Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà VIII, ãë. 36

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

36. (1) Ïîñòà­âèâ Ëóöèÿ Ïàïè­ðèÿ Êðàñ­ñà âî ãëà­âå Ãîðî­äà è çàïðå­òèâ íà÷àëü­íè­êó êîí­íè­öû, Êâèí­òó Ôàáèþ, äåëàòü ÷òî-ëèáî ïî åãî äîëæ­íî­ñòè111, äèê­òà­òîð âîç­âðà­òèë­ñÿ â ëàãåðü; (2) ïîÿâ­ëå­íèå åãî íå ñëèø­êîì îáðà­äî­âà­ëî ñîãðàæ­äàí è íè÷óòü íå óñòðà­øè­ëî âðà­ãîâ. Äåé­ñò­âè­òåëü­íî, óæå íà äðó­ãîé äåíü, òî ëè íå çíàÿ î ïðè­áû­òèè äèê­òà­òî­ðà, òî ëè íå ïðè­äà­âàÿ çíà­÷å­íèÿ åãî ïðè­ñóò­ñò­âèþ èëè îòñóò­ñò­âèþ, íåïðè­ÿ­òåëü, ïîäîé­äÿ ê ëàãå­ðþ, âûñòðî­èë­ñÿ â áîå­âîì ïîðÿä­êå.

(3) À ìåæ­äó òåì îò îäíî­ãî ýòî­ãî ìóæà, Ëóöèÿ Ïàïè­ðèÿ, çàâè­ñå­ëî ñòîëü­êî, ÷òî, åñëè á âîè­íû ñî÷óâ­ñò­âî­âà­ëè çàìûñ­ëàì âîæäÿ, â ýòîò ñàìûé äåíü ìîæ­íî áûëî íàâåð­íÿ­êà ïîêîí­÷èòü ñ âîé­íîþ ïðî­òèâ ñàì­íè­òîâ: (4) òàê óìå­ëî ïîñòðî­èë îí ðÿäû, òàê óäà÷­íî âûáðàë ìåñòî è ðàñ­ñòà­âèë ïîä­êðåï­ëå­íèå, íàñòîëü­êî ïðè­óìíî­æèë ñèëû âîé­ñêà âñÿ­êè­ìè âîåí­íû­ìè õèò­ðî­ñòÿ­ìè; îäíà­êî âîè­íû áûëè íåðà­äè­âû è, ÷òîáû óìà­ëèòü çàñëó­ãè ñâî­åãî ïðåä­âî­äè­òå­ëÿ, íàðî÷­íî íå ñïå­øè­ëè îäåð­æè­âàòü ïîáåäó.

ñ.401 Ñðå­äè ñàì­íè­òîâ îêà­çà­ëîñü áîëü­øå óáè­òûõ, ñðå­äè ðèì­ëÿí — áîëü­øå ðàíå­íûõ. (5) Ïîíÿë îïûò­íûé âîæäü, ÷òî́ ñòî­èò íà åãî ïóòè ê ïîáåäå: íàäî ñìè­ðèòü ñåáÿ è ê ñóðî­âî­ñòè ïîä­ìå­øàòü ëàñ­êó. (6) È âîò, ñîáðàâ ëåãà­òîâ112, îí ñàì îáî­øåë ðàíå­íûõ âîè­íîâ è, çàãëÿäû­âàÿ â øàò­ðû, êàæ­äî­ãî â îòäåëü­íî­ñòè ñïðà­øè­âàë î çäî­ðî­âüå è ïîèìåí­íî ïîðó­÷àë âîè­íîâ çàáîòàì ëåãà­òîâ, òðè­áó­íîâ è ïðå­ôåê­òîâ. (7) Ýòî óæå ñàìî ïî ñåáå ðàñ­ïî­ëî­æè­ëî íàðîä ê âîå­íà­÷àëü­íè­êó, à îí ïîâåë ñåáÿ òàê óìå­ëî, ÷òî, èñöå­ëÿÿ òåëà âîè­íîâ, òåì ñêî­ðåå ïðè­âëåê ê ñåáå èõ äóøè, äà è äëÿ âûçäî­ðîâ­ëå­íèÿ íå áûëî ñðåä­ñòâà äåé­ñò­âåí­íåé, ÷åì áëà­ãî­äàð­íîñòü, ñ êîòî­ðîé îíè ïðè­íè­ìà­ëè åãî çàáîòó. (8) Âîñ­ñòà­íî­âèâ ñèëû âîé­ñêà, äèê­òà­òîð âñòó­ïèë â áîé ñ íåïðè­ÿ­òå­ëåì, ïðè­÷åì è îí ñàì, è âîè­íû òâåð­äî âåðè­ëè â ïîáåäó, è òàêîé áûë ðàç­ãðîì, òàêîå ïîâàëü­íîå áåã­ñòâî ñàì­íè­òîâ, ÷òî äåíü òîò ñòàë äëÿ íèõ ïîñëåä­íèì äíåì ñðà­æå­íèé ñ äèê­òà­òî­ðîì.

(9) Ïîòîì âîé­ñêî ïîáåäè­òå­ëåé äâè­íó­ëîñü òóäà, êóäà âëåê­ëà íàäåæ­äà íà äîáû­÷ó, è ïðî­øëî ïî âñåì âëà­äå­íüÿì íåïðè­ÿ­òå­ëÿ, íå âñòðå­òèâ âîîðó­æåí­íî­ãî îòïî­ðà íè â îòêðû­òîì áîþ, íè èç çàñà­äû. (10) Äèê­òà­òîð âäî­áà­âîê ðàç­çà­äî­ðèë âîè­íîâ, îáú­ÿâèâ âñþ äîáû­÷ó èõ ñîá­ñò­âåí­íî­ñòüþ, òàê ÷òî ëè÷­íàÿ êîðûñòü ãíà­ëà èõ íà âðà­ãà íå ìåíü­øå, ÷åì íåíà­âèñòü ê ñàì­íè­òàì è âåð­íîñòü ãîñóäàð­ñòâó. (11) Èçìó­÷åí­íûå ýòè­ìè áåä­ñò­âè­ÿ­ìè, ñàì­íè­òû ïîïðî­ñè­ëè ó äèê­òà­òî­ðà ìèðà; çàêëþ­÷èâ ñ íèì äîãî­âîð î ïðå­äî­ñòàâ­ëå­íèè êàæ­äî­ìó ðèì­ñêî­ìó âîè­íó îäåæ­äû è ãîäî­âî­ãî æàëî­âà­íüÿ, (12) ñàì­íè­òû íà ïðè­êàç èäòè ê ñåíà­òó îòâå­òè­ëè, ÷òî ïîé­äóò ñëå­äîì çà äèê­òà­òî­ðîì, ââå­ðèâ ñâîå äåëî òîëü­êî åãî ÷åñòè è äîá­ëå­ñòè. Òàê âîé­ñêî ïîêè­íó­ëî Ñàì­íèé.

36. postquam dic­ta­tor prae­po­si­to in ur­be L. Pa­pi­rio Cras­so, ma­gistro equi­tum Q. Fa­bio ve­ti­to quic­quam pro ma­gistra­tu age­re, in castra re­diit, ne­que ci­vi­bus sa­tis lae­tus ad­ven­tus eius fuit nec hos­ti­bus quic­quam at­tu­lit ter­ro­ris. [2] nam­que pos­te­ro die, seu ig­na­ri ve­nis­se dic­ta­to­rem seu ades­set an abes­set par­vi fa­cien­tes, instruc­ta acie ad castra ac­ces­se­runt. [3] ce­te­rum tan­tum mo­men­ti in uno vi­ro L. Pa­pi­rio fuit ut, si du­cis con­si­lia fa­vor sub­se­cu­tus mi­li­tum fo­ret, de­bel­la­ri eo die cum Sam­ni­ti­bus po­tuis­se pro haud du­bio ha­bi­tum sit; [4] ita instru­xit aciem, ita lo­co ac sub­si­diis, ita om­ni ar­te bel­li­ca fir­ma­vit; ces­sa­tum a mi­li­te ac de in­dustria, ut obtrec­ta­re­tur lau­di­bus du­cis, im­pe­di­ta vic­to­ria est. plu­res Sam­ni­tium ce­ci­de­re, plu­res Ro­ma­ni vol­ne­ra­ti sunt. [5] sen­sit pe­ri­tus dux quae res vic­to­riae obsta­ret: tem­pe­ran­dum in­ge­nium suum es­se et se­ve­ri­ta­tem mis­cen­dam co­mi­ta­ti. [6] ita­que ad­hi­bi­tis le­ga­tis ip­se cir­cuit sau­cios mi­li­tes, in­se­rens in ten­to­ria ca­put, sin­gu­los­que ut se­se ha­be­rent ro­gi­tans cu­ram eorum no­mi­na­tim le­ga­tis tri­bu­nis­que et prae­fec­tis de­man­da­bat. [7] rem per se po­pu­la­rem ita dex­te­re egit ut me­den­dis cor­po­ri­bus ani­mi mul­to pri­us mi­li­tum im­pe­ra­to­ri re­con­ci­lia­ren­tur, nec quic­quam ad sa­lub­ri­ta­tem ef­fi­ca­cius fue­rit quam quod gra­to ani­mo ea cu­ra ac­cep­ta est. [8] re­fec­to exer­ci­tu cum hos­te congres­sus, haud du­bia spe sua mi­li­tum­que, ita fu­dit fu­ga­vit­que Sam­ni­tes, ut il­le ul­ti­mus eis dies con­fe­ren­di sig­na cum dic­ta­to­re fue­rit. [9] in­ces­sit dein­de qua du­xit prae­dae spes vic­tor exer­ci­tus per­lustra­vit­que hos­tium ag­ros, nul­la ar­ma, nul­lam vim nec aper­tam nec ex in­si­diis ex­per­tus. [10] ad­de­bat alac­ri­ta­tem quod dic­ta­tor prae­dam om­nem edi­xe­rat mi­li­ti­bus; nec ira ma­gis pub­li­ca quam pri­va­tum com­pen­dium in hos­tem acue­bat. [11] his cla­di­bus su­bac­ti Sam­ni­tes pa­cem a dic­ta­to­re pe­tie­re; cum quo pac­ti, ut sin­gu­la ves­ti­men­ta mi­li­ti­bus et an­nuum sti­pen­dium da­rent, [12] cum ire ad se­na­tum ius­si es­sent, se­cu­tu­ros se dic­ta­to­rem res­pon­de­runt, uni­us eius fi­dei vir­tu­ti­que cau­sam suam com­men­dan­tes. ita de­duc­tus ex Sam­ni­ti­bus exer­ci­tus.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 111Ïðî­ñòî îòñòà­âèòü åãî îò äîëæ­íî­ñòè äèê­òà­òîð íå ìîã (õîòÿ ñàì åãî íàçíà­÷àë). Ñäà­âà­ëè äîëæ­íîñòü îíè îäíî­âðå­ìåí­íî.
  • 112Ñì.: ïðè­ìå÷. 51 ê êí. II.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000837 1364000838 1364000839