Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXI, ãë. 38

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

38. (1) Íàøëèñü ëþäè, óòâåð­æäàâ­øèå, áóä­òî â òîò äåíü öàðü äåé­ñò­âî­âàë îïðî­ìåò­÷è­âî, à êîí­ñóë íåðå­øè­òåëü­íî: Ôèëèï­ïó-äå ñëå­äî­âà­ëî ïðî­ñòî ñèäåòü è æäàòü — âåäü îí çíàë, ÷òî âñå îêðåñò­íûå ïîëÿ óæå ðàçî­ðå­íû è ðèì­ëÿíå äîåäà­þò ïîñëåä­íèé õëåá; (2) êîí­ñó­ëó æå, êîëü ñêî­ðî ðàç­ãðî­ìèë îí ìàêåäîí­ñêóþ êîí­íè­öó, îáðà­òèë â áåã­ñòâî ëåã­êóþ ïåõîòó è ÷óòü áûëî íå çàõâà­òèë â ïëåí ñàìî­ãî öàðÿ, íàäî áûëî íàïàñòü íà ìàêåäî­íÿí â èõ ñîá­ñò­âåí­íîì ëàãå­ðå — ñ.33 (3) èñïîë­íåí­íûå ñòðà­õà è ñìÿ­òå­íèÿ, îíè áû è ñîïðî­òèâ­ëÿòü­ñÿ íå ñòà­ëè, è òàê êîí­÷è­ëàñü áû âîé­íà. Ñêà­çàòü òàêîå ëåã­êî, à ñäå­ëàòü ìíî­ãî òðóä­íåå, êàê îíî îáû÷­íî è áûâà­åò. (4) Åñëè áû êîí­ñóë äâè­íóë ïðî­òèâ Ôèëèï­ïà âñþ ñâîþ àðìèþ è ïåõî­òèí­öåâ òîæå, òî, ìîæåò áûòü, ïåðå­ïó­ãàí­íûå ìàêåäî­íÿíå, èùà ñïà­ñå­íèÿ çà âàëà­ìè, ïîáå­æà­ëè áû â ëàãåðü è ðèì­ëÿíå ñóìå­ëè áû îäî­ëåòü óêðåï­ëå­íèÿ è âûãíàòü öàðÿ èç ëàãå­ðÿ; (5) íî âåäü òàì ñòî­ÿ­ëà íåòðî­íó­òîé âñÿ ìàêåäîí­ñêàÿ ïåõîòà, ó âîðîò áûëè çàñòà­âû è ÷àñî­âûå. Âîò è íå âûøëî ëè áû òî æå ñàìîå, ÷òî íåçà­äîë­ãî ïåðåä òåì ó öàðÿ, êîãäà áðî­ñèë îí ñâî­èõ âîè­íîâ âðàñ­ñûï­íóþ ïðå­ñëå­äî­âàòü îòñòó­ïàâ­øèõ êîí­íè­êîâ? (6) Äàæå è ñàì çàìû­ñåë Ôèëèï­ïà íàïàñòü íà ðàñ­ñû­ïàâ­øèõ­ñÿ ïî ïîëÿì è çàíÿ­òûõ ôóðà­æè­ðîâ­êîé ñîë­äàò íå â ÷åì áûëî áû óïðåê­íóòü, åñëè áû öàðü ñóìåë âîâðå­ìÿ îñòà­íî­âèòü­ñÿ. (7) Åùå ïîíÿò­íåå, ÷òî îí îòâà­æèë­ñÿ äàòü ðåøàþ­ùèé áîé — õîäè­ëè ñëó­õè, áóä­òî Ïëåâ­ðàò è äàð­äà­íû ñ îãðîì­íûì âîé­ñêîì ïåðå­øëè ãðà­íè­öû ñâî­èõ çåìåëü è óæå âòîðã­ëèñü â Ìàêåäî­íèþ; (8) à ïîç­âî­ëèòü îêðó­æèòü ñåáÿ ñî âñåõ ñòî­ðîí Ôèëèïï íå ìîã, îí ïîíè­ìàë, ÷òî â òàêîì ñëó­÷àå ðèì­ëÿíå, ñèäÿ íà ìåñòå, îêà­æóò­ñÿ ïîáåäè­òå­ëÿ­ìè. (9)  êîí­öå êîí­öîâ Ôèëèïï ðåøèë, ÷òî ïîñëå äâóõ íåóäà÷­íûõ êîí­íûõ ñðà­æå­íèé îñòà­âàòü­ñÿ â òîì æå ëàãå­ðå ãîðàçäî îïàñ­íåå, ÷åì ïîïû­òàòü­ñÿ îáìà­íóòü áäè­òåëü­íîñòü âðà­ãà è óéòè èç ýòèõ ìåñò. Íà çàêà­òå ñîëí­öà îí ïîñëàë ê êîí­ñó­ëó âåñò­íè­êà ïðî­ñèòü î ïåðå­ìè­ðèè, äàáû ïðå­äàòü çåì­ëå ïîãèá­øèõ êîí­íè­êîâ, (10) è òåì ââåë ðèì­ëÿí â çàáëóæ­äå­íèå, ñàì æå ïîñëå âòî­ðîé ñòðà­æè, ðàç­ëî­æèâ ïî âñå­ìó ëàãå­ðþ êîñò­ðû, ñíÿë­ñÿ ñ ìåñòà.

38. Fue­re qui hoc die re­gem te­me­ri­ta­tis, con­su­lem seg­ni­tiae ac­cu­sa­rent: nam et Phi­lip­po quies­cen­dum fuis­se, cum pau­cis die­bus hos­tes ex­haus­to cir­ca om­ni ag­ro ad ul­ti­mum ino­piae ven­tu­ros sci­ret, [2] et con­su­lem, cum equi­ta­tum hos­tium le­vem­que ar­ma­tu­ram fu­dis­set ac pro­pe re­gem ip­sum ce­pis­set, pro­ti­nus ad castra hos­tium du­ce­re de­buis­se; [3] nec enim man­su­ros ita per­cul­sos hos­tes fuis­se, de­bel­la­ri­que mo­men­to tem­po­ris po­tuis­se. Id dic­tu quam re, ut ple­ra­que, fa­ci­lius erat. [4] Nam si om­ni­bus pe­di­tum quo­que co­piis congres­sus rex fuis­set, for­si­tan in­ter tu­mul­tum, cum om­nes vic­ti me­tu­que per­cul­si ex proe­lio intra val­lum, pro­ti­nus in­de su­per­va­den­tem mu­ni­men­ta vic­to­rem hos­tem fu­ge­rent, exui castris po­tue­rit rex; [5] cum ve­ro in­teg­rae co­piae pe­di­tum in castris man­sis­sent, sta­tio­nes an­te por­tas prae­si­dia­que dis­po­si­ta es­sent, quid, ni­si ut te­me­ri­ta­tem re­gis, ef­fu­se pau­lo an­te se­cu­ti per­cul­sos equi­tes, imi­ta­re­tur, pro­fe­cis­set? [6] Ne­que enim ne re­gis qui­dem pri­mum con­si­lium, quo im­pe­tum in fru­men­ta­to­res pa­la­tos per ag­ros fe­cit, rep­re­hen­den­dum fo­ret, si mo­dum pros­pe­rae pug­nae im­po­suis­set. [7] Eo quo­que mi­nus est mi­rum temptas­se eum for­tu­nam, quod fa­ma erat Pleu­ra­tum Dar­da­nos­que in­gen­ti­bus co­piis pro­fec­tos do­mo iam in Ma­ce­do­niam transcen­dis­se; [8] qui­bus si un­di­que cir­cum­ven­tus co­piis fo­ret, se­den­tem Ro­ma­num de­bel­la­tu­rum cre­di po­te­rat. [9] Ita­que se­cun­dum duas ad­ver­sas equestres pug­nas mul­to mi­nus tu­tam mo­ram in iis­dem sta­ti­vis fo­re Phi­lip­pus ra­tus, cum abi­re in­de et fal­le­re abiens hos­tem vel­let, ca­du­cea­to­re sub oc­ca­sum so­lis mis­so ad con­su­lem, [10] qui in­du­tias ad se­pe­lien­dos equi­tes pe­te­ret, frustra­tus hos­tem se­cun­da vi­gi­lia mul­tis ig­ni­bus per to­ta castra re­lic­tis si­len­ti ag­mi­ne abit.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327007042 1327008013 1364003139 1364003140 1364003141