìåæäîóñîáíîé áîðüáå. (10) Ê îáùåìó áåñïîêîéñòâó äîáàâèëèñü ãðîçíûå íåáåñíûå çíàìåíèÿ, ïî÷òè åæåäíåâíûå â ãîðîäå è îêðóãå; ïðîðèöàòåëè, ãàäàÿ òî ïî âíóòðåííîñòÿì æèâîòíûõ, òî ïî ïîëåòó ïòèö, âîçâåùàëè ãîñóäàðñòâó è ÷àñòíûì ëèöàì, ÷òî åäèíñòâåííàÿ ïðè÷èíà òàêîãî áåñïîêîéñòâà áîãîâ — íàðóøåíèå ïîðÿäêà â ñâÿùåííîäåéñòâèÿõ. (11) Ñòðàõè ýòè ðàçðåøèëèñü òåì, ÷òî âåñòàëêó Îïïèþ îñóäèëè çà áëóä è êàçíèëè. |
42. haud diuturna ira populi in Cassium fuit. dulcedo agrariae legis ipsa per se dempto auctore subibat animos, accensaque ea cupiditas est malignitate patrum, qui devictis eo anno Volscis Aequisque militem praeda fraudavere. [2] quidquid captum ex hostibus est, vendidit Fabius consul ac redegit in publicum. invisum erat Fabium nomen plebi propter novissimum consulem; tenuere tamen patres, ut cum L. Aemilio Caeso Fabius consul crearetur. [3] eo infestior facta plebes seditione domestica bellum externum excivit. bello deinde civiles discordiae intermissae. uno animo patres ac plebs rebellantes Volscos et Aequos duce Aemilio prospera pugna vicere. [4] plus tamen hostium fuga quam proelium absumpsit: adeo pertinaciter fusos insecuti sunt equites. [5] Castoris aedes eodem anno idibus Quintilibus dedicata est. vota erat Latino bello a Postumio dictatore; filius eius duumvir ad id ipsum creatus dedicavit. [6] sollicitati et eo anno sunt dulcedine agrariae legis animi plebis. tribuni plebi popularem potestatem lege populari celebrabant; patres satis superque gratuiti furoris in multitudine credentes esse, largitiones temeritatisque invitamenta horrebant. acerrimi patribus duces ad resistendum consules fuere. [7] ea igitur pars rei publicae vicit nec in praesens modo, sed in venientem etiam annum M. Fabium, Caesonis fratrem, et magis invisum alterum plebi accusatione Sp. Cassi, L. Valerium, consules dedit. certatum eo quoque anno cum tribunis est. [8] vana lex vanique legis auctores iactando inritum munus facti. Fabium inde nomen ingens post tres continuos consulatus unoque velut tenore omnes expertos tribuniciis certaminibus habitum; itaque, ut bene locatus, mansit in ea familia aliquamdiu honos. bellum inde Veiens initum, et Volsci rebellarunt. [9] sed ad bella externa prope supererant vires, abutebanturque iis inter semet ipsos certando. [10] accessere ad aegras iam omnium mentes prodigia caelestia, prope cotidianas in urbe agrisque ostentantia minas; motique ita numinis causam nullam aliam vates canebant publice privatimque nunc extis nunc per aves consulti, quam haud rite sacra fieri. [11] qui terrores tamen eo evasere, ut Oppia virgo Vestalis damnata incesti poenas dederit. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß