Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXIX, ãë. 42

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002.
Ïåðåâîä Ý. Ã. Þíöà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

42. (1)  Äàëü­íåé Èñïà­íèè, ïîñëå òîãî, êàê â ïîñëåä­íåé âîéíå ëóçè­òà­íû áûëè ðàç­áè­òû, îáñòà­íîâ­êà ñîõðà­íÿ­ëàñü ñïî­êîé­íîé.  Áëèæ­íåé Èñïà­íèè Àâë Òåðåí­öèé çàâî­å­âàë, ñ ïîìî­ùüþ ïîäâèæ­íûõ íàâå­ñîâ è îñàä­íûõ ñîîðó­æå­íèé, Êîð­áèîí, ãîðîä ñâåñ­ñå­òà­íîâ122, à åãî æèòå­ëåé ïðî­äàë â ðàá­ñòâî, ïîñëå ÷åãî è â Áëèæ­íåé Èñïà­íèè çèìîé ñîõðà­íÿ­ëîñü ñïî­êîé­ñò­âèå. (2) Ïðåæ­íèå ïðå­òî­ðû, Ãàé Êàëü­ïóð­íèé Ïèçîí è Ëóöèé Êâèíê­öèé, âåð­íó­ëèñü â Ðèì. Òîìó è äðó­ãî­ìó ñåíàò ïî÷òè åäè­íî­äóø­íî íàçíà­÷èë òðè­óìô. (3) Êàëü­ïóð­íèé ïåð­âûì ñïðà­âèë òðè­óìô íàä ëóçè­òà­íà­ìè è êåëüò­èáå­ðà­ìè, ïðè­÷åì â ïðî­öåñ­ñèè áûëî ïðî­íå­ñå­íî âîñåìü­äå­ñÿò òðè çîëîòûõ âåí­êà è äâå­íà­äöàòü òûñÿ÷ ôóí­òîâ ñåðåá­ðà. (4) Ñïó­ñòÿ íåñêîëü­êî äíåé îòïðàçä­íî­âàë òðè­óìô íàä òåìè æå ïëå­ìå­íà­ìè è Ëóöèé Êâèíê­öèé Êðè­ñïèí. Çîëîòà è ñåðåá­ðà â ýòîì òðè­óì­ôå áûëî ïðî­íå­ñå­íî ñòîëü­êî æå.

(5) Öåí­çî­ðû Ìàðê Ïîð­öèé è Ëóöèé Âàëå­ðèé ïåðå­ñìîò­ðå­ëè ñîñòàâ ñåíà­òà, ÷åãî ìíî­ãèå æäà­ëè ñî ñòðà­õîì. Ñåìå­ðûõ îíè èñêëþ­÷è­ëè, â òîì ÷èñ­ëå êîí­ñó­ëÿ­ðà Ëóöèÿ ñ.350 Êâèíê­öèÿ Ôëà­ìè­íè­íà, âûäàþ­ùå­ãî­ñÿ ñâî­åé çíàò­íî­ñòüþ è ïîñëóæ­íûì ñïèñ­êîì123. (6) Ãîâî­ðÿò, èññòà­ðè áûëî çàâåäå­íî, ÷òîáû öåí­çî­ðû ïðè èìå­íàõ ëèö, èñêëþ­÷åí­íûõ èç ñåíà­òà, ïèñü­ìåí­íî óêà­çû­âà­ëè ïðè­÷è­íó èõ óäà­ëå­íèÿ. Ñîõðà­íè­ëîñü íåìà­ëî ñóðî­âûõ ðå÷åé Êàòî­íà ïðî­òèâ òåõ, êîãî îí óäà­ëèë èç ñåíà­òà èëè èñêëþ­÷èë èç ñîñëî­âèÿ âñàä­íè­êîâ124, (7) íî ñàìàÿ ðåç­êàÿ èç íèõ àäðå­ñî­âà­íà Ëóöèþ Êâèíê­öèþ, è åñëè áû Êàòîí åå ïðî­èç­íåñ, êàê îáâè­íè­òåëü, äî èñêëþ­÷å­íèÿ, à íå ïîñëå, â êà÷å­ñòâå öåí­çî­ðà, òî ñîõðà­íèòü Ëóöèþ ìåñòî â ñåíà­òå íå ñìîã áû äàæå áðàò åãî, Òèò Êâèíê­öèé, åñëè áû îí áûë òîãäà öåí­çî­ðîì.

(8) Ñðå­äè ïðî­÷å­ãî, îí îáâè­íèë åãî â òîì, ÷òî ïîñó­ëèâ áîëü­øèå ïîäàð­êè, Êâèíê­öèé ïðè­âåç ñ ñîáîé, â ïðî­âèí­öèþ Ãàë­ëèþ, ïóíèé­öà Ôèëèï­ïà, èãðàâ­øå­ãî ïðè íåì ðîëü äîðî­ãîé ñîäåð­æàí­êè. (9) Ìàëü­÷èø­êà, ÷òîáû ïðî­äàòü ïîäî­ðî­æå ñâîè óñëó­ãè, êàïðèç­íûì è èçáà­ëî­âàí­íûì òîíîì íå ðàç óïðå­êàë êîí­ñó­ëà â òîì, ÷òî òîò óâåç åãî èç Ðèìà â ñàìûé êàíóí ãëà­äè­à­òîð­ñêèõ èãð. (10) Îäíà­æäû, êîãäà îíè áûëè íà ïèðó è óæå çàõìå­ëå­ëè, â ðàç­ãàð çàñòî­ëüÿ êîí­ñó­ëó äîëî­æè­ëè, ÷òî ïðè­áûë, âìå­ñòå ñî ñâî­è­ìè äåòüìè, çíàò­íûé ïåðå­áåæ­÷èê èç ïëå­ìå­íè áîé­åâ, è æåëà­åò óâèäåòü­ñÿ ñ íèì, ÷òîáû ëè÷­íî îò íåãî ïîëó­÷èòü ãàðàí­òèè ñâî­åé áåç­îïàñ­íî­ñòè. (11) Ââåäåí­íûé â ïàëàò­êó, ãàëë ÷åðåç ïåðå­âîä­÷è­êà îáðà­òèë­ñÿ ê Êâèíê­öèþ ñ ðå÷üþ. Íî òîò, ïåðå­áèâ ãîñòÿ, ñïðî­ñèë ñâî­åãî ëþáèì­öà: «Ðàç òåáå íå õâà­òà­åò ãëà­äè­à­òîð­ñêèõ èãð, õî÷åøü óâèäåòü, êàê óìðåò ýòîò ãàëë?» (12) Ñòî­è­ëî ìàëü­÷è­êó, ïðè­íÿâ­øå­ìó ýòî çà øóò­êó, êèâ­íóòü, êàê êîí­ñóë îáíà­æåí­íûì ìå÷îì, âèñåâ­øèì íàä åãî ëîæåì, óäà­ðèë ãàë­ëà, ïðî­äîë­æàâ­øå­ãî ðå÷ü, ïðÿ­ìî ïî ãîëî­âå, è êîãäà òîò îáðà­òèë­ñÿ â áåã­ñòâî, ïðè­çû­âàÿ íà ïîìîùü ðèì­ñêèé íàðîä è ïðè­ñóò­ñò­âó­þ­ùèõ, âòî­ðûì óäà­ðîì êîí­ñóë âîãíàë ìå÷ åìó â áîê.

42. In His­pa­nia ul­te­rio­re frac­tis pro­xi­mo bel­lo Lu­si­ta­nis quie­tae res fue­runt: in ci­te­rio­re A. Te­ren­tius in Sues­se­ta­nis op­pi­dum Cor­bio­nem vi­neis et ope­ri­bus ex­pug­na­vit, cap­ti­vos ven­di­dit: quie­ta dein­de hi­ber­na et ci­te­rior pro­vin­cia ha­buit. [2] Ve­te­res prae­to­res C. Cal­pur­nius Pi­so et L. Quincti­us Ro­mam re­die­runt. Ut­ri­que mag­no pat­rum con­sen­su tri­um­phus est dec­re­tus. [3] Prior C. Cal­pur­nius de Lu­si­ta­nis et Cel­ti­be­ris tri­um­pha­vit: co­ro­nas aureas tu­lit oc­to­gin­ta tres et duo­de­cim mi­lia pon­do ar­gen­ti. [4] Pau­cos post dies L. Quincti­us Cris­pi­nus ex iis­dem Lu­si­ta­nis et Cel­ti­be­ris tri­um­pha­vit: tan­tun­dem auri at­que ar­gen­ti in eo tri­um­pho prae­la­tum.

