Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
25. (1) Òàê ðèìñêèé íàðîä ãîòîâèëñÿ âñòðåòèòü ëþáûå äåéñòâèÿ Àíòèîõà. (2) À Íàáèñ óæå íå îòêëàäûâàë âîéíó, íî âñåìè ñèëàìè îñàæäàë Ãèòèé. È, ãíåâàÿñü íà àõåéöåâ çà òî, ÷òî îíè ïîñëàëè îñàæäåííûì ïîäìîãó, îïóñòîøàë èõ ïîëÿ. (3) Îäíàêî àõåéöû îòâàæèëèñü íà âîéíó íå ðàíüøå, ÷åì èç Ðèìà âåðíóëèñü ïîñëû ñ èçâåñòèåì î âîëå ñåíàòà. (4) Ïî èõ âîçâðàùåíèè îíè ñîçâàëè ñîáðàíèå â Ñèêèîíå è îòïðàâèëè ïîñëîâ ê Òèòó Êâèíêöèþ ïîïðîñèòü ó íåãî ñîâåòà. (5) Íà ñîáðàíèè âñå âûñêàçàëèñü çà íåìåäëåííóþ âîéíó, íî äåëî çàòÿãèâàëîñü, ïîòîìó ÷òî îò Òèòà Êâèíêöèÿ äîñòàâëåíî áûëî ïèñüìî, â êîòîðîì îí ïðåäëàãàë äîæäàòüñÿ ïðåòîðà è ðèìñêîãî ôëîòà. (6) Íåêîòîðûå èç ñòàðåéøèí îñòàâàëèñü ïðè ïðåæíåì ìíåíèè, äðóãèå ñ÷èòàëè, ÷òî ñëåäóåò âîñïîëüçîâàòüñÿ ñîâåòîì òîãî, ê êîìó ñàìè çà íèì îáðàòèëèñü, íî áîëüøèíñòâî îæèäàëî, ïîêà âûñêàæåòñÿ Ôèëîïåìåí. (7) Îí òîãäà áûë ïðåòîðîì75 è ïðåâîñõîäèë âñåõ ëþäåé ñâîåãî âðåìåíè è ðàññóäèòåëüíîñòüþ, è âëèÿíèåì. Âíà÷àëå îí íàïîìíèë, ÷òî ó ýòîëèéöåâ ñóùåñòâóåò ñïðàâåäëèâîå óñòàíîâëåíèå, ñîãëàñíî êîòîðîìó ïðåòîð íå äîëæåí âûñêàçûâàòüñÿ ïî âîïðîñó îáúÿâëåíèÿ âîéíû. Çàòåì îí ïðåäëîæèë ñîáðàâøèìñÿ â ïåðâóþ î÷åðåäü ñàìèì çàÿâèòü ñâîè ïîæåëàíèÿ, (8) à óæ îí, ïðåòîð, ñî âñåé äîáðîñîâåñòíîñòüþ è òùàíèåì èì ïîñëåäóåò è, íàñêîëüêî ýòî çàâèñèò îò ÷åëîâå÷åñêîãî ðàçóìåíèÿ, ïðèëîæèò âñå ñèëû, ÷òîáû îíè íå ïîæàëåëè î ñâîåì âûáîðå — áóäü òî ìèð èëè âîéíà. (9) Ýòà ðå÷ü ñèëüíåé ðàçîæãëà âîèíñòâåííûé ïûë, ÷åì åñëè áû Ôèëîïåìåí îòêðîâåííî ïîêàçàë, êàê îí æàæäåò âçÿòüñÿ çà äåëî. (10) Èòàê, ïðè âñåîáùåì åäèíîäóøèè ïðèíÿòî áûëî ðåøåíèå î âîéíå, à ïðåòîðó ïðåäîñòàâëåíà ñâîáîäà âûáèðàòü âðåìÿ è ñïîñîá åå âåäåíèÿ. (11) Íå òîëüêî Êâèíêöèé ñîâåòîâàë, íî è ñàì Ôèëîïåìåí ñ÷èòàë íóæíûì äîæäàòüñÿ ðèìñêîãî ôëîòà, êîòîðûé îõðàíÿë áû Ãèòèé ñî ñòîðîíû ìîðÿ. (12) Îäíàêî îí îïàñàëñÿ, ÷òî îòëàãàòåëüñòâ äåëî íå òåðïèò: ìîæíî áûëî ëèøèòüñÿ íå òîëüêî Ãèòèÿ, íî è ãàðíèçîíà, ïîñëàííîãî òóäà äëÿ çàùèòû ãîðîäà. Ïîýòîìó îí ñïóñòèë íà âîäó àõåéñêèå êîðàáëè. |
25. Et populus quidem Romanus ita se ad omnes conatus Antiochi praeparabat; [2] Nabis iam non differebat bellum, sed summa vi Gytheum oppugnabat et infestus Achaeis, quod miserant obsessis praesidium, agros eorum vastabat. [3] Achaei non antea ausi capessere bellum quam ab Roma revertissent legati, [4] ut quid senatui placeret scirent, post reditum legatorum et Sicyonem concilium edixerunt et legatos ad T. Quinctium miserunt qui consilium ab eo peterent. [5] In concilio omnium ad bellum extemplo capessendum inclinatae sententiae erant; litterae T. Quincti cunctationem iniecerunt, quibus auctor erat praetorem classemque Romanam expectandi. [6] Cum principum alii in sententia permanerent, alii utendum eius quem ipsi consuluissent consilio censerent, multitudo Philopoemenis sententiam expectabat. [7] Praetor is tum erat et omnes eo tempore et prudentia et auctoritate anteibat. Is praefatus bene comparatum apud Aetolos esse ne praetor, cum de bello consuluisset, ipse sententiam diceret, statuere quam primum ipsos quid vellent iussit: [8] praetorem decreta eorum cum fide et cura exsecuturum adnisurumque ut, quantum in consilio humano positum esset, nec pacis eos paeniteret nec belli. [9] Plus ea oratio momenti ad incitandos ad bellum habuit quam si aperte suadendo cupiditatem res gerendi ostendisset. [10] Itaque ingenti consensu bellum decretum est, tempus et ratio administrandi eius libera praetori permissa. [11] Philopoemen praeterquam quod ita Quinctio placeret, et ipse existimabat classem Romanam expectandam, quae a mari Gytheum tueri posset; [12] sed metuens ne dilationem res non pateretur et non Gytheum solum sed praesidium quoque missum ad tuendam urbem amitteretur, naves Achaeorum deduxit. |