Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXI, ãë. 36

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

36. (1) Äàâ ñâî­èì ëèøü îäèí äåíü ïåðå­äûø­êè, Ôèëèïï ïðè­ãîòî­âèë ê áîþ êîí­íè­öó è ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íûõ è íî÷üþ ïîñòà­âèë â âåñü­ìà óäîá­íîì äëÿ íàïà­äå­íèÿ ìåñòå — ìåæ­äó äâó­ìÿ ëàãå­ðÿ­ìè — çàñòà­âó èç ëåã­êèõ ïåõî­òèí­öåâ, êàêèõ â Ãðå­öèè çîâóò ïåë­òà­ñòà­ìè138. Àòå­íà­ãî­ðó æå ñ åãî êîí­íè­êà­ìè ïîâå­ëåë, (2) åñëè áèò­âà ïîé­äåò â îòêðû­òóþ è ñ óñïå­õîì, âîñ­ïîëü­çî­âàòü­ñÿ óäà­÷åé, åñëè æå íåò — îòõî­äèòü ïîíå­ìíî­ãó, ÷òîáû çàìà­íèòü ïðî­òèâ­íè­êà â ïðè­ãîòîâ­ëåí­íóþ ëîâóø­êó. (3) Êîí­íè­êè Àòå­íà­ãî­ðà â ñàìîì äåëå îòñòó­ïè­ëè, íî êîìàí­äè­ðû êîãîð­òû ëåã­êèõ ïåõî­òèí­öåâ íå äîæäà­ëèñü ñèã­íà­ëà, áðî­ñè­ëèñü íà ïðî­òèâ­íè­êà ðàíü­øå âðå­ìå­íè è óïó­ñòè­ëè ïîáåäó. Ðèì­ëÿíå îäî­ëå­ëè âðà­ãà â îòêðû­òîì áîþ, ëîâóø­êè èçáå­æà­ëè è âîðî­òè­ëèñü â ñâîé ëàãåðü ïîáåäè­òå­ëÿ­ìè.

