Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1929. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
57. (1) Ïðî÷òÿ ïèñüìà êîíñóëà è ïðîïðåòîðà, ñåíàòîðû ïîñòàíîâèëè: îòïðàâèòü ïðåòîðà Ìàðêà227 Êëàâäèÿ, êîìàíäîâàâøåãî ôëîòîì â Îñòèè, ê âîéñêó â Êàíóçèé, à êîíñóëó íàïèñàòü: ïóñòü ïåðåäàñò âîéñêî ïðåòîðó, à ñàì ïîñêîðåå, êàê òîëüêî ïîçâîëÿò èíòåðåñû ãîñóäàðñòâà, ïðèáóäåò â Ðèì. (2) Ëþäè íàïóãàíû ñ.102 âåëèêèìè áåäàìè, à òóò åùå è ñòðàøíûå çíàìåíèÿ: â ýòîì ãîäó äâå âåñòàëêè, Îòèëèÿ[1] è Ôëîðîíèÿ, áûëè óëè÷åíû â áëóäå: îäíó, ïî îáû÷àþ, óìîðèëè ïîä çåìëåþ ó Êîëëèíñêèõ âîðîò228, äðóãàÿ ñàìà ïîêîí÷èëà ñ ñîáîé. (3) Ëóöèÿ Êàíòèëèÿ, ïèñöà ïðè ïîíòèôèêàõ (ñåé÷àñ òàêèõ ïèñöîâ íàçûâàþò ìëàäøèìè ïîíòèôèêàìè229), êîòîðûé áëóäèë ñ Ôëîðîíèåé, ïî ïðèêàçó âåëèêîãî ïîíòèôèêà çàñåêëè äî ñìåðòè ðîçãàìè â Êîìèöèè. (4) Êîùóíñòâåííîå áëóäîäåÿíèå ñî÷ëè, êàê âîäèòñÿ, íåäîáðûì ïðåäçíàìåíîâàíèåì, äåöåìâèðàì áûëî ïðèêàçàíî ñïðàâèòüñÿ â Êíèãàõ. (5) À Êâèíòà Ôàáèÿ Ïèêòîðà230 ïîñëàëè â Äåëüôû ñïðîñèòü îðàêóëà, êàêèìè ìîëèòâàìè è æåðòâàìè óìèëîñòèâèòü áîãîâ è êîãäà ïðèäåò êîíåö òàêèì áåäñòâèÿì; (6) ïîêà ÷òî, ïîâèíóÿñü óêàçàíèÿì Êíèã, ïðèíåñëè íåîáû÷íûå æåðòâû; ìåæäó ïðî÷èìè ãàëëà è åãî ñîïëåìåííèöó, ãðåêà è ãðå÷àíêó çàêîïàëè æèâûìè íà Áû÷üåì Ðûíêå, â ìåñòå, îãîðîæåííîì êàìíÿìè; çäåñü è ïðåæäå óæå ñâåðøàëèñü ÷åëîâå÷åñêèå æåðòâîïðèíîøåíèÿ231, ñîâåðøåííî ÷óæäûå ðèìñêèì ñâÿùåííîäåéñòâèÿì. (7) Ðåøèëè, ÷òî áîãè óìèëîñòèâëåíû; Ìàðê Êëàâäèé Ìàðöåëë ïðèñëàë èç Îñòèè â Ðèì äëÿ îõðàíû Ãîðîäà ïîëòîðû òûñÿ÷è âîèíîâ, íàáðàííûõ âî ôëîò; (8) ñàì îí, îòïðàâèâ âïåðåä ñ âîåííûìè òðèáóíàìè Òðåòèé Ìîðñêîé ëåãèîí â Òåàí Ñèäèöèíñêèé è ïåðåäàâ ôëîò ñâîåìó ñîòîâàðèùó Ïóáëèþ Ôóðèþ Ôèëó; ÷åðåç íåñêîëüêî äíåé ïîñïåøèë â Êàíóçèé. (9) Ïî ðàñïîðÿæåíèþ ñåíàòà áûë íàçíà÷åí äèêòàòîð — Ìàðê Þíèé232; íà÷àëüíèêîì êîííèöû ñòàë Òèáåðèé Ñåìïðîíèé. Áûë îáúÿâëåí íàáîð: â ñîëäàòû áðàëè þíîøåé, íà÷èíàÿ îò ñåìíàäöàòè ëåò, à íåêîòîðûõ è ìîëîæå. Ñîñòàâëåíî áûëî ÷åòûðå ëåãèîíà è îòðÿä âñàäíèêîâ â òûñÿ÷ó ÷åëîâåê. (10) Îò ñîþçíèêîâ è ëàòèíîâ ïîòðåáîâàëè âîèíîâ â ñîîòâåòñòâèè ñ äîãîâîðîì. Âåëåëè çàãîòîâèòü ðàçíîå îðóæèå; çàáðàëè èç õðàìîâ è ïîðòèêîâ âûñòàâëåííûå òàì äîñïåõè, ñíÿòûå êîãäà-òî ñ âðàãîâ. (11) Ãðàæäàí íå õâàòàëî, è íåîáõîäèìîñòü çàñòàâèëà ïðèáåãíóòü ê íåñëûõàííîìó âèäó íàáîðà: âîñåìü òûñÿ÷ ìîëîäûõ ñèëüíûõ ðàáîâ ðàññïðîøåíû áûëè ïîîäèíî÷êå, õîòÿò ëè îíè áûòü ñîëäàòàìè — èõ âûêóïèëè è âîîðóæèëè íà ãîñóäàðñòâåííûé ñ÷åò. (12) Òàêèõ ñîëäàò ïðåäïî÷ëè, õîòÿ ìîæíî áûëî âûêóïèòü ïëåííûõ, è ýòî îáîøëîñü áû äåøåâëå. |
