Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXI, ãë. 39

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

39. (1) Êîí­ñóë ïðè­íè­ìàë âàí­íó, êîãäà åìó äîëî­æè­ëè î ïðè­õî­äå âåñò­íè­êà è î òîì, ñ êàêîþ ïðîñü­áîþ îí ïðè­øåë; (2) êîí­ñóë ïðè­êà­çàë îòâå­òèòü, ÷òî ëèøü íà ñëå­äóþ­ùåå óòðî áóäåò ó íåãî âðå­ìÿ íà÷àòü ïåðå­ãî­âî­ðû. Ôèëèï­ïó òîëü­êî òîãî è íàäî áûëî — çà íî÷ü è çà ïåð­âûå ÷àñû ñëå­äóþ­ùå­ãî äíÿ âîé­ñêî ìîã­ëî óéòè äîñòà­òî÷­íî äàëå­êî; öàðü äâè­íóë­ñÿ ÷åðåç ãîðû ïî òðî­ïàì, íåäî­ñòóï­íûì òÿæå­ëî âîîðó­æåí­íûì ðèì­ëÿ­íàì. (3) Íà ðàñ­ñâå­òå êîí­ñóë äàë ñîãëà­ñèå íà ïåðå­ìè­ðèå — ñ òåì îòî­ñëàë îí Ôèëèï­ïî­âà âåñò­íè­êà, è òîãäà ëèøü çàìå­òèë, ÷òî öàð­ñêèé ëàãåðü ïóñò. Íå çíàÿ, êàêè­ìè ïóòÿ­ìè èäòè â ïîãî­íþ, îí ïðî­âåë åùå íåñêîëü­êî äíåé â ëàãå­ðå è çàïàñ­ñÿ çà òî âðå­ìÿ ïðî­äî­âîëü­ñò­âè­åì. (4) Çàòåì äâè­íóë­ñÿ ê Ñòó­áåð­ðå, ïðè­êà­çàâ­øè ñâåç­òè òóäà èç Ïåëà­ãî­íèè âåñü õëåá íîâî­ãî óðî­æàÿ, ÷òî ñòî­ÿë åùå íà ïîëÿõ, îòòóäà îí ïîäî­øåë ê Ïëó­èííå, òàê âñå åùå è íå íàïàâ­øè íà ñëåä ìàêåäî­íÿí. (5) Ôèëèïï æå ïîíà­÷à­ëó ðàç­áèë ëàãåðü ó Áðó­à­íèÿ, íî âñêî­ðå óøåë îòòóäà è, ïðîé­äÿ íàïðÿ­ìèê ïî áåç­äî­ðî­æüþ, íåæäàí­íî îáðó­øèë­ñÿ íà ïðî­òèâ­íè­êà, ïðè­âåä­øè åãî â ïîë­íîå ñìÿ­òå­íèå. Âûñòó­ïèâ èç Ïëó­èí­íû, ðèì­ëÿíå çàòåì ñòà­ëè ëàãå­ðåì ó ðåêè Îñôà­ãà, (6) à öàðü óêðå­ïèë­ñÿ íåâäà­ëå­êå òîæå íà áåðå­ãó ðåêè, ÷òî çîâåò­ñÿ ó ìåñò­íûõ æèòå­ëåé Ýðè­ãîí. (7) Óäî­ñòî­âå­ðèâ­øèñü, ÷òî ðèì­ëÿíå äâè­íóò­ñÿ ê Ýîð­äåå139, öàðü îïå­ðå­äèë èõ è çàíÿë óùå­ëüÿ, äàáû ïîìå­øàòü ðèì­ëÿ­íàì ïðîé­òè. (8) Ìàêåäî­íÿíå ãäå íàñû­ïà­ëè âàëû, ãäå ðûëè ðâû, ãäå ãðî­ìîçäè­ëè âìå­ñòî ñòåí ãðóäû êàì­íåé ëèáî âàëè­ëè äåðå­âüÿ, ñìîò­ðÿ ïî ìåñò­íî­ñòè è ïî òîìó, ÷òî ïîïà­äà­ëîñü ïîä ðóêó; (9) íàêî­íåö îíè ñî÷ëè, ÷òî äîñòà­òî÷­íî óêðå­ïè­ëèñü, õîòü ñ.34 è íàñïåõ, è ÷òî òåïåðü ïóòü, è áåç òîãî òðóä­íûé, ñòàë áëà­ãî­äà­ðÿ èõ óñè­ëè­ÿì âîâñå íåïðî­õî­äè­ìûì. (10) Îäíà­êî æå ìåñò­íîñòü âîêðóã áûëà ïîêðû­òà ëåñîì, è îòòî­ãî ìàêåäî­íÿíå íå ìîã­ëè ñðà­æàòü­ñÿ òàê, êàê îíè òîëü­êî è óìå­þò, — ñòå­íîé, âûñòà­âèâ íàä ùèòà­ìè ñâîè äëèí­íåé­øèå êîïüÿ140, èáî ñâî­áîä­íî­ãî ïðî­ñòðàí­ñòâà, êîòî­ðîå äëÿ ýòî­ãî íàäîá­íî, çäåñü íå áûëî. (11) Äëèí­íûå âåò­âè äåðå­âüåâ òÿíó­ëèñü ñî âñåõ ñòî­ðîí, òàê ÷òî è ôðà­êèé­öû íèêàê íå ìîã­ëè ðàç­ìàõ­íóòü­ñÿ ñâî­è­ìè îãðîì­íû­ìè ìå÷à­ìè. (12) Îäèí òîëü­êî îòðÿä êðè­òÿí ìîã ïðè­íå­ñòè ïîëü­çó, äà è òî ñòðå­ëû èõ, ñòîëü îïàñ­íûå â êîí­íîì áîþ, ãäå ðàíÿò è âûðâàâ­øå­ãî­ñÿ âïå­ðåä âñàä­íè­êà, è êîíÿ åãî, îòñêà­êè­âà­ëè îò ðèì­ñêèõ ùèòîâ, íå îñòàâ­ëÿâ­øèõ îòêðû­òî­ãî ìåñòà, êóäà öåëèòü­ñÿ. (13) Óâèäåâ­øè, ÷òî ñòðå­ëû íè÷å­ãî íå äàþò, êðè­òÿíå ïðè­íÿ­ëèñü ñîáè­ðàòü êàì­íè, âàëÿâ­øè­å­ñÿ ïîâñþäó â äîëèíå, è ìåòàòü èõ. Îäíà­êî è êàì­íè óäà­ðÿ­ëèñü î ùèòû ñ ãðî­õîòîì, íî áåç òîë­êà, è ëèøü ñëåã­êà çàäåð­æà­ëè íàñòó­ïàâ­øèõ. (14) Ïîä ãðà­äîì êàì­íåé îäíè èç íèõ ïîñòðî­è­ëèñü ÷åðå­ïà­õîé141 è ïðî­áè­ëèñü ñêâîçü ñòðîé âðà­ãîâ, äðó­ãèå æå îáî­øëè ãîðó, ïîòîì âûðâà­ëèñü íà ãðå­áåíü (15) è êèíó­ëèñü íà ìàêåäîí­ñêèõ ÷àñî­âûõ; ñòî­ÿâ­øèå â êàðà­ó­ëàõ âîè­íû ïåðå­ïó­ãà­ëèñü, áåæàòü ÷åðåç çàâà­ëû íå ìîã­ëè è âî ìíî­æå­ñòâå ãèá­ëè íà ìåñòå.

39. Cor­pus iam cu­ra­bat con­sul cum ve­nis­se ca­du­cea­to­rem et quid ve­nis­set nun­tia­tum est. [2] Res­pon­so tan­tum da­to ma­ne pos­te­ro die fo­re co­piam con­ve­nien­di, id quod quae­si­tum erat, nox diei­que in­se­quen­tis pars ad prae­ci­pien­dum iter Phi­lip­po da­ta est. Mon­tes, quam viam non ingres­su­rum gra­vi ag­mi­ne Ro­ma­num scie­bat, pe­tit. [3] Con­sul pri­ma lu­ce ca­du­cea­to­re da­tis in­du­tiis di­mis­so haud ita mul­to post abis­se hos­tem cum sen­sis­set, ig­na­rus qua se­que­re­tur, iis­dem sta­ti­vis fru­men­tan­do dies ali­quot con­sumpsit. [4] Stu­ber­ram dein­de pe­tit at­que ex Pe­la­go­nia fru­men­tum quod in ag­ris erat con­ve­xit. In­de ad Pluin­nam est prog­res­sus, non­dum com­per­to quam re­gio­nem hos­tes pe­tis­sent. [5] Phi­lip­pus cum pri­mo ad Brua­nium sta­ti­va ha­buis­set, pro­fec­tus in­de transver­sis li­mi­ti­bus ter­ro­rem prae­buit su­bi­tum hos­ti. Mo­ve­re ita­que ex Pluin­na Ro­ma­ni et ad Os­pha­gum flu­men po­sue­runt castra. [6] Rex haud pro­cul in­de et ip­se val­lo su­per ri­pam am­nis duc­to — Eri­go­num in­co­lae vo­cant — con­se­dit. [7] In­de sa­tis com­per­to Eor­daeam pe­ti­tu­ros Ro­ma­nos, ad oc­cu­pan­das an­gus­tias, ne su­pe­ra­re hos­tes ar­tis fau­ci­bus inclu­sum adi­tum pos­sent, prae­ces­sit. [8] Ibi alia val­lo, alia fos­sa, alia la­pi­dum con­ge­rie, ut pro mu­ro es­sent, alia ar­bo­ri­bus obiec­tis, ut aut lo­cus pos­tu­la­bat aut ma­te­ria sup­pe­di­ta­bat, [9] pro­pe­re per­mu­niit at­que, ut ip­se re­ba­tur, viam suap­te na­tu­ra dif­fi­ci­lem obiec­tis per om­nes tran­si­tus ope­ri­bus inex­pug­na­bi­lem fe­cit. [10] Erant ple­ra­que sil­vestria cir­ca, in­com­mo­da pha­lan­gi ma­xi­me Ma­ce­do­num, quae ni­si ubi prae­lon­gis has­tis ve­lut val­lum an­te cli­peos obie­cit, quod ut fiat li­be­ro cam­po opus est, nul­lius ad­mo­dum usus est. [11] Thra­cas quo­que rum­piae, in­gen­tis et ip­sae lon­gi­tu­di­nis, in­ter obiec­tos un­di­que ra­mos im­pe­die­bant. [12] Cre­ten­sium una co­hors non inu­ti­lis erat; sed ea quo­que ip­sa, ut, si quis im­pe­tum fa­ce­ret, in pa­ten­tem vul­ne­ri equ­um equi­tem­que sa­git­tas co­ni­ce­re po­te­rat, ita ad­ver­sus scu­ta Ro­ma­na nec ad trai­cien­dum sa­tis mag­nam vim ha­be­bat, nec aper­ti quic­quam erat quod pe­te­rent. [13] Ita­que id ut va­num te­li ge­nus sen­se­runt es­se, sa­xis pas­sim to­ta val­le iacen­ti­bus in­ces­se­bant hos­tem. Ea maio­re cum so­ni­tu quam vul­ne­re ul­lo pul­sa­tio scu­to­rum pa­rum­per suc­ce­den­tes Ro­ma­nos te­nuit. [14] Dein­de, iis quo­que spre­tis, par­tim tes­tu­di­ne fac­ta per ad­ver­sos va­dunt hos­tes, par­tim bre­vi cir­cui­tu cum in iugum col­lis eva­sis­sent, [15] tre­pi­dos ex prae­si­diis sta­tio­ni­bus­que Ma­ce­do­nas de­tur­bant et, ut in lo­cis im­pe­di­tis dif­fi­ci­li fu­ga, ple­ros­que etiam obtrun­cant.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 139Ýîð­äåÿ — ìåñò­íîñòü â Ìàêåäî­íèè. Ãðà­íè­÷è­ëà íà çàïà­äå ñ Ëèí­êåñòè­äîé, íà âîñòî­êå ñ çåì­ëÿ­ìè Ýäåñ­ñû (ñì. íèæå, XLV, 29, 8), íà ñåâå­ðå ñ Ïåëà­ãî­íè­åé, íà þãå ñ Ýëè­ìå­åé (ñì. íèæå, ïðè­ìå÷. 142).
  • 140Î ïîñòðî­å­íèè è òàê­òè­êå ôàëàí­ãè, åå ïðå­èìó­ùå­ñòâàõ è íåäî­ñòàò­êàõ ñì.: Ïîëè­áèé, XVIII, 23—32.
  • 141×åðå­ïà­õà — áîå­âîå ïîñòðî­å­íèå, ïðè êîòî­ðîì ïåðå­ä­íèé ðÿä äåð­æèò ùèòû ïåðåä ñîáîé, êðàé­íèå âîè­íû â êîëîííå — ñáî­êó, à îñòàëü­íûå — íàä ãîëî­âà­ìè.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364003140 1364003141 1364003142