Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
52. (1) Âåëèêîëåïíûé òîò äåíü âîññèÿë äëÿ Ñöèïèîíà ïîñëåäíèì. Ïðåäâèäÿ â áóäóùåì ñèëó çàâèñòè è áîðüáó ñ òðèáóíàìè, îí, êîãäà äåíü áûë íàäîëãî îòñðî÷åí, óäàëèëñÿ â ñâîå ëèòåðíñêîå èìåíèå ñ òâåðäûì íàìåðåíèåì â ñóä íå ÿâëÿòüñÿ. (2) Ñëèøêîì ãîðäûé — è îò ïðèðîäû, è îò ïðèâû÷êè ê áîëüøèì óñïåõàì, — îí çíàë, ÷òî íå ñìîæåò ìèðèòüñÿ ñ ïîëîæåíèåì ïîäñóäèìîãî è ñìèðåííî âûñëóøèâàòü ñóäåé. (3) Êîãäà íàñòóïèë äåíü ñóäà, è îí òóäà íå ÿâèëñÿ è åãî ñòàëè âûçûâàòü, Ëóöèé Ñöèïèîí îïðàâäûâàë åãî íåÿâêó áîëåçíüþ. (4) Òðèáóíû, ïîòðåáîâàâøèå Ïóáëèÿ â ñóä, ýòîãî èçâèíåíèÿ íå ïðèíèìàëè è îáâèíÿëè åãî â òîì, ÷òî îí íå ÿâèëñÿ íà ñóä îò òîé æå íàäìåííîñòè, ñ êàêîé îñòàâèë ñóä, íàðîäíûõ òðèáóíîâ è íàðîäíîå ñîáðàíèå è ñîâåðøèë òðèóìô íàä ñàìèì ðèìñêèì íàðîäîì â ñîïðîâîæäåíèè òåõ, (5) êîãî îí ëèøèë ïðàâà è ñâîáîäû èçðå÷ü íàä ñîáîé ïðèãîâîð, âëà÷à èõ çà ñîáîé, áóäòî ïëåííûõ, è óâåë â ýòîò äåíü ñîáðàíèå îò íàðîäíûõ òðèáóíîâ íà Êàïèòîëèé146. «Èòàê, — ãîâîðèëè îíè, îáðàùàÿñü ê íàðîäó, — âîò âàì ðàñïëàòà çà áåçðàññóäñòâî! (6) Ïîä åãî âîäèòåëüñòâîì, ïî åãî óêàçàíèþ âû íàñ îñòàâèëè, à òåïåðü îí ñàìèõ âàñ ïîêèíóë. (7) Ñ êàæäûì äíåì ìû ñëàáååì äóõîì: çà òåì æå ÷åëîâåêîì, çà êîòîðûì ñåìíàäöàòüþ ãîäàìè ðàíüøå147, êîãäà îí èìåë è âîéñêî, è ôëîò, ìû ïîñìåëè ïîñëàòü â Ñèöèëèþ íàðîäíûõ òðèáóíîâ ñ ýäèëîì — ñõâàòèòü åãî è ñ.312 ïðèâåçòè â Ðèì, à íûíå çà òåì æå ÷åëîâåêîì, òåïåðü óæå ÷àñòíûì ëèöîì, íå äåðçíåì ïîñëàòü, ÷òîáû åãî âûòàùèëè èç óñàäüáû è çàñòàâèëè ãîâîðèòü â ñóäå». (8) Êîëëåãèÿ íàðîäíûõ òðèáóíîâ, ê êîòîðîé âîççâàë Ëóöèé Ñöèïèîí, ïîñòàíîâèëà òàê: «Åñëè ïîäñóäèìûé èçâèíÿåò ñåáÿ áîëåçíüþ, òî ìû ðåøàåì óâàæèòü ýòó ïðè÷èíó, è ïóñòü ñîòîâàðèùè íàøè íàçíà÷àò åìó äðóãîé ñðîê». (9)  òî âðåìÿ áûë íàðîäíûì òðèáóíîì Òèáåðèé Ñåìïðîíèé Ãðàêõ148, ó êîòîðîãî áûëè ññîðû ñ Ïóáëèåì Ñöèïèîíîì. Êîãäà îí çàïðåòèë ïðèïèñàòü ñâîå èìÿ ê ïîñòàíîâëåíèþ ñîòîâàðèùåé, âñå îæèäàëè, ÷òî åãî ïðåäëîæåíèå áóäåò åùå ñóðîâåå, íî îí ðåøèë òàê: (10) «Ðàç Ëóöèé Ñöèïèîí èçâèíÿåò íåÿâêó áðàòà áîëåçíüþ, òî è íàì íàäî ñ÷åñòü ýòî îáúÿñíåíèå óäîâëåòâîðèòåëüíûì. ß íå äîïóùó, ÷òîáû êòî-ëèáî îáâèíÿë Ïóáëèÿ Ñöèïèîíà äî åãî âîçâðàùåíèÿ â Ðèì; è äàæå òîãäà ÿ, åñëè îí îáðàòèòñÿ êî ìíå çà ïîìîùüþ, îñâîáîæó åãî îò ÿâêè â ñóä149. (11) Ñâîèìè äåÿíèÿìè, ïî÷åñòÿìè, ïîëó÷åííûìè îò ðèìñêîãî íàðîäà, Ïóáëèé Ñöèïèîí, ñ ñîãëàñèÿ áîãîâ è ëþäåé, âîçíåñåí òàê âûñîêî, ÷òî çàçîðíî åìó ñòîÿòü ïîäñóäèìûì ïîä ðîñòðàìè è ñëóøàòü ïîïðåêè þíöîâ, à äëÿ íàðîäà ðèìñêîãî ýòî áûëî á åùå ïîñòûäíåå». |
