Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
34. (1) Íà åãî ñòîðîíå áûëî âëèÿíèå ñåíàòà, ðàñïîëîæåíèå íàðîäà, ïîääåðæêà òðèáóíîâ, ïàìÿòü î âîéñêå â ëàãåðå; (2) äðóãàÿ ñòîðîíà òîëêîâàëà î íåêîëåáèìîñòè âûñøåé âëàñòè ðèìñêîãî íàðîäà, î äîëãå âîèíà, óêàçå äèêòàòîðà, ïåðåä êîòîðûì áëàãîãîâåþò, êàê ïåðåä áîæåñòâåííîé âîëåé, î Ìàíëèåâîì ïðàâåæå108, î òîì, ñ.399 êàê ïîëüçà ãîñóäàðñòâà áûëà èì ïîñòàâëåíà âûøå îòöîâñêîé ïðèâÿçàííîñòè. (3) À åùå ðàíåå, ìîë, Ëóöèé Áðóò109, îñíîâàòåëü ðèìñêîé ñâîáîäû, ïîñòóïèë òàê ñî ñâîèìè ñûíîâüÿìè, òåïåðü æå îòöû ñäåëàëèñü ïîòàêàòåëÿìè è ñãîâîð÷èâûå ñòàðöû ñïóñêàþò þíîøàì îòêàç îò âîèíñêîãî äîëãà, ñëîâíî ýòî ñóùèé ïóñòÿê. (4) Îí òåì íå ìåíåå îñòàíåòñÿ òâåðä â ñâîåì íàìåðåíüå è íè÷åì íå ñìÿã÷èò íàêàçàíüÿ, çàñëóæåííîãî ÷åëîâåêîì, âñòóïèâøèì â áîé âîïðåêè åãî óêàçó, ïðè íåÿñíîñòè â çíàìåíèÿõ è ñîìíåíèè â ïòèöåãàäàíèÿõ. (5) Íå â åãî ñèëàõ íàâñåãäà óêðåïèòü âåëè÷èå âûñøåé âëàñòè, (6) íî îí, Ëóöèé Ïàïèðèé, íå íàìåðåí óìàëèòü íè îäíîãî èç åå ïðàâ; îí ïðîñèò îáëå÷åííûõ òðèáóíñêîé âëàñòüþ, êîòîðàÿ è ñàìà íåïðèêîñíîâåííà, íå ïîñÿãàòü ñâîèì âìåøàòåëüñòâîì íà ïîëíîìî÷èÿ ðèìñêèõ âîåíà÷àëüíèêîâ è ïðîñèò íàðîä íå ñâîäèòü íà íåò çàêîííóþ ñèëó äèêòàòóðû èìåííî òîãäà, êîãäà åìó âûïàëî èñïîëíèòü ýòó äîëæíîñòü. (7) À åñëè îíè ýòî ñäåëàþò, òî íå Ëóöèÿ Ïàïèðèÿ, à òðèáóíîâ è íåïðàâûé ñóä íàðîäà ñòàíóò çàïîçäàëî âèíèòü ïîòîìêè, èáî ñòîèò ðàç íàðóøèòü âîèíñêèé äîëã, êàê óæå âîèí íå ïîä÷èíÿåòñÿ ïðèêàçó öåíòóðèîíà, öåíòóðèîí — òðèáóíó110, òðèáóí — ëåãàòó, ëåãàò — êîíñóëó, íà÷àëüíèê êîííèöû — äèêòàòîðó, (8) êàê èñ÷åçàåò ïî÷òåíèå ê ëþäÿì è ïî÷èòàíèå áîãîâ, êàê íå ïîâèíóþòñÿ íè óêàçàì âîæäÿ, íè íàêàçàì æðåöà; âîèíû ñàìîâîëüíî áðîäÿò è ïî çàìèðåííûì, è ïî âðàæäåáíûì çåìëÿì; (9) çàáûâ î ïðèñÿãå, ïî ñâîåìó ïðîèçâîëó, îíè îñòàâëÿþò ñëóæáó, êîãäà çàõîòÿò; (10) îíè ïîêèäàþò îñèðîòåëûå çíàìåíà è íå ñáåãàþòñÿ, êîãäà èì âåëÿò, è íå ðàçáèðàþò, äíåì ëè îíè ñðàæàþòñÿ èëè íî÷üþ, â òîì ëè ìåñòå èëè íå â òîì, ïî ïðèêàçó âîåíà÷àëüíèêà èëè áåç îíîãî, îíè íå æäóò çíàêà, íå ñîáëþäàþò ðÿäîâ, è íà ìåñòå âîåííîé ñëóæáû, îñâÿùåííîé îáû÷àåì è ïðèñÿãîé, îêàçûâàåòñÿ ïîäîáèå ðàçáîÿ, ñëåïîãî è áåñïîðÿäî÷íîãî. (11) «Çà ýòè ïðåñòóïëåíèÿ, íàðîäíûå òðèáóíû, âû äà áóäåòå â îòâåòå âî âåêè âåêîâ è íà ñâîþ ãîëîâó äà ïðèìåòå ñâîåâîëèå Êâèíòà Ôàáèÿ!» |
34. stabat cum eo senatus maiestas, favor populi, tribunicium auxilium, memoria absentis exercitus; [2] ex parte altera imperium invictum populi Romani et disciplina rei militaris et dictatoris edictum pro numine semper observatum et Manliana imperia et posthabita filii caritas publicae utilitati iactabantur: [3] hoc etiam L. Brutum, conditorem Romanae libertatis, antea in duobus liberis fecisse; nunc patres comes et senes faciles de alieno imperio spreto, tamquam rei parvae, disciplinae militaris eversae iuventuti gratiam facere. [4] se tamen perstaturum in incepto, nec ei qui adversus dictum suum turbatis religionibus ac dubiis auspiciis pugnasset quicquam ex iusta poena remissurum. [5] maiestas imperii perpetuane esset non esse in sua potestate: [6] L. Papirium nihil de eius iure deminuturum; optare ne potestas tribunicia, inviolata ipsa, violet intercessione sua Romanum imperium, neu populus in se potissimum dictatore vim et ius dictaturae exstinguat. [7] quod si fecisset, non L. Papirium sed tribunos, sed pravum populi iudicium nequiquam posteros accusaturos, cum polluta semel militari disciplina non miles centurionis, non centurio tribuni, non tribunus legati, non legatus consulis, non magister equitum dictatoris pareat imperio, [8] nemo hominum, nemo deorum verecundiam habeat, non edicta imperatorum, non auspicia observentur, [9] sine commeatu vagi milites in pacato, in hostico errent, immemores sacramenti licentia sua se ubi velint exauctorent, [10] infrequentia deserantur signa neque conveniatur ad edictum nec discernatur interdiu nocte, aequo iniquo loco, iussu iniussu imperatoris pugnent, et non signa, non ordines servent, latrocinii modo caeca et fortuita pro sollemni et sacrata militia sit; — [11] «horum criminum vos reos in omnia saecula offerte, tribuni plebi, vestra obnoxia capita pro licentia Q. Fabi obicite». |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß