Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà VIII, ãë. 35

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

35. (1) Òðè­áó­íû çàìåð­ëè, òðå­âî­æàñü áîëåå óæå î ñâî­åé ó÷à­ñòè, íåæå­ëè îá óäå­ëå òîãî, êîìó íóæ­íà áûëà èõ ïîä­äåðæ­êà, íî îò áðå­ìå­íè ðåøå­íèÿ èõ èçáà­âè­ëî åäè­íî­äó­øèå ðèì­ñêî­ãî íàðî­äà, ïðè­íÿâ­øå­ãî­ñÿ ìîëèòü è çàêëè­íàòü äèê­òà­òî­ðà â óãî­äó åìó îñâî­áî­äèòü íà÷àëü­íè­êà êîí­íè­öû îò êàç­íè. (2) Ïðè òàêîì ïîâî­ðî­òå ñîáû­òèé òðè­áó­íû òîæå ïðè­ñî­åäè­íè­ëèñü ê ìîëü­áàì, íàñòîé­÷è­âî ïðî­ñÿ ó äèê­òà­òî­ðà ñíè­çîé­òè ê çàáëóæ­äå­íè­ÿì, ñâîé­ñò­âåí­íûì ÷åëî­âå­êó, è ê ìîëî­äî­ñòè Êâèí­òà Ôàáèÿ: îí, ìîë, äîâîëü­íî íàêà­çàí. (3) È âîò óæå ñàì þíî­øà, âîò óæå îòåö åãî, Ìàðê Ôàáèé, çàáûâ î ñâî­èõ ïðè­òÿ­çà­íüÿõ, ïàëè íà êîëå­íè è ìîëè­ëè äèê­òà­òî­ðà ñìå­íèòü ãíåâ íà ìèëîñòü.

(4) Òîãäà äèê­òà­òîð ñêà­çàë: «Áóäü ïî-âàøå­ìó, êâè­ðè­òû. Çà âîèí­ñêèì äîë­ãîì, çà äîñòî­èí­ñò­âîì âëà­ñòè îñòà­ëàñü ïîáåäà, à âåäü íûíå ðåøà­ëîñü, áûòü ëè èì âïðåäü èëè íåò. (5) Íå ñíÿ­òà âèíà ñ Êâèí­òà Ôàáèÿ çà òî, ÷òî âåë âîé­íó âîïðå­êè çàïðå­òó ñ.400 ïîë­êî­âî­ä­öà, íî ÿ óñòó­ïàþ åãî, îñóæ­äåí­íî­ãî çà ýòî, ðèì­ñêî­ìó íàðî­äó è òðè­áóí­ñêîé âëà­ñòè. Òàê ÷òî ìîëü­áà­ìè, à íå ïî çàêî­íó âàì óäà­ëîñü îêà­çàòü åìó ïîìîùü. (6) Æèâè, Êâèíò Ôàáèé, åäè­íî­äóø­íîå æåëà­íèå ñîãðàæ­äàí çàùè­òèòü òåáÿ îêà­çà­ëîñü äëÿ òåáÿ áî́ëüøèì ñ÷à­ñòüåì, ÷åì òà ïîáåäà, îò êîòî­ðîé íåäàâ­íî òû íîã ïîä ñîáîþ íå ÷óÿë; æèâè, äåðç­íóâ­øèé íà äåëî, êàêî­ãî è îòåö áû òåáå íå ïðî­ñòèë, áóäü îí íà ìåñòå Ëóöèÿ Ïàïè­ðèÿ. (7) Ìîþ áëà­ãî­ñêëîí­íîñòü òû âåð­íåøü, åñëè çàõî­÷åøü; à ðèì­ñêèé íàðîä, êîå­ìó òû îáÿ­çàí æèç­íüþ, ëó÷­øå âñå­ãî îòáëà­ãî­äà­ðèøü, åñëè íûíåø­íèé äåíü íàó÷èò òåáÿ âïðåäü è íà âîéíå è â ìèð­íîå âðå­ìÿ ïîä­÷è­íÿòü­ñÿ çàêîí­íîé âëà­ñòè».

(8) Êîãäà äèê­òà­òîð, îáú­ÿâèâ, ÷òî áîëü­øå íå çàäåð­æè­âà­åò íà÷àëü­íè­êà êîí­íè­öû, ñïó­ñòèë­ñÿ ñ âîç­âû­øå­íèÿ, îáðà­äî­âàí­íûé ñåíàò è íàðîä, ëèêó­þ­ùèé è òîãî áîëü­øå, ñ ïîçäðàâ­ëå­íè­ÿ­ìè îêðó­æè­ëè êòî íà÷àëü­íè­êà êîí­íè­öû, à êòî äèê­òà­òî­ðà è ïîøëè çà íèìè ñëå­äîì. (9) Òàêèì îáðà­çîì, óãðî­çà êàç­íè Êâèí­òà Ôàáèÿ, êàçà­ëîñü, óïðî­÷è­ëà âûñ­øóþ âëàñòü íå ìåíü­øå, ÷åì ïëà­÷åâ­íàÿ ðàñ­ïðà­âà íàä þíûì Ìàí­ëè­åì.

(10) Â ýòîì ãîäó âûõî­äè­ëî êàê-òî òàê, ÷òî ñòî­è­ëî äèê­òà­òî­ðó óäà­ëèòü­ñÿ îò âîé­ñêà, êàê â Ñàì­íèè âðà­ãè âñÿ­êèé ðàç áðà­ëèñü çà îðó­æèå. Îäíà­êî ïðè­ìåð Êâèí­òà Ôàáèÿ, ñòî­ÿâ­øèé ïåðåä ãëà­çà­ìè ãëà­âû ëàãå­ðÿ, ëåãà­òà Ìàð­êà Âàëå­ðèÿ, çàñòàâ­ëÿë ñòðà­øèòü­ñÿ íå ñòîëü­êî íàïà­äå­íèÿ âðà­ãîâ, ñêîëü­êî íåóêðî­òè­ìî­ãî äèê­òà­òîð­ñêî­ãî ãíå­âà. (11) Ïîýòî­ìó, êîãäà ïîñëàí­íûé çà ïðî­äî­âîëü­ñò­âè­åì îòðÿä ïîïàë â çàñà­äó è, ñðà­æà­ÿñü â íåóäîá­íîì ìåñòå, áûë ïåðå­áèò, âñå áûëè óâå­ðå­íû: ëåãàò ìîã áû ïðèé­òè èì íà ïîìîùü, íå ñòðà­øèñü îí ãðîç­íûõ óêà­çîâ. (12) Âîç­ìó­ùåí­íûå ïðî­èñ­øåä­øèì, âîè­íû åùå áîëü­øå îòâåð­íó­ëèñü îò äèê­òà­òî­ðà, âåäü è áåç òîãî èõ ðàç­äðà­æà­ëî åãî óïîð­íîå íåæå­ëà­íèå ïðî­ñòèòü Êâèí­òà Ôàáèÿ è òî, ÷òî ìèëîñòü, êîòî­ðóþ îíè íèêàê íå ìîã­ëè ó íåãî âûìî­ëèòü, áûëà îêà­çà­íà ðèì­ñêî­ìó ïðî­ñòî­íà­ðî­äüþ.

35. stu­pen­tes tri­bu­nos et suam iam vi­cem ma­gis an­xios quam eius cui auxi­lium ab se pe­te­ba­tur, li­be­ra­vit one­re con­sen­sus po­pu­li Ro­ma­ni, ad pre­ces et ob­tes­ta­tio­nem ver­sus, ut si­bi poe­nam ma­gistri equi­tum dic­ta­tor re­mit­te­ret. [2] tri­bu­ni quo­que incli­na­tam rem in pre­ces sub­se­cu­ti ora­re dic­ta­to­rem in­sis­tunt ut ve­niam er­ro­ri hu­ma­no, ve­niam adu­les­cen­tiae Q. Fa­bi da­ret; sa­tis eum poe­na­rum de­dis­se. [3] iam ip­se adu­les­cens, iam pa­ter M. Fa­bius, con­ten­tio­nis ob­li­ti pro­cum­be­re ad ge­nua et iram dep­re­ca­ri dic­ta­to­ris. [4] tum dic­ta­tor si­len­tio fac­to «be­ne ha­bet» in­quit, «Qui­ri­tes. Vi­cit dis­cip­li­na mi­li­ta­ris, vi­cit im­pe­rii maies­tas, quae in discri­mi­ne fue­runt an ul­la post hanc diem es­sent. [5] non no­xae exi­mi­tur Q. Fa­bius, qui contra edic­tum im­pe­ra­to­ris pug­na­vit, sed no­xae dam­na­tus do­na­tur po­pu­lo Ro­ma­no, do­na­tur tri­bu­ni­ciae po­tes­ta­ti pre­ca­rium non ius­tum auxi­lium fe­ren­ti. [6] vi­ve, Q. Fa­bi, fe­li­cior hoc con­sen­su ci­vi­ta­tis ad tuen­dum te quam qua pau­lo an­te ex­sul­ta­bas vic­to­ria; vi­ve, id fa­ci­nus ausus cui­us ti­bi ne pa­rens qui­dem, si eodem lo­co fuis­set quo fuit L. Pa­pi­rius, ve­niam de­dis­set. [7] me­cum, ut vo­les, re­ver­te­ris in gra­tiam; po­pu­lo Ro­ma­no, cui vi­tam de­bes, ni­hil mai­us praes­ti­te­ris quam si hic ti­bi dies sa­tis do­cu­men­ti de­de­rit ut bel­lo ac pa­ce pa­ti le­gi­ti­ma im­pe­ria pos­sis». [8] cum se ni­hil mo­ra­ri ma­gistrum equi­tum pro­nun­tias­set, deg­res­sum eum templo lae­tus se­na­tus, lae­tior po­pu­lus, cir­cum­fu­si ac gra­tu­lan­tes hinc ma­gistro equi­tum, hinc dic­ta­to­ri, pro­se­cu­ti sunt, [9] fir­ma­tum­que im­pe­rium mi­li­ta­re haud mi­nus pe­ri­cu­lo Q. Fa­bi quam suppli­cio mi­se­ra­bi­li adu­les­cen­tis Man­li vi­de­ba­tur.

[10] for­te ita eo an­no eve­nit ut quo­tienscum­que dic­ta­tor ab exer­ci­tu re­ces­sis­set, hos­tes in Sam­nio mo­ve­ren­tur. ce­te­rum in ocu­lis exemplum erat Q. Fa­bius M. Va­le­rio le­ga­to, qui castris praee­rat, ne quam vim hos­tium ma­gis quam tru­cem dic­ta­to­ris iram ti­me­ret. [11] ita­que fru­men­ta­to­res cum cir­cum­ven­ti ex in­si­diis cae­si lo­co ini­quo es­sent, cre­di­tum vol­go est sub­ve­ni­ri eis ab le­ga­to po­tuis­se, ni tris­tia edic­ta ex­hor­ruis­set. [12] ea quo­que ira alie­na­vit a dic­ta­to­re mi­li­tum ani­mos, iam an­te in­fen­sos, quod impla­ca­bi­lis Q. Fa­bio fuis­set et, quod suis pre­ci­bus ne­gas­set, eius po­pu­lo Ro­ma­no ve­niam de­dis­set.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364000836 1364000837 1364000838