Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
36. (1) Äàâ ñâîèì ëèøü îäèí äåíü ïåðåäûøêè, Ôèëèïï ïðèãîòîâèë ê áîþ êîííèöó è ëåãêîâîîðóæåííûõ è íî÷üþ ïîñòàâèë â âåñüìà óäîáíîì äëÿ íàïàäåíèÿ ìåñòå — ìåæäó äâóìÿ ëàãåðÿìè — çàñòàâó èç ëåãêèõ ïåõîòèíöåâ, êàêèõ â Ãðåöèè çîâóò ïåëòàñòàìè138. Àòåíàãîðó æå ñ åãî êîííèêàìè ïîâåëåë, (2) åñëè áèòâà ïîéäåò â îòêðûòóþ è ñ óñïåõîì, âîñïîëüçîâàòüñÿ óäà÷åé, åñëè æå íåò — îòõîäèòü ïîíåìíîãó, ÷òîáû çàìàíèòü ïðîòèâíèêà â ïðèãîòîâëåííóþ ëîâóøêó. (3) Êîííèêè Àòåíàãîðà â ñàìîì äåëå îòñòóïèëè, íî êîìàíäèðû êîãîðòû ëåãêèõ ïåõîòèíöåâ íå äîæäàëèñü ñèãíàëà, áðîñèëèñü íà ïðîòèâíèêà ðàíüøå âðåìåíè è óïóñòèëè ïîáåäó. Ðèìëÿíå îäîëåëè âðàãà â îòêðûòîì áîþ, ëîâóøêè èçáåæàëè è âîðîòèëèñü â ñâîé ëàãåðü ïîáåäèòåëÿìè. (4) Íà äðóãîé äåíü êîíñóë ñïóñòèëñÿ íà ðàâíèíó, ãäå âûñòðîèë âñå ñâîå âîéñêî ê áîþ, à ïåðåä ïåðâîé ëèíèåé ïîñòàâèë íåñêîëüêî ñëîíîâ, èç òåõ, ÷òî çàõâà÷åíû áûëè â Ïóíè÷åñêóþ âîéíó; òåïåðü âïåðâûå ðèìëÿíå èñïîëüçîâàëè â áîþ ýòèõ æèâîòíûõ. (5) Âèäÿ, ÷òî ïðîòèâíèê îòñèæèâàåòñÿ çà âàëàìè, êîíñóë ðàñïîëîæèë ñîëäàò êîãî íà õîëìàõ, êîãî ó ñàìîãî ÷àñòîêîëà, è îíè ñòàëè âñÿ÷åñêè ïîíîñèòü ìàêåäîíÿí çà òðóñîñòü. Îäíàêî âûçâàòü èõ íà áîé òàê è íå óäàëîñü, ñòàâèòü æå ëàãåðü â ñòîëü áëèçêîì ñîñåäñòâå îò âðàãà áûëî íåâîçìîæíî: íà ñîëäàò, ðàçáðåäøèõñÿ ïî ïîëÿì çà ïðîäîâîëüñòâèåì, òîò÷àñ íàáðîñèëèñü áû íåïðèÿòåëüñêèå êîííèêè. (6) Ïîòîìó êîíñóë ïåðåíåñ ëàãåðü íà ðàññòîÿíèå ïðèìåðíî â âîñåìü ìèëü îò ïðîòèâíèêà è ñòàë â ìåñòå, íàçûâàåìîì Îòòîëîá. (7) Âñêîðå ðèìëÿíå âûøëè íà îêðåñòíûå ïîëÿ íà ôóðàæèðîâêó; Ôèëèïï æå ñïåðâà óäåðæèâàë ñâîèõ â îãðàäå ëàãåðÿ, ÷òîáû åùå âîçðîñëà ó ðèìëÿí áåñïå÷íîñòü, à ó åãî âîèíîâ æàæäà áîÿ. (8) À êîãäà óâèäåë, ÷òî ðèìñêèå ñîëäàòû øèðîêî ðàçáðåëèñü ïî ïîëÿì, áûñòðî âûäâèíóë íà ñåðåäèíó ðàâíèíû âñþ ñâîþ êîííèöó è òåõ ïåøèõ êðèòÿí, ÷òî áûëè îñîáåííî ñêîðû íà íîãó è ìîãëè ñðàâíÿòüñÿ â áåãå ñ êîíÿìè, òàê ÷òî âñå çàíÿòûå ôóðàæèðîâêîé îêàçàëèñü îòðåçàííûìè îò ñâîåãî ëàãåðÿ. (9) Òóò Ôèëèïï, ðàçäåëèâ ñâîå âîéñêî, îòïðàâèë ÷àñòü ïðåñëåäîâàòü ðàññûïàâøèõñÿ ïî ïîëþ ôóðàæèðîâ è ïðèêàçàë íå îñòàâëÿòü â æèâûõ íè îäíîãî ÷åëîâåêà, ñàì æå ñ îñòàëüíûìè âîèíàìè çàíÿë äîðîãè, âåäøèå â ðèìñêèé ëàãåðü, ïðåãðàäèâ ðèìëÿíàì âñå ïóòè ê ñïàñåíèþ. (10) Ñòðàõ è ñìåðòü öàðèëè â ïîëÿõ, è íèêîìó íå äàíî áûëî äîáðàòüñÿ äî ñâîèõ, ÷òîáû èçâåñòèòü î áåäå, èáî áåæàâøèå ñ.32 íàòàëêèâàëèñü íà öàðñêèå çàñòàâû (11), è áîëüøèíñòâî óáèòî áûëî íå òåìè, ÷òî çà íèìè ãíàëèñü, à òåìè, ÷òî ïîäñòåðåãàëè èõ íà ïóòÿõ ê ëàãåðþ. Íàêîíåö íåêîòîðûì óäàëîñü ïðîñêîëüçíóòü ìåæ âðàæåñêèõ çàñòàâ — ïåðåïóãàííûå, ïðèáåæàëè îíè â ëàãåðü, ãäå íå ñòîëüêî ðàñòîëêîâàëè ÿñíî, ÷òî ñëó÷èëîñü, ñêîëüêî ëèøü ïîñåÿëè òðåâîãó. |
36. Uno deinde intermisso die, cum omnibus copiis equitum levisque armaturae pugnaturus rex esset, nocte caetratos quos peltastas vocant loco opportuno inter bina castra in insidiis abdiderat praeceperatque Athenagorae et equitibus ut, [2] si aperto proelio procederet res, uterentur fortuna, si minus, cedendo sensim ad insidiarum locum hostem pertraherent. [3] Et equitatus quidem cessit, duces caetratae cohortis non satis expectato signo ante tempus excitatis suis occasionem bene gerendae rei amisere. Romanus et aperto proelio victor et tutus a fraude insidiarum in castra sese recepit. [4] Postero die consul omnibus copiis in aciem descendit ante prima signa locatis elephantis, quo auxilio tum primum Romani, quia captos aliquot bello Punico habebant, usi sunt. [5] Ubi latentem intra vallum hostem vidit, in tumulos quoque ac sub ipsum vallum exprobrans metum successit. Postquam ne tum quidem potestas pugnandi dabatur, quia ex tam propinquis stativis parum tuta frumentatio erat, dispersos milites per agros equitibus extemplo invasuris, [6] octo fere inde milia, intervallo tutiorem frumentationem habiturus, castra ad Ottolobum — id est loco nomen — movit. [7] Cum in propinquo agro frumentarentur Romani, primo rex intra vallum suos tenuit, ut cresceret simul neglegentia cum audacia hosti. [8] Ubi effusos vidit, cum omni equitatu et Cretensium auxiliaribus, quantum equitem velocissimi pedites cursu aequare poterant, citato profectus agmine inter castra Romana et frumentatores constituit signa. [9] Inde copiis divisis partem ad consectandos vagos frumentatores emisit dato signo ne quem vivum relinquerent, cum parte ipse substitit itineraque quibus ad castra recursuri videbantur hostes, obsedit. [10] Iam passim caedes ac fuga erat, necdum quisquam in castra Romana nuntius cladis pervenerat, quia refugientes in regiam stationem incidebant, [11] et plures ab obsidentibus vias quam ab emissis ad caedem interficiebantur. Tandem inter medias hostium stationes elapsi quidam trepidi tumultum magis quam certum nuntium intulerunt castris. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß