История Рима от основания города

Книга III, гл. 36

36. il­le fi­nis Ap­pio alie­nae per­so­nae fe­ren­dae fuit. suo iam in­de vi­ve­re in­ge­nio coe­pit no­vos­que col­le­gas, iam pri­us­quam ini­rent ma­gistra­tum, in suos mo­res for­ma­re. [2] cot­ti­die coi­bant re­mo­tis ar­bit­ris; in­de im­po­ten­ti­bus instruc­ti con­si­liis, quae sec­re­to ab aliis co­que­bant, iam haud dis­si­mu­lan­do su­per­biam, ra­ri adi­tus, con­lo­quen­ti­bus dif­fi­ci­les, ad idus Ma­ias rem per­du­xe­re. [3] idus tum Ma­iae sol­lem­nes ineun­dis ma­gistra­ti­bus erant. ini­to igi­tur ma­gistra­tu pri­mum ho­no­ris diem de­nun­tia­tio­ne in­gen­tis ter­ro­ris in­sig­nem fe­ce­re. nam cum ita prio­res de­cem­vi­ri ser­vas­sent ut unus fas­ces ha­be­ret et hoc in­sig­ne re­gium in or­bem, suam cui­us­que vi­cem, per om­nes iret, su­bi­to om­nes cum duo­de­nis fas­ci­bus pro­die­re. [4] cen­tum vi­gin­ti lic­to­res fo­rum imple­ve­rant et cum fas­ci­bus se­cu­res in­li­ga­tas prae­fe­re­bant; nec at­ti­nuis­se de­mi se­cu­rem, cum si­ne pro­vo­ca­tio­ne crea­ti es­sent, in­terpre­ta­ban­tur. [5] de­cem re­gum spe­cies erat mul­tip­li­ca­tus­que ter­ror non in­fi­mis so­lum sed pri­mo­ri­bus pat­rum, ra­tis cae­dis cau­sam ac prin­ci­pium quae­ri, ut si quis me­mo­rem li­ber­ta­tis vo­cem aut in se­na­tu aut in po­pu­lo mi­sis­set sta­tim vir­gae se­cu­res­que etiam ad ce­te­ro­rum me­tum ex­pe­di­ren­tur. [6] nam prae­ter­quam quod in po­pu­lo ni­hil erat prae­si­dii sub­la­ta pro­vo­ca­tio­ne, in­ter­ces­sio­nem quo­que con­sen­su sus­tu­le­rant, cum prio­res de­cem­vi­ri ap­pel­la­tio­ne col­le­gae cor­ri­gi red­di­ta ab se iura tu­lis­sent et quae­dam, quae sui iudi­cii vi­de­ri pos­sent, ad po­pu­lum reie­cis­sent. [7] ali­quam­diu aequa­tus in­ter om­nes ter­ror fuit; pau­la­tim to­tus ver­te­re in ple­bem coe­pit. absti­ne­ba­tur a pat­ri­bus; in hu­mi­lio­res li­bi­di­no­se cru­de­li­ter­que con­su­le­ba­tur. ho­mi­num, non cau­sa­rum to­ti erant, ut apud quos gra­tia vim aequi ha­be­ret. [8] iudi­cia do­mi confla­bant, pro­nun­tia­bant in fo­ro. si quis col­le­gam ap­pel­las­set, ab eo ad quem ve­ne­rat ita dis­ce­de­bat ut pae­ni­te­ret non prio­ris dec­re­to ste­tis­se. [9] opi­nio etiam si­ne auc­to­re exie­rat non in prae­sen­tis mo­do tem­po­ris eos iniu­riam conspi­ras­se, sed foe­dus clan­des­ti­num in­ter ip­sos iure iuran­do ic­tum, ne co­mi­tia ha­be­rent per­pe­tuo­que de­cem­vi­ra­tu pos­ses­sum se­mel ob­ti­ne­rent im­pe­rium.