57. Litteris consulis praetorisque recitatis censuerunt praetorem M. Claudium, qui classi ad Ostiam stanti praeesset, Canusium ad exercitum mittendum, scribendumque consuli, ut, cum praetori exercitum tradidisset, primo quoque tempore, quantum per commodum rei publicae fieri posset, Romam veniret. [2] Territi etiam super tantas clades cum ceteris prodigiis, tum quod duae Vestales eo anno, Opimia atque Floronia, stupri compertae et altera sub terra, uti mos est, ad portam Collinam necata fuerat, altera sibimet ipsa mortem consciverat; [3] L. Cantilius, scriba pontificius, quos nunc minores pontifices appellant, qui cum Floronia stuprum fecerat, a pontifice maximo eo usque virgis in comitio caesus erat ut inter verbera exspiraret. [4] Hoc nefas cum inter tot, ut fit, clades in prodigium versum esset, decemviri libros adire iussi sunt, [5] et Q. Fabius Pictor Delphos ad oraculum missus est sciscitatum quibus precibus suppliciisque deos possent placare et quaenam futura finis tantis cladibus foret. [6] Interim ex fatalibus libris sacrificia aliquot extraordinaria facta; inter quae Gallus et Galla, Graecus et Graeca in foro bovario sub terram vivi demissi sunt in locum saxo consaeptum, iam ante hostiis humanis, minime Romano sacro, imbutum. [7] Placatis satis, ut rebantur, deis M. Claudius Marcellus ab Ostia mille et quingentos milites, quos in classem scriptos habebat, Romam, ut urbi praesidio essent, mittit; [8] ipse, legione classica — ea legio tertia erat — cum tribunis militum Teanum Sidicinum praemissa, classe tradita P. Furio Philo collegae, paucos post dies Canusium magnis itineribus contendit. [9] Inde dictator ex auctoritate patrum dictus M. Iunius et Ti. Sempronius magister equitum dilectu edicto iuniores ab annis septendecim et quosdam praetextatos scribunt. [10] Quattuor ex his legiones et mille equites effecti. Item ad socios Latinumque nomen ad milites ex formula accipiendos mittunt. Arma, tela, alia parari iubent et vetera spolia hostium detrahunt templis porticibusque. [11] Et formam novi dilectus inopia liberorum capitum ac necessitas dedit: octo milia iuvenum validorum ex servitiis prius sciscitantes singulos, vellentne militare, empta publice armaverunt. [12] Hic miles magis placuit, cum pretio minore redimendi captivos copia fieret. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß