Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà VIII, ãë. 34

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

34. (1) Íà åãî ñòî­ðîíå áûëî âëè­ÿ­íèå ñåíà­òà, ðàñ­ïî­ëî­æå­íèå íàðî­äà, ïîä­äåðæ­êà òðè­áó­íîâ, ïàìÿòü î âîé­ñêå â ëàãå­ðå; (2) äðó­ãàÿ ñòî­ðî­íà òîë­êî­âà­ëà î íåêî­ëå­áè­ìî­ñòè âûñ­øåé âëà­ñòè ðèì­ñêî­ãî íàðî­äà, î äîë­ãå âîè­íà, óêà­çå äèê­òà­òî­ðà, ïåðåä êîòî­ðûì áëà­ãî­ãî­âå­þò, êàê ïåðåä áîæå­ñò­âåí­íîé âîëåé, î Ìàí­ëè­å­âîì ïðà­âå­æå108, î òîì, ñ.399 êàê ïîëü­çà ãîñóäàð­ñòâà áûëà èì ïîñòàâ­ëå­íà âûøå îòöîâ­ñêîé ïðè­âÿ­çàí­íî­ñòè. (3) À åùå ðàíåå, ìîë, Ëóöèé Áðóò109, îñíî­âà­òåëü ðèì­ñêîé ñâî­áî­äû, ïîñòó­ïèë òàê ñî ñâî­è­ìè ñûíî­âüÿ­ìè, òåïåðü æå îòöû ñäå­ëà­ëèñü ïîòà­êà­òå­ëÿ­ìè è ñãî­âîð­÷è­âûå ñòàð­öû ñïóñ­êà­þò þíî­øàì îòêàç îò âîèí­ñêî­ãî äîë­ãà, ñëîâ­íî ýòî ñóùèé ïóñòÿê. (4) Îí òåì íå ìåíåå îñòà­íåò­ñÿ òâåðä â ñâî­åì íàìå­ðå­íüå è íè÷åì íå ñìÿã­÷èò íàêà­çà­íüÿ, çàñëó­æåí­íî­ãî ÷åëî­âå­êîì, âñòó­ïèâ­øèì â áîé âîïðå­êè åãî óêà­çó, ïðè íåÿñ­íî­ñòè â çíà­ìå­íè­ÿõ è ñîìíå­íèè â ïòè­öå­ãà­äà­íè­ÿõ. (5) Íå â åãî ñèëàõ íàâñå­ãäà óêðå­ïèòü âåëè­÷èå âûñ­øåé âëà­ñòè, (6) íî îí, Ëóöèé Ïàïè­ðèé, íå íàìå­ðåí óìà­ëèòü íè îäíî­ãî èç åå ïðàâ; îí ïðî­ñèò îáëå­÷åí­íûõ òðè­áóí­ñêîé âëà­ñòüþ, êîòî­ðàÿ è ñàìà íåïðè­êîñ­íî­âåí­íà, íå ïîñÿ­ãàòü ñâî­èì âìå­øà­òåëü­ñò­âîì íà ïîë­íî­ìî­÷èÿ ðèì­ñêèõ âîå­íà­÷àëü­íè­êîâ è ïðî­ñèò íàðîä íå ñâî­äèòü íà íåò çàêîí­íóþ ñèëó äèê­òà­òó­ðû èìåí­íî òîãäà, êîãäà åìó âûïà­ëî èñïîë­íèòü ýòó äîëæ­íîñòü. (7) À åñëè îíè ýòî ñäå­ëà­þò, òî íå Ëóöèÿ Ïàïè­ðèÿ, à òðè­áó­íîâ è íåïðà­âûé ñóä íàðî­äà ñòà­íóò çàïîçäà­ëî âèíèòü ïîòîì­êè, èáî ñòî­èò ðàç íàðó­øèòü âîèí­ñêèé äîëã, êàê óæå âîèí íå ïîä­÷è­íÿ­åò­ñÿ ïðè­êà­çó öåí­òó­ðè­î­íà, öåí­òó­ðè­îí — òðè­áó­íó110, òðè­áóí — ëåãà­òó, ëåãàò — êîí­ñó­ëó, íà÷àëü­íèê êîí­íè­öû — äèê­òà­òî­ðó, (8) êàê èñ÷å­çà­åò ïî÷òå­íèå ê ëþäÿì è ïî÷è­òà­íèå áîãîâ, êàê íå ïîâè­íó­þò­ñÿ íè óêà­çàì âîæäÿ, íè íàêà­çàì æðå­öà; âîè­íû ñàìî­âîëü­íî áðî­äÿò è ïî çàìè­ðåí­íûì, è ïî âðàæ­äåá­íûì çåì­ëÿì; (9) çàáûâ î ïðè­ñÿ­ãå, ïî ñâî­å­ìó ïðî­èç­âî­ëó, îíè îñòàâ­ëÿ­þò ñëóæ­áó, êîãäà çàõîòÿò; (10) îíè ïîêèäà­þò îñè­ðî­òå­ëûå çíà­ìå­íà è íå ñáå­ãà­þò­ñÿ, êîãäà èì âåëÿò, è íå ðàç­áè­ðà­þò, äíåì ëè îíè ñðà­æà­þò­ñÿ èëè íî÷üþ, â òîì ëè ìåñòå èëè íå â òîì, ïî ïðè­êà­çó âîå­íà­÷àëü­íè­êà èëè áåç îíî­ãî, îíè íå æäóò çíà­êà, íå ñîáëþäà­þò ðÿäîâ, è íà ìåñòå âîåí­íîé ñëóæ­áû, îñâÿ­ùåí­íîé îáû­÷à­åì è ïðè­ñÿ­ãîé, îêà­çû­âà­åò­ñÿ ïîäî­áèå ðàç­áîÿ, ñëå­ïî­ãî è áåñ­ïî­ðÿäî÷­íî­ãî. (11) «Çà ýòè ïðå­ñòóï­ëå­íèÿ, íàðîä­íûå òðè­áó­íû, âû äà áóäå­òå â îòâå­òå âî âåêè âåêîâ è íà ñâîþ ãîëî­âó äà ïðè­ìå­òå ñâîå­âî­ëèå Êâèí­òà Ôàáèÿ!»

34. sta­bat cum eo se­na­tus maies­tas, fa­vor po­pu­li, tri­bu­ni­cium auxi­lium, me­mo­ria ab­sen­tis exer­ci­tus; [2] ex par­te al­te­ra im­pe­rium in­vic­tum po­pu­li Ro­ma­ni et dis­cip­li­na rei mi­li­ta­ris et dic­ta­to­ris edic­tum pro nu­mi­ne sem­per ob­ser­va­tum et Man­lia­na im­pe­ria et pos­tha­bi­ta fi­lii ca­ri­tas pub­li­cae uti­li­ta­ti iac­ta­ban­tur: [3] hoc etiam L. Bru­tum, con­di­to­rem Ro­ma­nae li­ber­ta­tis, an­tea in duo­bus li­be­ris fe­cis­se; nunc pat­res co­mes et se­nes fa­ci­les de alie­no im­pe­rio spre­to, tam­quam rei par­vae, dis­cip­li­nae mi­li­ta­ris ever­sae iuven­tu­ti gra­tiam fa­ce­re. [4] se ta­men persta­tu­rum in in­cep­to, nec ei qui ad­ver­sus dic­tum suum tur­ba­tis re­li­gio­ni­bus ac du­biis aus­pi­ciis pug­nas­set quic­quam ex ius­ta poe­na re­mis­su­rum. [5] maies­tas im­pe­rii per­pe­tua­ne es­set non es­se in sua po­tes­ta­te: [6] L. Pa­pi­rium ni­hil de eius iure de­mi­nu­tu­rum; op­ta­re ne po­tes­tas tri­bu­ni­cia, in­vio­la­ta ip­sa, vio­let in­ter­ces­sio­ne sua Ro­ma­num im­pe­rium, neu po­pu­lus in se po­tis­si­mum dic­ta­to­re vim et ius dic­ta­tu­rae exstin­guat. [7] quod si fe­cis­set, non L. Pa­pi­rium sed tri­bu­nos, sed pra­vum po­pu­li iudi­cium ne­qui­quam pos­te­ros ac­cu­sa­tu­ros, cum pol­lu­ta se­mel mi­li­ta­ri dis­cip­li­na non mi­les cen­tu­rio­nis, non cen­tu­rio tri­bu­ni, non tri­bu­nus le­ga­ti, non le­ga­tus con­su­lis, non ma­gis­ter equi­tum dic­ta­to­ris pa­reat im­pe­rio, [8] ne­mo ho­mi­num, ne­mo deo­rum ve­re­cun­diam ha­beat, non edic­ta im­pe­ra­to­rum, non aus­pi­cia ob­ser­ven­tur, [9] si­ne com­mea­tu va­gi mi­li­tes in pa­ca­to, in hos­ti­co er­rent, im­me­mo­res sac­ra­men­ti li­cen­tia sua se ubi ve­lint exauc­to­rent, [10] infre­quen­tia de­se­ran­tur sig­na ne­que con­ve­nia­tur ad edic­tum nec dis­cer­na­tur in­ter­diu noc­te, aequo ini­quo lo­co, ius­su ini­us­su im­pe­ra­to­ris pug­nent, et non sig­na, non or­di­nes ser­vent, lat­ro­ci­nii mo­do cae­ca et for­tui­ta pro sol­lem­ni et sac­ra­ta mi­li­tia sit; — [11] «ho­rum cri­mi­num vos reos in om­nia sae­cu­la of­fer­te, tri­bu­ni ple­bi, vestra ob­no­xia ca­pi­ta pro li­cen­tia Q. Fa­bi obi­ci­te».

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 108Ñì. ïðè­ìå÷. 97.
  • 109Ñì II, 5, 5—8.
  • 110«Êàê óæå âîèí íå ïîä­÷è­íÿ­åò­ñÿ ïðè­êà­çó öåí­òó­ðè­î­íà…» — ýòî ìåñòî èç Ëèâèÿ èñïîëü­çó­åò Òàöèò â «Èñòî­ðèè» (I, 84).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000835 1364000836 1364000837