Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
37. (1) Íàìåêè íà îñâîáîæäåíèå ïëåáåè èñêàëè â âûðàæåíèè ëèö ïàòðèöèåâ, ïðåæäå ãîâîðèâøåì èì ëèøü î ðàáñòâå, â ñòðàõå ïåðåä êîòîðûì îíè ñàìè è äîâåëè ãîñóäàðñòâî äî òàêîãî ñîñòîÿíèÿ. (2) Çíàòíåéøèå ñåíàòîðû íåíàâèäåëè äåöåìâèðîâ, ñ.147 íåíàâèäåëè îíè è ïëåáååâ: íå îäîáðÿÿ ïðîèñõîäèâøåãî, îíè, îäíàêî, ïîëàãàëè, ÷òî ïëåáåÿì äîñòàëîñü ïî çàñëóãàì; îíè íå æåëàëè ïîìîãàòü òåì, êòî, âîçæàæäàâ ñâîáîäû, óãîäèë â ðàáñòâî, è äàæå óñóãóáëÿëè áåñïðàâíîå ïîëîæåíèå ïëåáååâ â íàäåæäå, (3) ÷òî èç îòâðàùåíèÿ ê íàñòîÿùåìó òå çàõîòÿò âåðíóòüñÿ ê ïðîøëîìó, êîãäà ó âëàñòè îñòàâàëèñü äâà êîíñóëà. (4) Âîò óæå ïðîøëà áîëüøàÿ ÷àñòü ãîäà [449 ã.], ê äåñÿòè ïðîøëîãîäíèì ïðèáàâëåíî áûëî äâå íîâûõ òàáëèöû ñ çàêîíàìè, ïðèíÿòèå êîòîðûõ íà ñîáðàíèÿõ öåíòóðèé îçíà÷àëî áû, ÷òî ãîñóäàðñòâî íå íóæäàåòñÿ áîëåå â äåöåìâèðàõ. (5) Æäàëè, êîãäà æå îáúÿâÿò êîíñóëüñêèå âûáîðû. Ïëåáååâ óæå âîëíîâàëî òîëüêî îäíî — âîññòàíîâëåíèå ïðèîñòàíîâëåííîé âëàñòè òðèáóíîâ, çàëîãà èõ ñâîáîäû, íî î âûáîðàõ íå áûëî è ïîìèíó. (6) È åñëè ðàíüøå äåöåìâèðû, äàáû ïîíðàâèòüñÿ íàðîäó, ïîÿâëÿëèñü ïåðåä íèì â îáùåñòâå áûâøèõ òðèáóíîâ, òî òåïåðü èõ îêðóæàëà ïàòðèöèàíñêàÿ ìîëîäåæü. (7) Ýòè þíöû òîëïàìè îñàæäàëè ñóäèëèùå, ðàñõèùàëè ïëåáåéñêîå äîáðî, èáî âî âñåì, çà ÷òî îíè ñ æàäíîñòüþ õâàòàëèñü, óäà÷à ñîïóòñòâîâàëà ñèëüíåéøåìó. (8) Íàêîíåö, ïåðåñòàëè ùàäèòü è ëþäåé: ñ îäíèõ ñðûâàëè êîæó ðîçãàìè, äðóãèå ãèáëè ïîä òîïîðîì, à ÷òîá èç ýòèõ çâåðñòâ èçâëå÷ü åùå è âûãîäó, çà êàçíüþ õîçÿèíà ñëåäîâàëà ðàçäà÷à åãî èìóùåñòâà. Áëàãîðîäíûå þíîøè, ïðîäàâøèåñÿ çà òàêóþ öåíó, íå òîëüêî íå ñîïðîòèâëÿëèñü áåççàêîíèþ, íî â îòêðûòóþ ïðåäïî÷ëè ñâîþ âîëüíèöó âñåîáùåé ñâîáîäå. |
37. circumspectare tum patriciorum voltus plebeii et inde libertatis captare auram unde servitutem timendo in eum statum rem publicam adduxerant. [2] primores patrum odisse decemviros, odisse plebem; nec probare quae fierent, et credere haud indignis accidere; avide ruendo ad libertatem in servitutem elapsos iuvare nolle, [3] cumulari quoque iniurias, ut taedio praesentium consules duo tandem et status pristinus rerum in desiderium veniant. [4] iam et processerat pars maior anni et duae tabulae legum ad prioris anni decem tabulas erant adiectae, nec quicquam iam supererat, si eae quoque leges centuriatis comitiis perlatae essent, cur eo magistratu rei publicae opus esset. [5] exspectabant quam mox consulibus creandis comitia edicerentur. id modo plebes agitabat, quonam modo tribuniciam potestatem, munimentum libertati, rem intermissam, repararent; cum interim mentio comitiorum nulla fieri. [6] et decemviri, qui primo tribunicios homines, quia id populate habebatur, circum se ostentaverant plebi, patriciis iuvenibus saepserant latera. eorum catervae tribunalia obsederant. [7] hi ferre agere plebem plebisque res, cum fortuna, quidquid cupitum foret, potentioris esset. [8] et iam ne tergo quidem abstinebatur; virgis caedi, alii securi subici; et ne gratuita crudelitas esset, bonorum donatio sequi domini supplicium. hac mercede iuventus nobilis corrupta non modo non ire obviam iniuriae, sed propalam licentiam suam malle quam omnium libertatem. |