История Рима от основания города

Книга XXIX, гл. 21

21. Ce­te­rum dup­lex fa­ma est quod ad Ple­mi­nium at­ti­net. Alii, audi­tis quae Ro­mae ac­ta es­sent in exi­lium Nea­po­lim eun­tem for­te in Q.: Me­tel­lum, unum ex le­ga­tis, in­ci­dis­se et ab eo Re­gium vi ret­rac­tum tra­dunt; [2] alii ab ip­so Sci­pio­ne le­ga­tum cum tri­gin­ta no­bi­lis­si­mis equi­tum mis­sum qui Q. Ple­mi­nium in ca­te­nas et cum eo se­di­tio­nis prin­ci­pes co­ni­ce­rent. [3] Ii om­nes, seu an­te Sci­pio­nis seu tum prae­to­ris ius­su, tra­di­ti in cus­to­diam Re­gi­nis sunt.

[4] Prae­tor le­ga­ti­que Loc­ros pro­fec­ti pri­mam, si­cu­ti man­da­tum erat, re­li­gio­nis cu­ram ha­bue­re: om­nem enim sac­ram pe­cu­niam quae­que apud Ple­mi­nium quae­que apud mi­li­tes erat con­qui­si­tam, cum ea quam ip­si se­cum at­tu­le­rant, in then­sau­ris re­po­sue­runt ac pia­cu­la­re sac­rum fe­ce­runt. [5] Tum vo­ca­tos ad con­tio­nem mi­li­tes prae­tor sig­na extra ur­bem ef­fer­re iubet castra­que in cam­po lo­cat cum gra­vi edic­to, si quis mi­les aut in ur­be res­ti­tis­set aut se­cum ex­tu­lis­set quod suum non es­set; Loc­ren­si­bus se per­mit­te­re ut quod sui quis­que cog­nos­set pren­de­ret, si quid non com­pa­re­ret, re­pe­te­ret. [6] An­te om­nia li­be­ra cor­po­ra pla­ce­re si­ne mo­ra Loc­ren­si­bus res­ti­tui; non le­vi de­functu­rum poe­na qui non res­ti­tuis­set.

[7] Loc­ren­sium dein­de con­tio­nem ha­buit at­que iis li­ber­ta­tem le­ges­que suas po­pu­lum Ro­ma­num se­na­tum­que res­ti­tue­re di­xit; si qui Ple­mi­nium ali­um­ve quem ac­cu­sa­re vel­let, Re­gium se se­que­re­tur; [8] si de P. Sci­pio­ne pub­li­ce que­ri vel­lent ea quae Loc­ris ne­fa­rie in deos ho­mi­nes­que fac­ta es­sent ius­su aut vo­lun­ta­te P. Sci­pio­nis fac­ta es­se, le­ga­tos mit­te­rent Mes­sa­nam; ibi se cum con­si­lio cog­ni­tu­rum. [9] Loc­ren­ses prae­to­ri le­ga­tis­que, se­na­tui ac po­pu­lo Ro­ma­no gra­tias ege­runt; se ad Ple­mi­nium ac­cu­san­dum itu­ros; [10] Sci­pio­nem, quam­quam pa­rum iniu­riis ci­vi­ta­tis suae do­lue­rit, eum es­se vi­rum quem ami­cum si­bi quam ini­mi­cum ma­lint es­se; pro cer­to se ha­be­re ne­que ius­su ne­que vo­lun­ta­te P. Sci­pio­nis tot tam ne­fan­da com­mis­sa, sed aut Ple­mi­nio ni­mium, si­bi pa­rum cre­di­tum, [11] aut na­tu­ra in­si­tum qui­bus­dam es­se ut ma­gis pec­ca­ri no­lint quam sa­tis ani­mi ad vin­di­can­da pec­ca­ta ha­beant.

Et prae­to­ri et con­si­lio haud me­dioc­re onus demptum erat de Sci­pio­ne cog­nos­cen­di. [12] Ple­mi­nium et ad duo et tri­gin­ta ho­mi­nes cum eo dam­na­ve­runt at­que in ca­te­nis Ro­mam mi­se­runt. [13] Ip­si ad Sci­pio­nem pro­fec­ti sunt, ut ea quo­que quae vol­ga­ta ser­mo­ni­bus erant de cul­tu ac de­si­dia im­pe­ra­to­ris so­lu­ta­que dis­cip­li­na mi­li­tiae com­per­ta ocu­lis re­fer­rent Ro­mam.