Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
39. (1) Êîíñóë ïðèíèìàë âàííó, êîãäà åìó äîëîæèëè î ïðèõîäå âåñòíèêà è î òîì, ñ êàêîþ ïðîñüáîþ îí ïðèøåë; (2) êîíñóë ïðèêàçàë îòâåòèòü, ÷òî ëèøü íà ñëåäóþùåå óòðî áóäåò ó íåãî âðåìÿ íà÷àòü ïåðåãîâîðû. Ôèëèïïó òîëüêî òîãî è íàäî áûëî — çà íî÷ü è çà ïåðâûå ÷àñû ñëåäóþùåãî äíÿ âîéñêî ìîãëî óéòè äîñòàòî÷íî äàëåêî; öàðü äâèíóëñÿ ÷åðåç ãîðû ïî òðîïàì, íåäîñòóïíûì òÿæåëî âîîðóæåííûì ðèìëÿíàì. (3) Íà ðàññâåòå êîíñóë äàë ñîãëàñèå íà ïåðåìèðèå — ñ òåì îòîñëàë îí Ôèëèïïîâà âåñòíèêà, è òîãäà ëèøü çàìåòèë, ÷òî öàðñêèé ëàãåðü ïóñò. Íå çíàÿ, êàêèìè ïóòÿìè èäòè â ïîãîíþ, îí ïðîâåë åùå íåñêîëüêî äíåé â ëàãåðå è çàïàññÿ çà òî âðåìÿ ïðîäîâîëüñòâèåì. (4) Çàòåì äâèíóëñÿ ê Ñòóáåððå, ïðèêàçàâøè ñâåçòè òóäà èç Ïåëàãîíèè âåñü õëåá íîâîãî óðîæàÿ, ÷òî ñòîÿë åùå íà ïîëÿõ, îòòóäà îí ïîäîøåë ê Ïëóèííå, òàê âñå åùå è íå íàïàâøè íà ñëåä ìàêåäîíÿí. (5) Ôèëèïï æå ïîíà÷àëó ðàçáèë ëàãåðü ó Áðóàíèÿ, íî âñêîðå óøåë îòòóäà è, ïðîéäÿ íàïðÿìèê ïî áåçäîðîæüþ, íåæäàííî îáðóøèëñÿ íà ïðîòèâíèêà, ïðèâåäøè åãî â ïîëíîå ñìÿòåíèå. Âûñòóïèâ èç Ïëóèííû, ðèìëÿíå çàòåì ñòàëè ëàãåðåì ó ðåêè Îñôàãà, (6) à öàðü óêðåïèëñÿ íåâäàëåêå òîæå íà áåðåãó ðåêè, ÷òî çîâåòñÿ ó ìåñòíûõ æèòåëåé Ýðèãîí. (7) Óäîñòîâåðèâøèñü, ÷òî ðèìëÿíå äâèíóòñÿ ê Ýîðäåå139, öàðü îïåðåäèë èõ è çàíÿë óùåëüÿ, äàáû ïîìåøàòü ðèìëÿíàì ïðîéòè. (8) Ìàêåäîíÿíå ãäå íàñûïàëè âàëû, ãäå ðûëè ðâû, ãäå ãðîìîçäèëè âìåñòî ñòåí ãðóäû êàìíåé ëèáî âàëèëè äåðåâüÿ, ñìîòðÿ ïî ìåñòíîñòè è ïî òîìó, ÷òî ïîïàäàëîñü ïîä ðóêó; (9) íàêîíåö îíè ñî÷ëè, ÷òî äîñòàòî÷íî óêðåïèëèñü, õîòü ñ.34 è íàñïåõ, è ÷òî òåïåðü ïóòü, è áåç òîãî òðóäíûé, ñòàë áëàãîäàðÿ èõ óñèëèÿì âîâñå íåïðîõîäèìûì. (10) Îäíàêî æå ìåñòíîñòü âîêðóã áûëà ïîêðûòà ëåñîì, è îòòîãî ìàêåäîíÿíå íå ìîãëè ñðàæàòüñÿ òàê, êàê îíè òîëüêî è óìåþò, — ñòåíîé, âûñòàâèâ íàä ùèòàìè ñâîè äëèííåéøèå êîïüÿ140, èáî ñâîáîäíîãî ïðîñòðàíñòâà, êîòîðîå äëÿ ýòîãî íàäîáíî, çäåñü íå áûëî. (11) Äëèííûå âåòâè äåðåâüåâ òÿíóëèñü ñî âñåõ ñòîðîí, òàê ÷òî è ôðàêèéöû íèêàê íå ìîãëè ðàçìàõíóòüñÿ ñâîèìè îãðîìíûìè ìå÷àìè. (12) Îäèí òîëüêî îòðÿä êðèòÿí ìîã ïðèíåñòè ïîëüçó, äà è òî ñòðåëû èõ, ñòîëü îïàñíûå â êîííîì áîþ, ãäå ðàíÿò è âûðâàâøåãîñÿ âïåðåä âñàäíèêà, è êîíÿ åãî, îòñêàêèâàëè îò ðèìñêèõ ùèòîâ, íå îñòàâëÿâøèõ îòêðûòîãî ìåñòà, êóäà öåëèòüñÿ. (13) Óâèäåâøè, ÷òî ñòðåëû íè÷åãî íå äàþò, êðèòÿíå ïðèíÿëèñü ñîáèðàòü êàìíè, âàëÿâøèåñÿ ïîâñþäó â äîëèíå, è ìåòàòü èõ. Îäíàêî è êàìíè óäàðÿëèñü î ùèòû ñ ãðîõîòîì, íî áåç òîëêà, è ëèøü ñëåãêà çàäåðæàëè íàñòóïàâøèõ. (14) Ïîä ãðàäîì êàìíåé îäíè èç íèõ ïîñòðîèëèñü ÷åðåïàõîé141 è ïðîáèëèñü ñêâîçü ñòðîé âðàãîâ, äðóãèå æå îáîøëè ãîðó, ïîòîì âûðâàëèñü íà ãðåáåíü (15) è êèíóëèñü íà ìàêåäîíñêèõ ÷àñîâûõ; ñòîÿâøèå â êàðàóëàõ âîèíû ïåðåïóãàëèñü, áåæàòü ÷åðåç çàâàëû íå ìîãëè è âî ìíîæåñòâå ãèáëè íà ìåñòå. |
