Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
28. (1) Íî Ôèëîïåìåí áûë îñîáåííî ëîâîê è èñêóøåí â óìåíèè âåñòè âîéñêî è âûáèðàòü íóæíîå ìåñòî. Èìåííî â ýòîì èçîùðèë îí ñâîé óì è ñïîñîáíîñòè, óïðàæíÿÿ èõ íå òîëüêî íà âîéíå, íî è â ìèðíîå âðåìÿ. (2) Ãäå áû íè ïðèõîäèëîñü åìó ïóòåøåñòâîâàòü, îí âñÿêèé ðàç, êàê ïîïàäàëñÿ åìó òðóäíûé ïðîõîä â ãîðàõ, òùàòåëüíî è ñî âñåõ ñòîðîí îñìàòðèâàë ìåñòíîñòü. Êîãäà øåë îí îäèí, òî ðàññóæäàë ñàì ñ ñîáîé, à êîãäà áûâàë ñî ñïóòíèêàìè, òî ñïðàøèâàë ó íèõ, (3) êàêîå ðåøåíèå ñëåäîâàëî áû ïðèíÿòü, ïîÿâèñü â ýòîì ìåñòå âðàã, íàïàäè îí ñïåðåäè, ëèáî ñ ôëàíãà — òîãî ëè, äðóãîãî ëè, — ëèáî ñ òûëà; ðàññìàòðèâàëàñü âîçìîæíîñòü âñòðåòèòü âðàãà, èäóùåãî ïðàâèëüíûì ñòðîåì èëè íåñòðîéíîé ãóðüáîé, ÷òî ãîäèòñÿ òîëüêî äëÿ ïåðåõîäà. (4) Îáäóìûâàÿ èëè ðàññïðàøèâàÿ, îïðåäåëÿë îí, êàêîå ìåñòî çàíÿë áû îí ñàì, êàêîå ïîíàäîáèëîñü áû åìó ÷èñëî âîèíîâ è, ãëàâíîå, êàêîå âîîðóæåíèå, ãäå ïîñòàâèë áû îí îáîç, ãäå ñëîæèë áû ñâîå ñíàðÿæåíèå, êóäà îòâåë áû òîëïó íåâîîðóæåííûõ79, (5) êàêóþ îñòàâèë áû äëÿ íèõ îõðàíó; èäòè ëè è äàëüøå òîþ äîðîãîé, êàêîé ñîáèðàëñÿ, èëè ëó÷øå îòîéòè òîþ, êîòîðîé ïðèøåë; (6) êàêîå ìåñòî âûáðàòü äëÿ ëàãåðÿ, êàêóþ ïëîùàäü îáâåñòè óêðåïëåíèÿìè; îòêóäà óäîáíåé áðàòü âîäó è ãäå ìíîãî êîðìà è äðîâ; êàêîé äîðîãîé âñåãî áåçîïàñíåé èäòè íà äðóãîé äåíü ïî ñíÿòèè ëàãåðÿ è êàê âûñòðîèòü âîéñêî äëÿ ïåðåõîäà. (7) Íàñòîëüêî îí ñ ìîëîäûõ ëåò èçîùðÿë ñâîé óì ïîäîáíûìè çàáîòàìè è ðàçìûøëåíèÿìè, ÷òî äëÿ íåãî â ýòîì äåëå íå ìîãëî áûòü íåîæèäàííîñòåé80. (8) À â òîò ðàç îí ïåðâûì äåëîì âûñòðîèë áîåâîé ïîðÿäîê, çàòåì âûñëàë âïåðåä âñïîìîãàòåëüíûå ÷àñòè êðèòÿí è êîííûå îòðÿäû òàê íàçûâàåìûõ òàðåíòèíöåâ81, èìåâøèõ ïðè ñåáå ïî äâà êîíÿ, ñàì æå, ñ.171 ïðèêàçàâ êîííèöå ñëåäîâàòü çà ñîáîé, çàíÿë óòåñ íàä ðåêîé, ÷òîáû áûë äîñòóï ê âîäå. (9) Òàì îí ðàñïîëîæèë îáîç è òîëïó ñëóã, à âîêðóã ïîñòàâèë âîèíîâ è âîçâåë ëàãåðü, êàêîé äîçâîëÿëè óñëîâèÿ ìåñòíîñòè; ðàçáèâàòü ïàëàòêè íà êàìåíèñòîì íåðîâíîì ñêëîíå áûëî òðóäíî. (10) Íåïðèÿòåëü ñòîÿë â ïîëóìèëå. Îáå ñòîðîíû áðàëè âîäó èç îäíîé è òîé æå ðå÷êè ïîä îõðàíîé ëåãêîâîîðóæåííûõ82, è ëèøü íî÷ü âîñïðåïÿòñòâîâàëà ñðàæåíèþ, êàêîå îáû÷íî ñëó÷àåòñÿ ïðè ñîñåäñòâå äâóõ ëàãåðåé. (11) Íà ñëåäóþùèé äåíü ñòàëî î÷åâèäíî, ÷òî ñðàæåíèÿ èç-çà âîäîíîñîâ ó ðå÷êè íå èçáåæàòü. Íî÷üþ â ñêðûòîé îò âðàæåñêîãî ãëàçà äîëèíå Ôèëîïåìåí ðàñïîëîæèë ñòîëüêî ëåãêîâîîðóæåííûõ âîèíîâ, ñêîëüêî èõ òàì ìîæíî áûëî ñïðÿòàòü. |
28. Erat autem Philopoemen praecipuae in ducendo agmine locisque capiendis solertiae atque usus, nec belli tantum temporibus, sed etiam in pace ad id maxime animum exercuerat. [2] Ubi iter quopiam faceret et ad difficilem transitu saltum venisset, contemplatus ab omni parte loci naturam, cum solus iret, secum ipse agitabat animo, cum comites haberet, ab his quaerebat, [3] si hostis eo loco apparuisset, quid, si a fronte, quid, si ab latere hoc aut illo, quid, si ab tergo adoriretur, capiendum consilii foret; posse instructos recta acie, posse inconditum agmen et tantummodo aptum viae occurrere. [4] Quem locum ipse capturus esset, cogitando aut quaerendo exequebatur, aut quot armatis aut quo genere armorum — plurimum enim interesse — usurus; quo impedimenta, quo sarcinas, quo turbam inermem reiceret; [5] quanto ea aut quali praesidio custodiret, et utrum pergere, qua coepisset ire via, an eam, qua venisset, repetere melius esset; [6] castris quoque quem locum caperet, quantum munimento amplecteretur loci, qua opportuna aquatio, qua pabuli lignorumque copia esset; qua postero die castra moventi tutum maxime iter, quae forma agminis esset. [7] His curis cogitationibusque ita ab ineunte aetate animum agitaverat ut nulla ei nova in tali re cogitatio esset. [8] Et tum omnium primum agmen constituit; dein Cretenses auxiliares et quos Tarentinos vocabant equites, binos secum trahentes equos, ad prima signa misit et iussis equitibus subsequi super torrentem unde aquari possent rupem occupavit; [9] eo impedimenta omnia et calonum turbam collectam armatis circumdedit et pro natura loci castra communivit; tabernacula statuere in aspretis et inaequabili solo difficile erat. [10] Hostes quingentos passus aberant. Ex eodem rivo utrique cum praesidio levis armaturae aquati sunt; et priusquam qualia propinquis castris solent contraheretur certamen, nox intervenit. [11] Postero die apparebat pugnandum pro aquatoribus circa rivum esse. Nocte in valle a conspectu hostium aversa, quantum multitudinem locus occulere poterat, condidit caetratorum. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß