Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
30. (1) Íåçàäîëãî äî ýòîãî âîéñêî áîéåâ ïåðåøëî Ïàä è ñîåäèíèëîñü ñ èíñóáðàìè è öåíîìàíàìè, (2) ïîñêîëüêó îíè ñî÷ëè, ÷òî ðàç êîíñóëû áóäóò äåéñòâîâàòü, ñîåäèíèâ ëåãèîíû, òî è èì ñëåäóåò îáúåäèíèòü ñèëû. (3) Êîãäà æå ïðèøëà âåñòü, ÷òî îäèí èç êîíñóëîâ ñæèãàåò ïîëÿ áîéåâ, íåìåäëåííî ïîøëè ðàñïðè: áîéè òðåáîâàëè, ÷òîáû âñå ïîìîãàëè ïîïàâøèì â áåäó, à èíñóáðû îòêàçûâàëèñü îñòàâèòü ñâîþ çåìëþ. (4) Èòàê, ñèëû ðàçäåëèëèñü: â òî âðåìÿ êàê áîéè ïîñïåøèëè íà çàùèòó ñâîèõ ïîëåé, èíñóáðû ñ öåíîìàíàìè îñòàëèñü íà áåðåãó ðåêè Ìèíöèé. (5) Êîíñóë Êîðíåëèé ðàçáèë ëàãåðü íà òîé æå ðåêå, äâóìÿ ìèëÿìè íèæå ïî òå÷åíèþ. (6) Îòïðàâèâ îòòóäà ïîñëàíöåâ â ñåëåíèÿ öåíîìàíîâ è â Áðèêñèþ92, ãëàâíûé ãîðîä ýòîãî ïëåìåíè, îí óçíàë, ÷òî ìîëîäåæü âîîðóæèëàñü, íå ïîëó÷èâ îäîáðåíèå ñòàðåéøèí, è ÷òî öåíîìàíû ïðèñîåäèíèëèñü ê ìÿòåæó èíñóáðîâ íå ïî ðåøåíèþ îáùèíû. (7) Òîãäà êîíñóë âûçâàë ê ñåáå âîæäåé è íà÷àë óáåæäàòü èõ è íàñòàèâàòü, ÷òîáû öåíîìàíû îòëîæèëèñü îò èíñóáðîâ è, ïîäíÿâ çíàìåíà, ëèáî âåðíóëèñü äîìîé, ëèáî ïåðåøëè íà ñòîðîíó ðèìëÿí. (8) Íî ýòîãî äîáèòüñÿ îí è íå ñìîã; êîíñóëó áûëè ëèøü äàíû çàâåðåíèÿ â òîì, ÷òî âî âðåìÿ ñðàæåíèÿ öåíîìàíû èëè áóäóò áåçäåéñòâîâàòü, èëè, åñëè ïðåäñòàâèòñÿ ñëó÷àé, ïîìîãóò ðèìëÿíàì. (9) Èíñóáðû íå çíàëè îá ýòîì óãîâîðå, íî êàê-òî ïî÷óâñòâîâàëè, ÷òî èõ ñîþçíèêè íåíàäåæíû. Ïîýòîìó, êîãäà ñòàëè âûñòðàèâàòüñÿ ê áîþ, èíñóáðû ðåøèëè íå ïîðó÷àòü öåíîìàíàì íè òîãî, íè äðóãîãî êðûëà, ÷òîáû èõ êîâàðñòâî, áóäå îíè îòñòóïÿò, íå ïîãóáèëî âñåãî äåëà, è ðàñïîëîæèëè èõ â çàïàñå, çà ñâîèìè áîåâûìè ïîðÿäêàìè. (10) Ïåðåä ñðàæåíèåì êîíñóë äàë îáåò, ÷òî âîçâåäåò õðàì Þíîíå Ñïàñèòåëüíèöå93, åñëè â ýòîò äåíü âðàãè áóäóò ðàçáèòû è ñ.68 îáðàùåíû â áåãñòâî. Òóò âîèíû ïîäíÿëè êðèê, ÷òî îíè ïîðàäåþò î âûïîëíåíèè êîíñóëüñêîãî îáåòà — è óäàðèëè íà âðàãà. (11) Èíñóáðû íå âûäåðæàëè ïåðâîãî æå ñòîëêíîâåíèÿ. Íåêîòîðûå óòâåðæäàþò, ÷òî è öåíîìàíû â ðàçãàð ñðàæåíèÿ âäðóã íàïàëè íà èíñóáðîâ ñ òûëà, óäâîèâ ñìÿòåíèå.  îêðóæåíèè áûëî ïåðåáèòî òðèäöàòü ïÿòü òûñÿ÷ âðàãîâ, à äâå ñ ïîëîâèíîé òûñÿ÷è çàõâà÷åíî æèâûìè, (12) ñðåäè íèõ âîæäü ïóíèéöåâ Ãàìèëüêàð94, êîòîðûé ïîñëóæèë ïðè÷èíîé ýòîé âîéíû. Áûëî âçÿòî ñòî òðèäöàòü áîåâûõ çíàìåí è ñâûøå äâóõñîò ïîâîçîê. (13) Ìíîãèå ãàëëüñêèå ãîðîäà, êîòîðûå ïîñëåäîâàëè çà èíñóáðàìè â èõ ìÿòåæå, ñäàëèñü ðèìëÿíàì. |
30. Boiorum exercitus haud ita multo ante traiecerat Padum iunxeratque se Insubribus et Cenomanis, [2] quod ita acceperant coniunctis legionibus consules rem gesturos, ut et ipsi collatas in unum vires firmarent. [3] Postquam fama accidit alterum consulem Boiorum urere agros, seditio extemplo orta est; postulare Boi ut laborantibus opem universi ferrent; Insubres negare se sua deserturos. [4] Ita divisae copiae, Boisque in agrum suum tutandum profectis Insubres cum Cenomanis super amnis Mincii ripam consederunt. [5] Infra eum locum duo milia et consul Cornelius eidem flumini castra applicuit. [6] Inde mittendo in vicos Cenomanorum Brixiamque, quod caput gentis erat, ut satis comperit non ex auctoritate seniorum iuventutem in armis esse nec publico consilio Insubrum defectioni Cenomanos sese adiunxisse, [7] excitis ad se principibus id agere ac moliri coepit ut desciscerent ab Insubribus Cenomani et sublatis signis aut domos redirent aut ad Romanos transirent. [8] Et id quidem impetrari nequiit; in id fides data consuli est, ut in acie aut quiescerent aut, si qua etiam occasio fuisset, adiuvarent Romanos. [9] Haec ita convenisse Insubres ignorabant; suberat tamen quaedam suspicio animis labare fidem sociorum. Itaque cum in aciem eduxissent, neutrum iis cornu committere ausi, ne, si dolo cessissent, rem totam inclinarent, post signa in subsidiis eos locaverunt. [10] Consul principio pugnae vovit aedem Sospitae Iunoni, si eo die hostes fusi fugatique fuissent; a militibus clamor sublatus compotem voti consulem se facturos, et impetus in hostes est factus. [11] Non tulerunt Insubres primum concursum. Quidam et a Cenomanis, terga repente in ipso certamine adgressis, tumultum ancipitem iniectum auctores sunt, caesaque in medio quinque et triginta milia hostium, quinque milia et ducentos vivos captos, [12] in iis Hamilcarem, Poenorum imperatorem, qui belli causa fuisset; signa militaria centum triginta et carpenta supra ducenta. [13] Multa oppida Gallorum, quae Insubrum defectionem secuta erant, dediderunt se Romanis. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß