Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXI, ãë. 37

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

37. (1) Êîí­ñóë ðàçî­ñëàë êîí­íè­êîâ âî âñå ñòî­ðî­íû, ãäå òîëü­êî ìîæ­íî áûëî ïîìî÷ü ãèá­íó­ùèì, ñàì æå âî ãëà­âå ïîñòðî­åí­íûõ êâàä­ðà­òîì ëåãè­î­íîâ âûñòó­ïèë èç ëàãå­ðÿ. (2) Èç òåõ, êîãî ïîñëàë îí íà ïîìîùü ôóðà­æè­ðàì, íåêî­òî­ðûå áëóæ­äà­ëè ïî ïîëÿì, èáî ñëû­øà­ëè êðè­êè òî òóò, òî òàì è íå çíà­ëè, êóäà íàïðà­âèòü­ñÿ, äðó­ãèå æå òîò­÷àñ ñòîëê­íó­ëèñü ñ âðà­ãà­ìè (3) è ââÿ­çà­ëèñü â ñðà­æå­íèå ñðà­çó â íåñêîëü­êèõ ìåñòàõ. Ñàìûé æàð­êèé áîé ðàç­ãî­ðåë­ñÿ òàì, ãäå íàõî­äèë­ñÿ öàðü: ñ íèì áûëî ñòîëü­êî ïåøèõ è êîí­íûõ, ÷òî ïîëó­÷èë­ñÿ êàê áû íàñòî­ÿ­ùèé áîå­âîé ñòðîé, äà ê òîìó æå îíè çàíÿ­ëè ãëàâ­íóþ äîðî­ãó ê ëàãå­ðþ, è áîëü­øå âñå­ãî ðèì­ëÿí óñòðå­ìè­ëîñü ñþäà. (4) Ïðå­èìó­ùå­ñòâî áûëî íà ñòî­ðîíå ìàêåäî­íÿí — ïðè­ñóò­ñò­âèå öàðÿ ïîäî­ãðå­âà­ëî èõ âîèí­ñêèé ïûë, à êðè­òÿíå èç âñïî­ìî­ãà­òåëü­íûõ âîéñê íåîæè­äàí­íî ïîðà­æà­ëè ñòðå­ëà­ìè ðèì­ëÿí, äåé­ñò­âóÿ ñòðî­åì ïðî­òèâ ðàñ­ñû­ïàâ­øèõ­ñÿ è ðàç­ðîç­íåí­íûõ âîè­íîâ. (5) Åñëè áû ìàêåäî­íÿíå íå òàê óâëåê­ëèñü ïðå­ñëå­äî­âà­íè­åì, îíè íàâåð­íîå çàâåð­øè­ëè áû ñëàâ­íîé ïîáåäîé íå òîëü­êî ýòî ñðà­æå­íèå, íî è âñþ âîé­íó; (6) íî ÷åðåñ­÷óð äàëå­êî èõ çàâå­ëà æàæ­äà êðî­âè. Îíè íåîæè­äàí­íî íàòîëê­íó­ëèñü íà âåäî­ìûå òðè­áó­íà­ìè ðèì­ñêèå êîãîð­òû; (7) çàâèäåâ ñâî­èõ, ïîâåð­íó­ëè íà âðà­ãà è ïîáå­æàâ­øèå áûëî ðèì­ñêèå êîí­íè­êè; â ìãíî­âå­íèå îêà èçìå­íèë­ñÿ âåñü õîä áèò­âû — ïðå­ñëå­äî­âà­òå­ëè îêà­çà­ëèñü ïðå­ñëå­äó­å­ìû­ìè. (8) Íåìà­ëî ìàêåäî­íÿí ïðî­äîë­æà­ëè áèòü­ñÿ ãðóäü â ãðóäü, ìíî­ãèõ ñìåðòü íàñòèã­ëà âî âðå­ìÿ áåã­ñòâà; íå âñåõ èçðó­áè­ëè ìå÷à­ìè — èíûå, èùà ñïà­ñå­íèÿ, óñòðå­ìè­ëèñü â áîëîòà è òîíó­ëè âìå­ñòå ñ êîíÿ­ìè â ãëó­áî­êèõ òîïÿõ. (9) Îêà­çàë­ñÿ â îïàñ­íî­ñòè è ñàì öàðü: ïîä íèì ðàíè­ëè êîíÿ, òîò óïàë âìå­ñòå ñî âñàä­íè­êîì, è öàðÿ ÷óòü áûëî íå çàòîï­òà­ëè. (10) Ñïàñ åãî êîí­íèê, ÷òî ñîñêî­÷èë íà çåì­ëþ, ïîä­íÿë ðàñ­òå­ðÿâ­øå­ãî­ñÿ öàðÿ è ïîñà­äèë íà ñâî­åãî êîíÿ. Ïåøèì ñîë­äàò ýòîò íå ìîã ïîñïåòü çà ñâî­è­ìè, è åãî èçðó­áè­ëè ìå÷à­ìè ðèì­ëÿíå, ïîñïå­øèâ­øèå ê ìåñòó, ãäå óïàë öàðü. (11) Ôèëèïï â ñòðà­õå áðî­ñèë­ñÿ ïðî÷ü. Êîíü êîå-êàê äîðî­ãà­ìè è áåç­äî­ðî­æüåì âûíåñ åãî èç áîëîò, è öàðü íàêî­íåö äîáðàë­ñÿ äî ñâî­åãî ëàãå­ðÿ; òàì óæå è íå ÷àÿ­ëè óâèäåòü åãî æèâûì è çäî­ðî­âûì. (12) Äâå ñîò­íè ìàêåäîí­ñêèõ âñàä­íè­êîâ ïîãèá­ëè â ýòîì äåëå, îêî­ëî ñîò­íè ïîïà­ëè â ïëåí; âîñåìü­äå­ñÿò ëîøà­äåé â áîãà­òîé ñáðóå ïðè­âå­ëè â ðèì­ñêèé ëàãåðü; òóäà æå ñíåñ­ëè è ñíÿ­òûå ñ âðà­ãîâ äîñïå­õè.

