Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXVIII, ãë. 49

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

49. (1) ß, ãîâî­ðÿò ìíå, ñðà­æàë­ñÿ â íåâû­ãîä­íîì äëÿ òîãî ìåñòå. Òàê ñêà­æè ìíå, ãäå îíî, áîëåå âûãîä­íîå, â êîòî­ðîì ÿ ìîã áû ñðà­æàòü­ñÿ! Âðà­ãè óæå îâëà­äå­ëè ãîðîé è äåð­æà­ëèñü òàì â óêðåï­ëåí­íîì ìåñòå; ðàçó­ìå­åò­ñÿ, äîë­æåí ÿ áûë ïîäîé­òè ê âðà­ãó, åñëè õîòåë åãî ñ.309 ïîáåäèòü. (2) Íó à áóäü ó íèõ â ýòîì ìåñòå ãîðîä, óêðîé­ñÿ îíè çà åãî ñòå­íà­ìè? Ðàçó­ìå­åò­ñÿ, íóæ­íî áûëî á èäòè íà ïðè­ñòóï. À ïðè Ôåð­ìî­ïè­ëàõ ðàç­âå â óäîá­íîé ìåñò­íî­ñòè ñðà­æàë­ñÿ Ìàíèé Àöè­ëèé ñ öàðåì Àíòèîõîì? (3) À Ôèëèï­ïà, çàíÿâ­øå­ãî ãîð­íûå âåð­øè­íû íàä ðåêîþ Àîé, ðàç­âå íå òàê æå òî÷­íî ñáðî­ñèë ñ íèõ Òèò Êâèíê­öèé? Äà, óæ äî ñèõ ïîð íå ìîãó ÿ ïîíÿòü, êàêèì îíè âîîá­ðà­æà­þò ñåáå èëè êàêèì õîòÿò âàì ïðåä­ñòà­âèòü âðà­ãà! (4) Åñëè âûðî­äèâ­øèì­ñÿ, ðàñ­ñëàá­ëåí­íûì ïðå­ëå­ñòÿ­ìè Àçèè, òî ÷òî æå îïàñ­íî­ãî áûëî íàïàñòü íà íåãî, õîòü áû è ïðè íåáëà­ãî­ïðè­ÿò­íûõ óñëî­âè­ÿõ? Åñëè æå îí âíó­øà­åò ñòðàõ è ñâè­ðå­ïî­ñòüþ, è òåëåñ­íîé ñèëîé, òî ïî÷å­ìó âû îòêà­çû­âà­å­òå â òðè­óì­ôå çà òàêóþ ïîáåäó? (5) Îòöû-ñåíà­òî­ðû, çàâèñòü ñëå­ïà, è óìå­åò ëèøü óíè­æàòü äîá­ëå­ñòè è óìà­ëÿòü íàãðà­äû çà íèõ. (6) Ïðî­øó âàñ, îòöû-ñåíà­òî­ðû, èçâè­íèòü ìåíÿ, åñëè áû ÿ áûë ÷åðåñ­÷óð ìíî­ãî­ñëî­âåí â ñâî­åé ðå÷è; íå ñòðàñòü ê ñàìî­õâàëü­ñòâó òîìó ïðè­÷è­íîé, íî íåîá­õî­äè­ìîñòü çàùè­ùàòü­ñÿ îò îáâè­íå­íèé. (7) Äà è â ìîåé ëè âëà­ñòè áûëî âî Ôðà­êèè ðàç­äâè­íóòü òåñ­íè­íû, ðàç­ãëà­äèòü êðó­÷è, à äèêèå ëåñà îáðà­òèòü â óõî­æåí­íûå ðîùè? Êàê ÿ ìîã ïðåä­îò­âðà­òèòü çàñà­äó ôðà­êèé­ñêèõ ðàç­áîé­íè­êîâ â íèêî­ìó, êðî­ìå íèõ, íå èçâåñò­íûõ äåáðÿõ, (8) óñòå­ðå÷ü îò íèõ âñå óçëû èç îáî­çà, âñåõ ìóëîâ è ëîøà­äåé èç òàêîé äëèí­íîé êîëîí­íû; ìîã ëè ÿ ñäå­ëàòü, ÷òîáû íèêòî íå áûë ðàíåí è ÷òîáû íå óìåð îò ðàíû Êâèíò Ìèíó­öèé Òåðì, õðàá­ðûé è ðåøè­òåëü­íûé âîèí? (9) Îíè ïðè­âÿ­çà­ëèñü ê ýòî­ìó ñëó­÷àþ, ê çëî­ïî­ëó÷­íîé ãèáå­ëè òàêî­ãî äîá­ëåñò­íî­ãî ñîãðàæ­äà­íè­íà. (10) À î òîì, ÷òî â ëåñè­ñòîé òåñ­íèíå, â ìåñò­íî­ñòè íåóäîá­íîé è íåçíà­êî­ìîé, ãäå âäðóã íàïàë íà íàñ âðàã, îáà îòðÿäà âîè­íîâ — ïåðå­äî­âîé è çàìû­êàþ­ùèé, — äåé­ñò­âóÿ ñðà­çó ñ îáå­èõ ñòî­ðîí, îêðó­æè­ëè âîé­ñêî âàð­âà­ðîâ, çàñòðÿâ­øåå â íàøåì îáî­çå, î òîì, ÷òî ìíî­ãèå òûñÿ­÷è èõ â òîò ñàìûé äåíü, (11) à åùå ìíî­ãî áîëü­øå íåñêîëü­êî äíåé ñïó­ñòÿ áûëî ïåðå­áè­òî è âçÿ­òî â ïëåí139, çàáû­ëè? Íåóæå­ëè íå ïîíè­ìà­þò îíè, ÷òî åñëè óìîë­÷àò î òîì ñàìè, òî âû îá ýòîì óçíà­å­òå, êîãäà ñâèäå­òå­ëåì ìîåé ðå÷è áóäåò âñå âîé­ñêî? (12) Äà íå îáíà­æàé ÿ âîâñå ìå÷à â Àçèè, íå âñòðå­÷àé­ñÿ ÿ òàì ñ íåïðè­ÿ­òå­ëåì, ÿ è òóò êàê ïðî­êîí­ñóë çàñëó­æèë áû òðè­óìô â äâóõ ñðà­æå­íè­ÿõ, âûèã­ðàí­íûõ âî Ôðà­êèè. Íî óæå äîñòà­òî÷­íî ñêà­çà­íî. (13) À çà òî, ÷òî ÿ óòî­ìèë âàñ ðå÷üþ áîëåå ìíî­ãî­ñëîâ­íîé, ÷åì ìíå áû õîòå­ëîñü, ïðî­øó ïðî­ùå­íèÿ âàøå­ãî, îòöû-ñåíà­òî­ðû, è õîòåë áû åãî îò âàñ ïîëó­÷èòü140».

