Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
17. (1) Æèòåëè Àáèäîñà ñíà÷àëà ðàññòàâèëè íà ñòåíàõ áîåâûå ìàøèíû è òåì íå òîëüêî ïðåãðàäèëè âðàãó äîñòóï ñ ñóøè, íî è êîðàáëÿì íåïðèÿòåëüñêèì óæå íåâîçìîæíî ñòàëî îñòàâàòüñÿ â ãàâàíè. (2) Êîãäà æå âñå-òàêè âíåøíèå ñòåíû îêàçàëèñü ïðîëîìëåíû, à ïîäêîïû äîøëè óæå è äî íàñïåõ ñîîðóæåííûõ âíóòðåííèõ ñòåí, àáèäîñöû îòïðàâèëè ê öàðþ ïîñëîâ äîãîâàðèâàòüñÿ îá óñëîâèÿõ ñäà÷è. (3) Îíè õîòåëè äîãîâîðèòüñÿ òàê, ÷òîáû ðîäîññêèì êîðàáëÿì ñî âñåìè, êòî íà íèõ íàõîäèëñÿ, è âîèíàì, êîòîðûõ ïðèñëàë Àòòàë, ïîçâîëåíî áûëî áåñïðåïÿòñòâåííî ïîêèíóòü Àáèäîñ, èì æå ñàìèì ïóñòü öàðü ðàçðåøèò óéòè èç ãîðîäà â îäíîé ëèøü îäåæäå. (4) Ôèëèïï îòêàçàëñÿ îáñóæäàòü óñëîâèÿ, ïîòðåáîâàë, ÷òîáû Àáèäîñ ñäàëñÿ íà ìèëîñòü ïîáåäèòåëÿ; è ïîñëû âîðîòèëèñü ñ ýòèì îòâåòîì. Æèòåëè ïðèøëè â íåãîäîâàíèå è îò÷àÿíèå, âñêîðå îáðàòèâøååñÿ â ñ.17 ÿðîñòü. (5) Áåçóìèå, íåêîãäà âëàäåâøåå ñàãóíòèíöàìè, îõâàòèëî òåïåðü è èõ. Æåíùèí âåëåíî áûëî çàïåðåòü â õðàìå Äèàíû84; ñâîáîäíîðîæäåííûõ ìàëü÷èêîâ, äåâ è äàæå ìëàäåíöåâ ñ êîðìèëèöàìè — â ãèìíàñèè85, (6) íà ïëîùàäü ñíåñòè âñå çîëîòî è ñåðåáðî, à íà ñòîÿâøèå â ãàâàíè êîðàáëè, îäèí — ðîäîññêèé, äðóãîé — èç Êèçèêà86, ñâàëèòü âñþ äîðîãóþ îäåæäó; ïðèçâàòü æðåöîâ, ïðèâåñòè æåðòâåííûõ æèâîòíûõ, ðàññòàâèòü ñðåäè ïëîùàäè àëòàðè. (7) Âûáðàíû áûëè ëþäè, êîòîðûì ïðèêàçàëè íå ñâîäèòü ãëàç ñ ïðîëîìîâ â ñòåíàõ, ãäå ãðàæäàíå ãîðîäà áèëèñü ñ íåïðèÿòåëåì, è åäâà ëèøü ãðàæäàíå ýòè áóäóò óáèòû, òîò÷àñ ïåðåðåçàòü âñåõ æåíùèí è äåòåé, ñáðîñèòü â ìîðå ñëîæåííîå íà êîðàáëÿõ çîëîòî, ñåðåáðî è äîðîãèå îäåÿíèÿ è, ãäå òîëüêî óäàñòñÿ, (8) çàïàëèòü îáùåñòâåííûå çäàíèÿ è äîìà æèòåëåé. (9) Ïðåäâîäèìûå æðåöàìè, ðàñïåâàâøèìè ñâîè ìðà÷íûå è ñòðàøíûå ãèìíû, ïðèíîñÿò àáèäîñöû êëÿòâó ñâåðøèòü äî êîíöà âñå ýòè çëîäåéñòâà, à òå, êîìó âîçðàñò ïîçâîëÿåò íîñèòü îðóæèå, êëÿíóòñÿ ëèáî âîçâðàòèòüñÿ ñ ïîáåäîé, ëèáî óìåðåòü. (10) Âåðíûå ñâîåé êëÿòâå áîãàì, ñðàæàëèñü îíè ñòîëü îòâàæíî, ÷òî öàðü èñïóãàëñÿ èõ ÿðîñòíîãî óïîðñòâà è îñòàíîâèë áèòâó, íå äîæèäàÿñü íàñòóïëåíèÿ íî÷è. (11) Ñòàðåéøèíû ãîðîäà, êîòîðûì ïîðó÷åíî áûëî èñïîëíèòü ñàìîå æåñòîêîå èç çàäóìàííûõ çëîäåÿíèé, óâèäåâ, ÷òî èç áîÿ âåðíóëàñü ëèøü êó÷êà èçðàíåííûõ, èçìó÷åííûõ áîéöîâ, ðåøèëè ïîðó÷èòü æðåöàì ñ ïåðâûìè ëó÷àìè ñîëíöà, íàäåâøè íà ãîëîâû ñâÿùåííûå ïîâÿçêè, îòïðàâèòüñÿ ê Ôèëèïïó, äàáû ñäàòü ãîðîä. |
17. Abydeni primo tormentis per muros dispositis non terra modo adeuntes aditu arcebant, sed navium quoque stationem infestam hosti faciebant; [2] postea, cum et muri pars strata ruinis et ad interiorem raptim oppositum murum cuniculis iam perventum esset, legatos ad regem de condicionibus tradendae urbis miserunt. [3] Paciscebantur autem ut Rhodiam quadriremem cum sociis navalibus Attalique praesidium emitti liceret atque ipsis urbe excedere cum singulis vestimentis. [4] Quibus cum Philippus nihil pacati nisi omnia permittentibus respondisset, adeo renuntiata haec legatio ab indignatione simul ac desperatione iram accendit, [5] ut ad Saguntinam rabiem versi matronas omnes in templo Dianae, pueros ingenuos virginesque, infantes etiam cum suis nutricibus in gymnasium includi iuberent, [6] aurum et argentum in forum deferri, vestem pretiosam in naves Rhodiam Cyzicenamque quae in portu erant coici, sacerdotes victimasque adduci et altaria in medio poni. [7] Ibi delecti primum qui, ubi caesam aciem suorum pro diruto muro pugnantem vidissent, extemplo coniuges liberosque interficerent, aurum argentum vestemque quae in navibus esset in mare deicerent, [8] tectis publicis privatisque, quam plurimis locis possent, ignes subicerent; [9] id se facinus perpetraturos praeeuntibus execrabile carmen sacerdotibus iureiurando adacti; tum militaris aetas iurat neminem vivum nisi victorem acie excessurum. [10] Hi memores deorum adeo pertinaciter pugnaverunt ut, cum proelium nox diremptura esset, rex prior, territus rabie eorum, pugna abstiterit. [11] Principes, quibus atrocior pars facinoris delegata erat, cum paucos et confectos vulneribus ac lassitudine superesse proelio cernerent, luce prima sacerdotes cum infulis ad urbem dedendam Philippo mittunt. |