37. Con­sul equi­ti­bus ius­sis, qua quis­que pos­set, opem fer­re la­bo­ran­ti­bus ip­se le­gio­nes e castris edu­cit et ag­mi­ne quad­ra­to ad hos­tem du­cit. [2] Dis­per­si equi­tes per ag­ros qui­dam aber­ra­runt de­cep­ti cla­mo­ri­bus aliis ex alio exis­ten­ti­bus lo­co, pars ob­vios ha­bue­runt hos­tes. [3] Plu­ri­bus lo­cis si­mul pug­na coe­pit. Re­gia sta­tio at­ro­cis­si­mum proe­lium ede­bat; nam et ip­sa mul­ti­tu­di­ne equi­tum pe­di­tum­que pro­pe ius­ta acies erat, et Ro­ma­no­rum, quia me­dium ob­se­de­rat iter, plu­ri­mi in eam in­fe­re­ban­tur. [4] Eo quo­que su­pe­rio­res Ma­ce­do­nes erant, quod et rex ip­se hor­ta­tor ade­rat, et Cre­ten­sium auxi­lia­res mul­tos ex impro­vi­so vul­ne­ra­bant, con­fer­ti prae­pa­ra­ti­que in dis­per­sos et ef­fu­sos pug­nan­tes. [5] Quod si mo­dum in in­se­quen­do ha­buis­sent, non in prae­sen­tis mo­do cer­ta­mi­nis glo­riam sed in sum­mam etiam bel­li pro­fec­tum fo­ret; [6] nunc avi­di­ta­te cae­dis in­tem­pe­ran­tius se­cu­ti in praeg­res­sas cum tri­bu­nis mi­li­tum co­hor­tes Ro­ma­nas in­ci­de­re, [7] et fu­giens eques, ut pri­mo sig­na suo­rum vi­dit, con­ver­tit in ef­fu­sum hos­tem equos, ver­sa­que mo­men­to tem­po­ris for­tu­na pug­nae est ter­ga dan­ti­bus qui mo­do se­cu­ti erant. [8] Mul­ti com­mi­nus congres­si, mul­ti fu­gien­tes in­ter­fec­ti; nec fer­ro tan­tum pe­rie­re, sed in pa­lu­des qui­dam co­niec­ti pro­fun­do li­mo cum ip­sis equis haus­ti sunt. [9] Rex quo­que in pe­ri­cu­lo fuit; nam ruen­te sau­cio equo prae­ceps ad ter­ram da­tus, haud mul­tum afuit quin iacens oppri­me­re­tur. [10] Sa­lu­ti fuit eques, qui rap­tim ip­se de­si­luit pa­vi­dum­que re­gem in equ­um su­bie­cit; ip­se, cum pe­des aequa­re cur­su fu­gien­tes non pos­set equi­tes, ab hos­ti­bus ad ca­sum re­gis con­ci­ta­tis con­fos­sus pe­rit. [11] Rex cir­cum­vec­tus pa­lu­des per vias in­via­que tre­pi­da fu­ga in castra tan­dem, iam des­pe­ran­ti­bus ple­ris­que in­co­lu­mem eva­su­rum, per­ve­nit. [12] Du­cen­ti Ma­ce­do­num equi­tes eo proe­lio pe­rie­re, cen­tum fer­me cap­ti; oc­to­gin­ta ad­mo­dum or­na­ti equi spo­liis si­mul ar­mo­rum re­la­tis ab­duc­ti.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364003138 1364003139 1364003140