(4) Íà äðó­ãîé äåíü êîí­ñóë ñïó­ñòèë­ñÿ íà ðàâ­íè­íó, ãäå âûñòðî­èë âñå ñâîå âîé­ñêî ê áîþ, à ïåðåä ïåð­âîé ëèíè­åé ïîñòà­âèë íåñêîëü­êî ñëî­íîâ, èç òåõ, ÷òî çàõâà­÷å­íû áûëè â Ïóíè­÷å­ñêóþ âîé­íó; òåïåðü âïåð­âûå ðèì­ëÿíå èñïîëü­çî­âà­ëè â áîþ ýòèõ æèâîò­íûõ. (5) Âèäÿ, ÷òî ïðî­òèâ­íèê îòñè­æè­âà­åò­ñÿ çà âàëà­ìè, êîí­ñóë ðàñ­ïî­ëî­æèë ñîë­äàò êîãî íà õîë­ìàõ, êîãî ó ñàìî­ãî ÷àñòî­êî­ëà, è îíè ñòà­ëè âñÿ­÷å­ñêè ïîíî­ñèòü ìàêåäî­íÿí çà òðó­ñîñòü. Îäíà­êî âûçâàòü èõ íà áîé òàê è íå óäà­ëîñü, ñòà­âèòü æå ëàãåðü â ñòîëü áëèç­êîì ñîñåä­ñòâå îò âðà­ãà áûëî íåâîç­ìîæ­íî: íà ñîë­äàò, ðàç­áðåä­øèõ­ñÿ ïî ïîëÿì çà ïðî­äî­âîëü­ñò­âè­åì, òîò­÷àñ íàáðî­ñè­ëèñü áû íåïðè­ÿ­òåëü­ñêèå êîí­íè­êè. (6) Ïîòî­ìó êîí­ñóë ïåðå­íåñ ëàãåðü íà ðàñ­ñòî­ÿ­íèå ïðè­ìåð­íî â âîñåìü ìèëü îò ïðî­òèâ­íè­êà è ñòàë â ìåñòå, íàçû­âàå­ìîì Îòòî­ëîá. (7) Âñêî­ðå ðèì­ëÿíå âûøëè íà îêðåñò­íûå ïîëÿ íà ôóðà­æè­ðîâ­êó; Ôèëèïï æå ñïåð­âà óäåð­æè­âàë ñâî­èõ â îãðà­äå ëàãå­ðÿ, ÷òîáû åùå âîç­ðîñ­ëà ó ðèì­ëÿí áåñ­ïå÷­íîñòü, à ó åãî âîè­íîâ æàæ­äà áîÿ. (8) À êîãäà óâèäåë, ÷òî ðèì­ñêèå ñîë­äà­òû øèðî­êî ðàç­áðå­ëèñü ïî ïîëÿì, áûñò­ðî âûäâè­íóë íà ñåðåäè­íó ðàâ­íè­íû âñþ ñâîþ êîí­íè­öó è òåõ ïåøèõ êðè­òÿí, ÷òî áûëè îñî­áåí­íî ñêî­ðû íà íîãó è ìîã­ëè ñðàâ­íÿòü­ñÿ â áåãå ñ êîíÿ­ìè, òàê ÷òî âñå çàíÿ­òûå ôóðà­æè­ðîâ­êîé îêà­çà­ëèñü îòðå­çàí­íû­ìè îò ñâî­åãî ëàãå­ðÿ. (9) Òóò Ôèëèïï, ðàçäå­ëèâ ñâîå âîé­ñêî, îòïðà­âèë ÷àñòü ïðå­ñëå­äî­âàòü ðàñ­ñû­ïàâ­øèõ­ñÿ ïî ïîëþ ôóðà­æè­ðîâ è ïðè­êà­çàë íå îñòàâ­ëÿòü â æèâûõ íè îäíî­ãî ÷åëî­âå­êà, ñàì æå ñ îñòàëü­íû­ìè âîè­íà­ìè çàíÿë äîðî­ãè, âåä­øèå â ðèì­ñêèé ëàãåðü, ïðå­ãðà­äèâ ðèì­ëÿ­íàì âñå ïóòè ê ñïà­ñå­íèþ. (10) Ñòðàõ è ñìåðòü öàðè­ëè â ïîëÿõ, è íèêî­ìó íå äàíî áûëî äîáðàòü­ñÿ äî ñâî­èõ, ÷òîáû èçâå­ñòèòü î áåäå, èáî áåæàâ­øèå ñ.32 íàòàë­êè­âà­ëèñü íà öàð­ñêèå çàñòà­âû (11), è áîëü­øèí­ñòâî óáè­òî áûëî íå òåìè, ÷òî çà íèìè ãíà­ëèñü, à òåìè, ÷òî ïîä­ñòå­ðå­ãà­ëè èõ íà ïóòÿõ ê ëàãå­ðþ. Íàêî­íåö íåêî­òî­ðûì óäà­ëîñü ïðî­ñêîëüç­íóòü ìåæ âðà­æå­ñêèõ çàñòàâ — ïåðå­ïó­ãàí­íûå, ïðè­áå­æà­ëè îíè â ëàãåðü, ãäå íå ñòîëü­êî ðàñ­òîë­êî­âà­ëè ÿñíî, ÷òî ñëó­÷è­ëîñü, ñêîëü­êî ëèøü ïîñå­ÿ­ëè òðå­âî­ãó.

36. Uno dein­de in­ter­mis­so die, cum om­ni­bus co­piis equi­tum le­vis­que ar­ma­tu­rae pug­na­tu­rus rex es­set, noc­te caet­ra­tos quos pel­tas­tas vo­cant lo­co op­por­tu­no in­ter bi­na castra in in­si­diis ab­di­de­rat prae­ce­pe­rat­que Athe­na­go­rae et equi­ti­bus ut, [2] si aper­to proe­lio pro­ce­de­ret res, ute­ren­tur for­tu­na, si mi­nus, ce­den­do sen­sim ad in­si­dia­rum lo­cum hos­tem pertra­he­rent. [3] Et equi­ta­tus qui­dem ces­sit, du­ces caet­ra­tae co­hor­tis non sa­tis ex­pec­ta­to sig­no an­te tem­pus ex­ci­ta­tis suis oc­ca­sio­nem be­ne ge­ren­dae rei ami­se­re. Ro­ma­nus et aper­to proe­lio vic­tor et tu­tus a frau­de in­si­dia­rum in castra se­se re­ce­pit.

[4] Pos­te­ro die con­sul om­ni­bus co­piis in aciem des­cen­dit an­te pri­ma sig­na lo­ca­tis ele­phan­tis, quo auxi­lio tum pri­mum Ro­ma­ni, quia cap­tos ali­quot bel­lo Pu­ni­co ha­be­bant, usi sunt. [5] Ubi la­ten­tem intra val­lum hos­tem vi­dit, in tu­mu­los quo­que ac sub ip­sum val­lum exprob­rans me­tum suc­ces­sit. Postquam ne tum qui­dem po­tes­tas pug­nan­di da­ba­tur, quia ex tam pro­pin­quis sta­ti­vis pa­rum tu­ta fru­men­ta­tio erat, dis­per­sos mi­li­tes per ag­ros equi­ti­bus ex­templo in­va­su­ris, [6] oc­to fe­re in­de mi­lia, in­ter­val­lo tu­tio­rem fru­men­ta­tio­nem ha­bi­tu­rus, castra ad Ot­to­lo­bum — id est lo­co no­men — mo­vit. [7] Cum in pro­pin­quo ag­ro fru­men­ta­ren­tur Ro­ma­ni, pri­mo rex intra val­lum suos te­nuit, ut cres­ce­ret si­mul neg­le­gen­tia cum auda­cia hos­ti. [8] Ubi ef­fu­sos vi­dit, cum om­ni equi­ta­tu et Cre­ten­sium auxi­lia­ri­bus, quan­tum equi­tem ve­lo­cis­si­mi pe­di­tes cur­su aequa­re po­te­rant, ci­ta­to pro­fec­tus ag­mi­ne in­ter castra Ro­ma­na et fru­men­ta­to­res consti­tuit sig­na. [9] In­de co­piis di­vi­sis par­tem ad con­sec­tan­dos va­gos fru­men­ta­to­res emi­sit da­to sig­no ne quem vi­vum re­lin­que­rent, cum par­te ip­se sub­sti­tit iti­ne­ra­que qui­bus ad castra re­cur­su­ri vi­de­ban­tur hos­tes, ob­se­dit. [10] Iam pas­sim cae­des ac fu­ga erat, nec­dum quis­quam in castra Ro­ma­na nun­tius cla­dis per­ve­ne­rat, quia re­fu­gien­tes in re­giam sta­tio­nem in­ci­de­bant, [11] et plu­res ab ob­si­den­ti­bus vias quam ab emis­sis ad cae­dem in­ter­fi­cie­ban­tur. Tan­dem in­ter me­dias hos­tium sta­tio­nes elap­si qui­dam tre­pi­di tu­mul­tum ma­gis quam cer­tum nun­tium in­tu­le­runt castris.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 138Îò ñëî­âà «ïåë­òà» — íåáîëü­øîé ëåã­êèé êðóã­ëûé ùèò. Ó ðèì­ëÿí ùèò ïîäîá­íî­ãî òèïà (çàèì­ñò­âî­âàí­íûé ó èñïàí­öåâ) íàçû­âàë­ñÿ «öåò­ðîé» («êåò­ðîé»), à ïåë­òà­ñòû «öåò­ðà­òà­ìè».
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364003137 1364003138 1364003139