39. Corpus iam curabat consul cum venisse caduceatorem et quid venisset nuntiatum est. [2] Responso tantum dato mane postero die fore copiam conveniendi, id quod quaesitum erat, nox dieique insequentis pars ad praecipiendum iter Philippo data est. Montes, quam viam non ingressurum gravi agmine Romanum sciebat, petit. [3] Consul prima luce caduceatore datis indutiis dimisso haud ita multo post abisse hostem cum sensisset, ignarus qua sequeretur, iisdem stativis frumentando dies aliquot consumpsit. [4] Stuberram deinde petit atque ex Pelagonia frumentum quod in agris erat convexit. Inde ad Pluinnam est progressus, nondum comperto quam regionem hostes petissent. [5] Philippus cum primo ad Bruanium stativa habuisset, profectus inde transversis limitibus terrorem praebuit subitum hosti. Movere itaque ex Pluinna Romani et ad Osphagum flumen posuerunt castra. [6] Rex haud procul inde et ipse vallo super ripam amnis ducto — Erigonum incolae vocant — consedit. [7] Inde satis comperto Eordaeam petituros Romanos, ad occupandas angustias, ne superare hostes artis faucibus inclusum aditum possent, praecessit. [8] Ibi alia vallo, alia fossa, alia lapidum congerie, ut pro muro essent, alia arboribus obiectis, ut aut locus postulabat aut materia suppeditabat, [9] propere permuniit atque, ut ipse rebatur, viam suapte natura difficilem obiectis per omnes transitus operibus inexpugnabilem fecit. [10] Erant pleraque silvestria circa, incommoda phalangi maxime Macedonum, quae nisi ubi praelongis hastis velut vallum ante clipeos obiecit, quod ut fiat libero campo opus est, nullius admodum usus est. [11] Thracas quoque rumpiae, ingentis et ipsae longitudinis, inter obiectos undique ramos impediebant. [12] Cretensium una cohors non inutilis erat; sed ea quoque ipsa, ut, si quis impetum faceret, in patentem vulneri equum equitemque sagittas conicere poterat, ita adversus scuta Romana nec ad traiciendum satis magnam vim habebat, nec aperti quicquam erat quod peterent. [13] Itaque id ut vanum teli genus senserunt esse, saxis passim tota valle iacentibus incessebant hostem. Ea maiore cum sonitu quam vulnere ullo pulsatio scutorum parumper succedentes Romanos tenuit. [14] Deinde, iis quoque spretis, partim testudine facta per adversos vadunt hostes, partim brevi circuitu cum in iugum collis evasissent, [15] trepidos ex praesidiis stationibusque Macedonas deturbant et, ut in locis impeditis difficili fuga, plerosque etiam obtruncant. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß