Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà VIII, ãë. 21

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

21. (1) È ñàìî ïî ñåáå äåëî áûëî ñïîð­íîå, è âûñêà­çû­âà­ëèñü, ñìîò­ðÿ ïî íàêëîí­íî­ñòÿì, îäíè ñóðî­âåé, äðó­ãèå ìÿã­÷å, íî åùå áîëü­øå âñå çàïó­òà­ëîñü, êîãäà îäèí èç ïðè­âåð­íàò­ñêèõ ïîñëîâ, ïàìÿ­òóÿ ñêî­ðåå î ñâî­åì ïðî­èñ­õîæ­äå­íèè, à íå î íûíåø­íåì ïîä­íå­âîëü­íîì ïîëî­æå­íèè, (2) òàê îòâå­÷àë ñòî­ðîí­íè­êó äîâîëü­íî êðó­òûõ ìåð íà âîïðîñ î íàêà­çà­íèè, êàêî­ãî, ïî åãî ìíå­íèþ, çàñëó­æè­âà­þò ïðè­âåð­íà­òû: «Êàêî­ãî çàñëó­æè­âà­åò âñÿ­êèé, êòî ìíèò ñåáÿ äîñòîé­íûì ñâî­áî­äû!» (3) Âèäÿ, ÷òî äåðç­êèé îòâåò óñè­ëèë âðàæ­äåá­íîñòü òåõ, êòî è ïðåæ­äå âûñòó­ïàë ïðî­òèâ ïðè­âåð­íà­òîâ, êîí­ñóë, æåëàÿ ïîëó­÷èòü îòâåò íå ñòîëü ðåç­êèé, çàäàë äîá­ðî­æå­ëà­òåëü­íûé âîïðîñ: (4) «À ÷òî åñëè ìû îñâî­áî­äèì âàñ îò íàêà­çà­íèÿ? íà êàêîé ìèð ñ âàìè â áóäó­ùåì ìîæåì ìû ïîëà­ãàòü­ñÿ?» «Åñëè óñëî­âèÿ åãî áóäóò õîðî­øè, — îòâå­÷àë ïîñîë, — ìèð áóäåò íàäåæ­íûì è ïîñòî­ÿí­íûì, åñëè ïëî­õè — íåäîë­ãî­âå÷­íûì».

(5) Òîãäà ðàçäà­ëèñü âîç­ãëà­ñû — ìîë, ïðè­âåð­íàò îòêðû­òî óãðî­æà­åò è ðå÷è åãî ïîáóæ­äà­þò ê ìÿòå­æó óìè­ðîòâî­ðåí­íûå íàðî­äû; (6) áîëåå óìå­ðåí­íàÿ ÷àñòü ñåíà­òà ñòà­ëà òîë­êî­âàòü îòâåò â ëó÷­øóþ ñòî­ðî­íó è çàâå­ðÿòü, ÷òî ýòî áûëà ðå÷ü ìóæà è ñâî­áîä­íî­ãî ÷åëî­âå­êà: ìîæ­íî ëè, äåñêàòü, íàäå­ÿòü­ñÿ, ÷òî õîòü îäèí íàðîä èëè, â äàí­íîì ñëó­÷àå, ÷åëî­âåê áóäåò îñòà­âàòü­ñÿ â òÿãîñò­íîì äëÿ íåãî ïîëî­æå­íüå äîëü­øå, ÷åì ýòî íåîá­õî­äè­ìî? (7) Ìèð íàäå­æåí òàì, ãäå óñëî­âèÿ åãî ïðè­íÿ­òû äîá­ðî­âîëü­íî, à òàì, ãäå õîòè­òå èìåòü ðàáîâ, íå÷å­ãî ðàñ­ñ÷è­òû­âàòü íà âåð­íîñòü.

(8) Îñî­áåí­íî íàñòîé­÷è­âî ñêëî­íÿë ê ýòî­ìó ñàì êîí­ñóë, òî è ñ.386 äåëî òâåð­äÿ êîí­ñó­ëÿ­ðàì, ðóêî­âî­äèâ­øèì âûñêà­çû­âà­íè­åì ìíå­íèé, (9) ïðè­÷åì òàê, ÷òîáû ìíî­ãèå ñëû­øà­ëè: ëèøü òå, êòî ïðå­äà­íû ñâî­áî­äå è òîëü­êî ñâî­áî­äå, äîñòîé­íû ñòàòü ðèì­ëÿ­íà­ìè! (10) Òàê ïðè­âåð­íà­òû âûèã­ðà­ëè ñâîå äåëî â ñåíà­òå, è ïî âîëå îòöîâ-ñåíà­òî­ðîâ íàðî­äó áûëî ïðåä­ëî­æå­íî äàòü ïðè­âåð­íà­òàì ãðàæ­äàí­ñòâî.

(11)  òîò æå ãîä â Àíê­ñóð îòïðà­âè­ëè òðè­ñòà ïîñå­ëåí­öåâ, îíè ïîëó­÷è­ëè òàì ïî äâà þãå­ðà çåì­ëè.

21. cum ip­sa per se res an­ceps es­set, prout cui­us­que in­ge­nium erat at­ro­cius mi­tius­ve sua­den­ti­bus, tum in­cer­tio­ra om­nia unus ex Pri­ver­na­ti­bus le­ga­tis fe­cit, ma­gis con­di­cio­nis in qua na­tus es­set quam prae­sen­tis ne­ces­si­ta­tis me­mor; [2] qui in­ter­ro­ga­tus a quo­dam tris­tio­ris sen­ten­tiae auc­to­re quam poe­nam me­ri­tos Pri­ver­na­tes cen­se­ret, «eam» in­quit «quam me­ren­tur qui se li­ber­ta­te dig­nos cen­sent». [3] cui­us cum fe­ro­ci res­pon­so in­fes­tio­res fac­tos vi­de­ret con­sul eos qui an­te Pri­ver­na­tium cau­sam im­pug­na­bant, ut ip­se be­nig­na in­ter­ro­ga­tio­ne mi­tius res­pon­sum eli­ce­ret, [4] «quid si poe­nam» in­quit «re­mit­ti­mus vo­bis? qua­lem nos pa­cem vo­bis­cum ha­bi­tu­ros spe­re­mus?» «si bo­nam de­de­ri­tis» in­quit, «et fi­dam et per­pe­tuam; si ma­lam, haud diu­tur­nam». [5] tum ve­ro mi­na­ri, nec id am­bi­gue, Pri­ver­na­tem qui­dam, et il­lis vo­ci­bus ad re­bel­lan­dum in­ci­ta­ri pa­ca­tos po­pu­los; [6] pars mi­tior se­na­tus ad me­lio­ra res­pon­sum tra­he­re et di­ce­re vi­ri et li­be­ri vo­cem audi­tam: an cre­di pos­se ul­lum po­pu­lum aut ho­mi­nem de­ni­que in ea con­di­cio­ne cui­us eum pae­ni­teat diu­tius quam ne­ces­se sit man­su­rum? [7] ibi pa­cem es­se fi­dam ubi vo­lun­ta­rii pa­ca­ti sint, ne­que eo lo­co ubi ser­vi­tu­tem es­se ve­lint, fi­dem spe­ran­dam es­se.

[8] in hanc sen­ten­tiam ma­xi­me con­sul ip­se incli­na­vit ani­mos, iden­ti­dem ad prin­ci­pes sen­ten­tia­rum con­su­la­res, uti exau­di­ri pos­set a plu­ri­bus, [9] di­cen­do eos de­mum qui ni­hil prae­ter­quam de li­ber­ta­te co­gi­tent dig­nos es­se qui Ro­ma­ni fiant. [10] ita­que et in se­na­tu cau­sam ob­ti­nue­re, et ex auc­to­ri­ta­te pat­rum la­tum ad po­pu­lum est ut Pri­ver­na­ti­bus ci­vi­tas da­re­tur.

[11] eodem an­no An­xur tre­cen­ti in co­lo­niam mis­si sunt; bi­na iuge­ra ag­ri ac­ce­pe­runt.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364000822 1364000823 1364000824