49. «Ini­quo enim lo­co di­mi­ca­vi. Dic igi­tur, quo aequio­re po­tue­rim di­mi­ca­re. Cum hos­tes mon­tem ce­pis­sent, lo­co se mu­ni­to te­ne­rent, nem­pe eun­dum ad hos­tes erat, si vin­ce­re vel­lem. Quid? [2] Si ur­bem eo lo­co ha­be­rent et moe­ni­bus se te­ne­rent? Nem­pe op­pug­nan­di erant. Quid? Ad Ther­mo­py­las aequo­ne lo­co M’. Aci­lius cum re­ge An­tio­cho pug­na­vit? Quid? [3] Phi­lip­pum non eodem mo­do su­per Aoum am­nem iuga te­nen­tem mon­tium T. Quincti­us deie­cit? Equi­dem ad­huc qua­lem aut si­bi fin­gant aut vo­bis vi­de­ri ve­lint hos­tem fuis­se non in­ve­nio. [4] Si de­ge­ne­rem et emol­li­tum amoe­ni­ta­te Asiae, quid pe­ri­cu­li vel ini­quo lo­co su­beun­ti­bus fuit? Si ti­men­dum et fe­ri­ta­te ani­mo­rum et ro­bo­re cor­po­rum, hui­ci­ne tan­tae vic­to­riae tri­um­phum ne­ga­tis? [5] Cae­ca in­vi­dia est, pat­res conscrip­ti, nec quic­quam aliud scit quam det­rac­ta­re vir­tu­tes, cor­rum­pe­re ho­no­res ac prae­mia earum. [6] Mi­hi quae­so ita ig­nos­ca­tis, pat­res conscrip­ti, si lon­gio­rem ora­tio­nem non cu­pi­di­tas glo­rian­di de me, sed ne­ces­sa­ria cri­mi­num de­fen­sio fe­cit. [7] An etiam per Thra­ciam sal­tus pa­ten­tes qui an­gus­ti erant et pla­na ex ar­duis et cul­ta ex sil­vestri­bus fa­ce­re po­tui et praes­ta­re, ne­cu­bi no­tis si­bi la­teb­ris de­li­tes­ce­rent lat­ro­nes Thra­ces, [8] ne quid sar­ci­na­rum ra­pe­re­tur, ne quod iumen­tum ex tan­to ag­mi­ne abstra­he­re­tur, ne quis vul­ne­ra­re­tur, ne ex vul­ne­re vir for­tis ac stre­nuus Q. Mi­nu­cius mo­re­re­tur? [9] In hoc ca­su, quo in­fe­li­ci­ter in­ci­dit ut ta­lem ci­vem amit­te­re­mus, hae­rent; [10] quod sal­tu ini­quo, lo­co alie­no cum ador­tus nos hos­tis es­set, duae si­mul acies pri­mi et no­vis­si­mi ag­mi­nis hae­ren­tem ad im­pe­di­men­ta nostra exer­ci­tum bar­ba­ro­rum cir­cum­ve­ne­runt, quod mul­ta mi­lia il­lo ip­so die, [11] plu­ra mul­to post dies pau­cos ce­ci­de­runt et ce­pe­runt, hoc, si ip­si ta­cue­rint, vos sci­tu­ros, cum tes­tis ora­tio­nis meae to­tus exer­ci­tus sit, non cre­dunt? [12] Si gla­dium in Asia non strin­xis­sem, si hos­tem non vi­dis­sem, ta­men tri­um­phum in Thra­cia duo­bus proe­liis me­rue­ram. Sed iam dic­tum sa­tis est; [13] quin pro eo, quod plu­ri­bus ver­bis vos quam vel­lem fa­ti­ga­vi, ve­niam a vo­bis pe­ti­tam im­pet­ra­tam­que ve­lim, pat­res conscrip­ti».

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 139Ñð. âûøå, ãë. 40—41.
  • 140Òà è äðó­ãàÿ ðå÷ü ñîäåð­æèò äåòà­ëè, íå óïî­ìè­íàå­ìûå â îñíîâ­íîì ðàñ­ñêà­çå è ñâÿ­çàí­íûå ñ åå îáùåé íàïðàâ­ëåí­íî­ñòüþ.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364003850 1364003851 1364003852