Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà VIII, ãë. 20

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

20. (1) Âî âðå­ìÿ îñà­äû Ïðè­âåð­íà âîé­ñêà­ìè îáî­èõ êîí­ñó­ëîâ îäíî­ãî èç íèõ îòî­çâà­ëè â Ðèì äëÿ ïðî­âåäå­íèÿ âûáî­ðîâ. (2) Â ýòîì ãîäó [329 ã.] â öèð­êå áûëè âïåð­âûå óñòà­íîâ­ëå­íû çàãî­ðîä­êè58.

(3) Íå óñïå­ëè åùå óëà­äèòü äåëà â âîéíå ñ ïðè­âåð­íà­òà­ìè, êàê ïðè­øëà ãðîç­íàÿ âåñòü î íàøå­ñò­âèè ãàë­ëîâ, à òàêîå îòöû íèêî­ãäà íå îñòàâ­ëÿ­ëè áåç âíè­ìà­íüÿ. Òàê ÷òî íîâûå êîí­ñó­ëû, Ëóöèé Ýìè­ëèé Ìàìåðê è Ãàé Ïëàâ­òèé, íåìåä­ëåí­íî ïîëó­÷è­ëè ïðè­êàç â êâèíê­òèëü­ñêèå êàëåí­äû, òî åñòü â òîò æå äåíü, êîãäà âñòó­ïè­ëè â äîëæ­íîñòü59, ðàñ­ïðå­äå­ëèòü ìåæ­äó ñîáîþ îáÿ­çàí­íî­ñòè, è Ìàìåðê, êîòî­ðî­ìó âûïà­ëî âåñòè âîé­íó ñ ãàë­ëà­ìè, ñòàë ïðî­èç­âî­äèòü íàáîð áåç âñÿ­êî­ãî ñíèñ­õîæ­äå­íèÿ: (4) ïðè­çû­âà­ëàñü, ãîâî­ðÿò, äàæå ÷åðíü èç ðåìåñ­ëåí­íè­êîâ è ðàáîò­íè­êîâ — íàðîä, ê âîåí­íîé ñëóæ­áå íèêàê íå ïðè­ãîä­íûé, òàê ÷òî îãðîì­íîå âîé­ñêî ñîáðà­ëîñü â Âåé­ÿõ, ÷òîáû âûñòó­ïèòü îòòóäà íàâñòðå­÷ó ãàë­ëàì. (5) Äàëü­øå îòõî­äèòü îò Ãîðî­äà ñî÷ëè íåðà­çóì­íûì, âåäü âðàã ìîã áû òîãäà îáìà­íóòü èõ, ïîé­äÿ íà Ðèì äðó­ãîþ äîðî­ãîé.

Ñïó­ñòÿ íåñêîëü­êî äíåé, êîãäà âïîëíå óäî­ñòî­âå­ðè­ëèñü â öàðÿ­ùåì ïîêà ó ãàë­ëîâ ñïî­êîé­ñò­âèè, âñþ ñèëó óäà­ðà âìå­ñòî ãàë­ëîâ îáðó­øè­ëè íà ïðè­âåð­íà­òîâ.

(6) Îá ýòîì ñóùå­ñò­âó­þò äâà ïðå­äà­íèÿ: îäíè ãîâî­ðÿò, ÷òî ãîðîä áûë âçÿò ïðè­ñòó­ïîì è Âèò­ðó­âèÿ çàõâà­òè­ëè æèâûì, äðó­ãèå, ÷òî ïåðåä ïîñëåä­íèì ïðè­ñòó­ïîì, âûíå­ñÿ æåçë, æèòå­ëè ñàìè îòäà­ëè ñåáÿ âî âëàñòü êîí­ñó­ëà, à Âèò­ðó­âèÿ âûäà­ëè åãî æå ïðè­ñïåø­íè­êè. (7) Ïðè­íÿâ ðåøå­íèå î Âèò­ðó­âèè è ïðè­âåð­íà­òàõ, ñåíàò ñ.385 ïðåä­ëî­æèë êîí­ñó­ëó Ïëàâ­òèþ ñðûòü ñòå­íû Ïðè­âåð­íà, ïîñòà­âèòü òàì êðåï­êóþ îõðà­íó è çàòåì îòïðàçä­íî­âàòü òðè­óìô; Âèò­ðó­âèÿ ïðè­êà­çà­ëè äåð­æàòü â òåì­íè­öå äî âîç­âðà­ùå­íèÿ êîí­ñó­ëà, ïîñëå ÷åãî âûñå÷ü è êàç­íèòü. (8) Åãî æèëè­ùå, ñòî­ÿâ­øåå íà Ïàëà­òèíå, ïîñòà­íî­âè­ëè ðàç­ðó­øèòü, à èìó­ùå­ñòâî ïîñâÿ­òèòü Ñåìî­íó Ñàí­ãó60; èç ìåä­íûõ äåíåã, âûðó­÷åí­íûõ çà åãî äîá­ðî, îòëè­ëè ìåä­íûå äèñ­êè è ïîìå­ñòè­ëè èõ â êàïè­ùå Ñàí­ãà íàïðî­òèâ õðà­ìà Êâè­ðè­íà. (9) Î ñòà­ðåé­øè­íàõ Ïðè­âåð­íà ðåøè­ëè òàê: ïóñòü êàæ­äûé èç îñòàâ­øèõ­ñÿ â Ïðè­âåðíå ïîñëå èçìå­íû ðèì­ëÿ­íàì æèâåò çà Òèá­ðîì íà òîì æå ïîëî­æå­íèè, ÷òî è âåëèò­ðèé­öû61; (10) ïîñëå ïðè­íÿ­òèÿ òàêèõ ïîñòà­íîâ­ëå­íèé äî ñàìî­ãî òðè­óì­ôà Ïëàâ­òèÿ î ïðè­âåð­íà­òàõ áîëü­øå ðå÷è íå áûëî, íî ïîñëå òðè­óì­ôà è êàç­íè Âèò­ðó­âèÿ âìå­ñòå ñ ñîîáù­íè­êà­ìè åãî çëî­äå­ÿ­íèé êîí­ñóë ïîñ÷è­òàë, ÷òî ïåðåä ñåíà­òîì, óäî­âëå­òâî­ðåí­íûì íàêà­çà­íè­åì âèíîâ­íûõ, ìîæ­íî áåç îïàñ­êè çàâî­äèòü ðå÷ü è î ïðè­âåð­íà­òàõ, è ñêà­çàë: (11) «Êîëü ñêî­ðî ïîä­ñòðå­êà­òå­ëè ê èçìåíå óæå ïîíåñ­ëè îò áåñ­ñìåðò­íûõ áîãîâ è îò âàñ çàñëó­æåí­íîå íàêà­çà­íèå, òî êàê, îòöû-ñåíà­òî­ðû, áëà­ãî­óãîä­íî âàì ïîñòó­ïèòü ñî ìíî­æå­ñò­âîì áåç­âèí­íî­ãî íàðî­äà? (12) ×òî äî ìåíÿ, òî, õîòÿ ìîå äåëî ñêî­ðåå ñïðà­øè­âàòü âàøå­ãî ìíå­íèÿ, à íå âûñêà­çû­âàòü ñâî­åãî, ÿ æåëàë áû âñå-òàêè, çíàÿ, ÷òî ïðè­âåð­íà­òû — ñîñåäè ñàì­íè­òîâ, à ìèð ñ ýòèì íàðî­äîì êðàéíå íåíà­äå­æåí, ÷òîá ìåæ­äó íàìè è ïðè­âåð­íà­òà­ìè îñòà­âà­ëîñü êàê ìîæ­íî ìåíü­øå îçëîá­ëå­íèÿ».

20. Pri­ver­num duo­bus con­su­la­ri­bus exer­ci­ti­bus cum ob­si­de­re­tur, al­ter con­sul co­mi­tio­rum cau­sa Ro­mam re­vo­ca­tus. [2] car­ce­res eo an­no in cir­co pri­mum sta­tu­ti.

non­dum per­functos cu­ra Pri­ver­na­tis bel­li tu­mul­tus Gal­li­ci fa­ma at­rox in­va­sit, haud fer­me un­quam neg­lec­ta pat­ri­bus. [3] ex­templo igi­tur con­su­les no­vi L. Aemi­lius Ma­mer­ci­nus et C. Plau­tius, eo ip­so die, Ka­len­dis Quincti­li­bus, quo ma­gistra­tum inie­runt, com­pa­ra­re in­ter se pro­vin­cias ius­si, et Ma­mer­ci­nus, cui Gal­li­cum bel­lum eve­ne­rat, scri­be­re exer­ci­tum si­ne ul­la va­ca­tio­nis ve­nia; [4] quin opi­fi­cum quo­que vol­gus et sel­lu­la­rii, mi­ni­me mi­li­tiae ido­neum ge­nus, ex­ci­ti di­cun­tur; Veios­que in­gens exer­ci­tus contrac­tus, ut in­de ob­viam Gal­lis ire­tur; [5] lon­gius dis­ce­di, ne alio iti­ne­re hos­tis fal­le­ret ad ur­bem in­ce­dens, non pla­cuit. pau­cos dein­de post dies sa­tis explo­ra­ta tem­po­ris eius quie­te a Gal­lis Pri­ver­num om­nis con­ver­sa vis.

[6] dup­lex in­de fa­ma est: alii vi cap­tam ur­bem Vit­ru­vium­que vi­vum in po­tes­ta­tem ve­nis­se, alii pri­us­quam ul­ti­ma ad­hi­be­re­tur vis, ip­sos se in de­di­tio­nem con­su­li ca­du­ceum prae­fe­ren­tes per­mi­sis­se auc­to­res sunt Vit­ru­vium­que ab suis tra­di­tum. [7] se­na­tus de Vit­ru­vio Pri­ver­na­ti­bus­que con­sul­tus con­su­lem Plau­tium di­ru­tis Pri­ver­ni mu­ris prae­si­dio­que va­li­do im­po­si­to ad tri­um­phum ac­cer­sit: Vit­ru­vium in car­ce­re ad­ser­va­ri ius­sit, quoad con­sul re­dis­set, tum ver­be­ra­tum ne­ca­ri. [8] aedes eius, quae es­sent in Pa­la­tio, di­ruen­das, bo­na Se­mo­ni San­go cen­sue­runt con­sec­ran­da; quod­que aeris ex eis re­dac­tum est, ex eo aenei or­bes fac­ti po­si­ti in sa­cel­lo San­gus ad­ver­sus aedem Qui­ri­ni. [9] de se­na­tu Pri­ver­na­te ita dec­re­tum, ut qui se­na­tor Pri­ver­ni post de­fec­tio­nem ab Ro­ma­nis man­sis­set trans Ti­be­rim le­ge eadem qua Ve­li­ter­ni ha­bi­ta­ret. [10] his ita dec­re­tis us­que ad tri­um­phum Plau­ti si­len­tium de Pri­ver­na­ti­bus fuit; post tri­um­phum con­sul ne­ca­to Vit­ru­vio so­ciis­que eius no­xae apud sa­tia­tos iam suppli­ciis no­cen­tium tu­tam men­tio­nem de Pri­ver­na­ti­bus ra­tus, [11] «quo­niam auc­to­res de­fec­tio­nis» in­quit, «me­ri­tas poe­nas et ab dis im­mor­ta­li­bus et a vo­bis ha­bent, pat­res conscrip­ti, quid pla­cet de in­no­xia mul­ti­tu­di­ne fie­ri? [12] equi­dem, et­si meae par­tes ex­qui­ren­dae ma­gis sen­ten­tiae quam dan­dae sunt, ta­men, cum vi­deam Pri­ver­na­tes vi­ci­nos Sam­ni­ti­bus es­se, un­de nunc no­bis in­cer­tis­si­ma pax est, quam mi­ni­mum ira­rum in­ter nos il­los­que re­lin­qui ve­lim».

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 58Çàãî­ðîä­êè (car­ce­res), êàê ïèøåò Âàððîí (Î ëàòèí­ñêîì ÿçû­êå, V, 153), ñîîðó­æà­ëèñü äëÿ òîãî, ÷òîáû êîíè íå âûáå­ãà­ëè íà àðå­íó äî ïîäà­÷è ìàãè­ñò­ðà­òîì óñëîâ­íî­ãî çíà­êà.
  • 59Ò. å. 1 èþëÿ.
  • 60Î Ñåìîíå Ñàí­êå (Ñàí­ãå) ñì.: ïðè­ìå÷. 79 ê êí. I. Èìó­ùå­ñòâî ïðå­äà­òå­ëÿ áûëî ïîñâÿ­ùå­íî åìó êàê áîãó âåð­íî­ñòè.
  • 61Ñì. âûøå: VIII, 14, 6.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000821 1364000822 1364000823