[5] Cen­so­res M. Por­cius et L. Va­le­rius me­tu mix­ta ex­pec­ta­tio­ne se­na­tum le­ge­runt; sep­tem mo­ve­runt se­na­tu, ex qui­bus unum in­sig­nem et no­bi­li­ta­te et ho­no­ri­bus, L. Quincti­um Fla­mi­ni­num con­su­la­rem. [6] Pat­rum me­mo­ria insti­tu­tum fer­tur ut cen­so­res mo­tis se­na­tu adscri­be­rent no­tas. Ca­to­nis et aliae qui­dem acer­bae ora­tio­nes exstant in eos quos aut se­na­to­rio lo­co mo­vit aut qui­bus equos ade­mit, [7] lon­ge gra­vis­si­ma in L. Quincti­um ora­tio, qua si ac­cu­sa­tor an­te no­tam, non cen­sor post no­tam usus es­set, re­ti­ne­re L. Quincti­um in se­na­tu ne fra­ter qui­dem T. Quincti­us, si tum cen­sor es­set, po­tuis­set. [8] In­ter ce­te­ra obie­cit ei Phi­lip­pum Poe­num, ca­rum ac no­bi­le scor­tum, ab Ro­ma in Gal­liam pro­vin­ciam spe in­gen­tium do­no­rum per­duc­tum. [9] Eum pue­rum, per las­ci­viam cum ca­vil­la­re­tur, exprob­ra­re con­su­li sae­pe so­li­tum, quod sub ip­sum spec­ta­cu­lum gla­dia­to­rium ab­duc­tus ab Ro­ma es­set, ut ob­se­qui­um ama­to­ri ven­di­ta­ret. [10] For­te epu­lan­ti­bus iis, cum iam vi­no in­ca­luis­sent, nun­tia­tum in con­vi­vio es­se no­bi­lem Boi­um cum li­be­ris transfu­gam ve­nis­se; con­ve­ni­re con­su­lem vel­le ut ab eo fi­dem prae­sens ac­ci­pe­ret. [11] Intro­duc­tum in ta­ber­na­cu­lum per in­terpre­tem ad­lo­qui con­su­lem coe­pis­se. In­ter cui­us ser­mo­nem Quincti­us scor­to «vis tu», in­quit, «quo­niam gla­dia­to­rium spec­ta­cu­lum re­li­quis­ti, iam hunc Gal­lum mo­rien­tem vi­de­re?» [12] Et cum is vix­dum se­rio ad­nuis­set, ad nu­tum scor­ti con­su­lem stric­to gla­dio, qui su­per ca­put pen­de­bat, lo­quen­ti Gal­lo ca­put pri­mum per­cus­sis­se, dein­de, fu­gien­ti fi­dem­que po­pu­li Ro­ma­ni at­que eorum, qui ade­rant, implo­ran­ti la­tus transfo­dis­se.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 122Ñâåñ­ñå­òà­íû — èáå­ðèé­ñêîå ïëå­ìÿ, îáè­òàâ­øåå â Ñåâå­ðî-Âîñòî÷­íîé Èñïà­íèè ìåæ­äó Èáå­ðîì è Ïèðå­íå­ÿìè.
  • 123Áûë êîí­ñó­ëîì â 192 ã. äî í. ý. Áðàò çíà­ìå­íè­òî­ãî Òèòà Êâèíê­öèÿ Ôëà­ìè­íè­íà.
  • 124Èññëå­äî­âà­òå­ëè íàñ÷è­òû­âà­þò îêî­ëî 25 «öåí­çîð­ñêèõ» ðå÷åé, íî íå âñå îíè íàïðàâ­ëå­íû ïðî­òèâ îòäåëü­íûõ ëèö.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364003943 1364003944 1364003945