52. Hic speciosus ultimus dies P. Scipioni illuxit. Post quem cum invidiam et certamina cum tribunis prospiceret, die longiore prodicta in Literninum concessit certo consilio ne ad causam dicendam adesset. [2] Maior animus et natura erat ac maiori fortunae adsuetus quam ut reus esse sciret et summittere se in humilitatem causam dicentium. [3] Ubi dies venit citarique absens est coeptus, L. Scipio morbum causae esse cur abesset excusabat. [4] Quam excusationem cum tribuni qui diem dixerant non acciperent, et ab eadem superbia non venire ad causam dicendam arguerent qua iudicium et tribunos plebis et contionem reliquisset et, [5] quibus ius sententiae de se dicendae et libertatem ademisset, his comitatus, velut captos trahens, triumphum de populo Romano egisset secessionemque eo die in Capitolium a tribunis plebis fecisset: «Habetis ergo temeritatis illius mercedem; [6] quo duce et auctore nos reliquistis, ab eo ipsi relicti estis, [7] et tantum animorum in dies nobis decrescit ut, ad quem ante annos septemdecim exercitum et classem habentem tribunos plebis aedilemque mittere in Siciliam ausi sumus, qui prenderent eum et Romam reducerent, ad eum privatum ex villa sua extrahendum ad causam dicendam mittere non audeamus»; [8] tribuni plebis appellati ab L. Scipione ita decreverunt: si morbi causa excusaretur, sibi placere accipi eam causam diemque a collegis prodici. [9] Tribunus plebis eo tempore Ti. Sempronius Gracchus erat, cui inimicitiae cum P. Scipione intercedebant. Is, cum vetuisset nomen suum decreto collegarum adscribi, tristioremque omnes sententiam expectarent, ita decrevit: [10] cum L. Scipio excusasset morbum esse causae fratri, satis id sibi videri; se P. Scipionem priusquam Romam redisset accusari non passurum; tum quoque, si se appellet, auxilio ei futurum ne causam dicat: [11] ad id fastigium rebus gestis, honoribus populi Romani P. Scipionem deorum hominumque consensu pervenisse, ut sub Rostris reum stare et praebere aures adolescentium conviciis populo Romano magis deforme quam ipsi sit. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß