Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
44. (1) Êîãäà Ïîëèêñåíèäó äîíåñëè î ïðèáëèæåíèè íåïðèÿòåëÿ, îí îáðàäîâàëñÿ ñëó÷àþ çàâÿçàòü áîé. Ëåâîå êðûëî îí ïîâåë â îòêðûòîå ìîðå ñàì, à ïðàâîå ïðèêàçàë êàïèòàíàì êîðàáëåé ðàñòÿíóòü äî ñóøè. Ê ñðàæåíèþ îí äâèíóëñÿ ïðàâèëüíîé ëèíèåé. (2) Óâèäåâ ýòî, ðèìëÿíèí ñòàë óáèðàòü ïàðóñà è êëàñòü ìà÷òû; ïîêà ñêëàäûâàëè ñíàñòè, îí îæèäàë ïîäõîäà äðóãèõ êîðàáëåé. (3) Êîãäà èõ ñòàëî ïî÷òè òðèäöàòü â ðÿäó, îí ïîñòàâèë ïåðåäíèå ïàðóñà115 è îòîøåë â îòêðûòîå ìîðå, ÷òîáû ïðèñòðîèòü ê íèì ëåâîå êðûëî, à ñóäàì, ñëåäîâàâøèì ïîçàäè, ïðèêàçàë ðàçâåðòûâàòü ñòðîé áëèæå ê ñóøå, îáðàùàÿ íîñû ïðîòèâ ïðàâîãî âðàæåñêîãî êðûëà. (4) Ýâìåí øåë â õâîñòå, îäíàêî, êîãäà íà÷àëàñü ñóìàòîõà ñî ñêëàäûâàíèåì ñíàñòåé, îí, ñêîëüêî ìîã, ïðèáàâèë õîäó ñâîèì êîðàáëÿì, è âîò îíè óæå áûëè ó âñåõ íà âèäó. (5) Ïåðåä ðèìñêèì ôëîòîì ïëûëè äâà ïóíèéñêèõ ñóäíà, à èì íàâñòðå÷ó — òðè öàðñêèõ. (6) Òàê êàê ñèëû áûëè íåðàâíû, äâà öàðñêèõ êîðàáëÿ çàæàëè îäèí ïóíèéñêèé ñ îáåèõ ñòîðîí è ñïåðâà îáëîìàëè åìó ïî áîðòàì âåñëà, à ïîòîì âðàæåñêèå âîèíû ïåðåñêî÷èëè íà êîðàáëü è îâëàäåëè èì, ïåðåáèâ èëè ñáðîñèâ â âîäó åãî çàùèòíèêîâ. (7) Äðóãîé êîðàáëü ñðàæàëñÿ îäèí íà îäèí, íî êîãäà ñ.220 ïóíèéöû óâèäåëè, ÷òî âòîðîé çàõâà÷åí, îíè ïîâåðíóëè íàçàä, ê îñòàëüíîìó ôëîòó, ÷òîáû íå îêàçàòüñÿ îòðåçàííûìè ñ òðåõ ñòîðîí ñðàçó. (8) Ëèâèé â ÿðîñòè óñòðåìèë íà âðàãîâ ïðåòîðñêèé êîðàáëü. Ê íåìó ïîíåñëèñü òå äâà ñóäíà, êîòîðûå òîëüêî ÷òî îêðóæèëè îäíî ïóíèéñêîå è íàìåðåâàëèñü òåïåðü ïîâòîðèòü ìàíåâð. Ëèâèé ïðèêàçàë ñ îáîèõ áîðòîâ îïóñòèòü âåñëà â âîäó, ÷òîáû óäåðæèâàòü êîðàáëü íåïîäâèæíî, à ïîäîøåäøèå âðàæåñêèå ñóäà çàõâàòûâàòü æåëåçíûìè ëàïàìè. (9) Ïðåâðàòèâ òàê ìîðñêîå ñðàæåíèå â ñóõîïóòíîå, îí ïðèçâàë âîèíîâ ïîìíèòü î ðèìñêîé äîáëåñòè è íå ñ÷èòàòü ìóæàìè ýòèõ öàðñêèõ ðàáîâ. È åñëè ïåðåä òåì äâà êîðàáëÿ ïîáåäèëè è ïëåíèëè îäèí, òî åùå ëåã÷å òåïåðü îäèí ñïðàâèëñÿ ñ äâóìÿ. (10) Âîò óæå îáà ôëîòà ñòîëêíóëèñü ïî âñåìó ôðîíòó, êîðàáëè ïåðåìåøàëèñü, è ïîâñþäó íà÷àëàñü áèòâà. (11) Ýâìåí ïîäîñïåë ïîñëåäíèì, êîãäà ñðàæåíèå óæå íà÷àëîñü. Çàìåòèâ, ÷òî Ëèâèé ñìÿë ëåâîå êðûëî íåïðèÿòåëÿ, ñàì îí îáðóøèëñÿ íà ïðàâîå, ãäå áîé øåë ñ ïåðåìåííûì óñïåõîì. |
44. Polyxenidas, ut appropinquare hostes adlatum est, occasione pugnandi laetus sinistrum ipse cornu in altum extendit, dextrum cornu praefectos navium ad terram explicare iubet, et aequa fronte ad pugnam procedebat. [2] Quod ubi vidit Romanus, vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens opperitur insequentes naves. [3] Iam ferme triginta in fronte erant, quibus ut aequaret laevum cornu, dolonibus erectis altum petere intendit, iussis qui sequebantur adversus dextrum cornu prope terram proras derigere. [4] Eumenes agmen cogebat; ceterum, ut demendis armamentis tumultuari primum coeptum est, et ipse, quanta maxime celeritate potest, concitat naves. Iam omnibus in conspectu erant. [5] Duae Punicae naves antecedebant Romanam classem, quibus obviae tres fuerunt regiae naves; [6] et, ut in numero impari, duae regiae unam circumsistunt, et primum ab utroque latere remos detergunt, deinde transcendunt armati et deiectis caesisque propugnatoribus navem capiunt; [7] una, quae pari Marte concurrerat, postquam captam alteram navem vidit, priusquam ab tribus simul circumveniretur, retro ad classem refugit. [8] Livius indignatione accensus praetoria nave in hostes tendit. Adversus quam eadem spe duae quae Punicam unam navem circumvenerant cum inferrentur, demittere remos in aquam ab utroque latere remiges stabiliendae navis causa iussit, et in advenientes hostium naves ferreas manus inicere et, [9] ubi pugnam pedestri similem fecissent, meminisse Romanae virtutis nec pro viris ducere regia mancipia. Haud paulo facilius quam ante duae unam, tunc una duas naves expugnavit cepitque. [10] Et iam classes quoque undique concurrerant, et passim permixtis navibus pugnabatur. [11] Eumenes, qui extremus commisso certamine advenerat, ut animadvertit laevum cornu hostium ab Livio turbatum, dextrum ipse ubi aequa pugna erat invadit. |