Ïåðåâîä Ý. Ã. Þíöà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
42. (1)  Äàëüíåé Èñïàíèè, ïîñëå òîãî, êàê â ïîñëåäíåé âîéíå ëóçèòàíû áûëè ðàçáèòû, îáñòàíîâêà ñîõðàíÿëàñü ñïîêîéíîé.  Áëèæíåé Èñïàíèè Àâë Òåðåíöèé çàâîåâàë, ñ ïîìîùüþ ïîäâèæíûõ íàâåñîâ è îñàäíûõ ñîîðóæåíèé, Êîðáèîí, ãîðîä ñâåññåòàíîâ122, à åãî æèòåëåé ïðîäàë â ðàáñòâî, ïîñëå ÷åãî è â Áëèæíåé Èñïàíèè çèìîé ñîõðàíÿëîñü ñïîêîéñòâèå. (2) Ïðåæíèå ïðåòîðû, Ãàé Êàëüïóðíèé Ïèçîí è Ëóöèé Êâèíêöèé, âåðíóëèñü â Ðèì. Òîìó è äðóãîìó ñåíàò ïî÷òè åäèíîäóøíî íàçíà÷èë òðèóìô. (3) Êàëüïóðíèé ïåðâûì ñïðàâèë òðèóìô íàä ëóçèòàíàìè è êåëüòèáåðàìè, ïðè÷åì â ïðîöåññèè áûëî ïðîíåñåíî âîñåìüäåñÿò òðè çîëîòûõ âåíêà è äâåíàäöàòü òûñÿ÷ ôóíòîâ ñåðåáðà. (4) Ñïóñòÿ íåñêîëüêî äíåé îòïðàçäíîâàë òðèóìô íàä òåìè æå ïëåìåíàìè è Ëóöèé Êâèíêöèé Êðèñïèí. Çîëîòà è ñåðåáðà â ýòîì òðèóìôå áûëî ïðîíåñåíî ñòîëüêî æå. (5) Öåíçîðû Ìàðê Ïîðöèé è Ëóöèé Âàëåðèé ïåðåñìîòðåëè ñîñòàâ ñåíàòà, ÷åãî ìíîãèå æäàëè ñî ñòðàõîì. Ñåìåðûõ îíè èñêëþ÷èëè, â òîì ÷èñëå êîíñóëÿðà Ëóöèÿ ñ.350 Êâèíêöèÿ Ôëàìèíèíà, âûäàþùåãîñÿ ñâîåé çíàòíîñòüþ è ïîñëóæíûì ñïèñêîì123. (6) Ãîâîðÿò, èññòàðè áûëî çàâåäåíî, ÷òîáû öåíçîðû ïðè èìåíàõ ëèö, èñêëþ÷åííûõ èç ñåíàòà, ïèñüìåííî óêàçûâàëè ïðè÷èíó èõ óäàëåíèÿ. Ñîõðàíèëîñü íåìàëî ñóðîâûõ ðå÷åé Êàòîíà ïðîòèâ òåõ, êîãî îí óäàëèë èç ñåíàòà èëè èñêëþ÷èë èç ñîñëîâèÿ âñàäíèêîâ124, (7) íî ñàìàÿ ðåçêàÿ èç íèõ àäðåñîâàíà Ëóöèþ Êâèíêöèþ, è åñëè áû Êàòîí åå ïðîèçíåñ, êàê îáâèíèòåëü, äî èñêëþ÷åíèÿ, à íå ïîñëå, â êà÷åñòâå öåíçîðà, òî ñîõðàíèòü Ëóöèþ ìåñòî â ñåíàòå íå ñìîã áû äàæå áðàò åãî, Òèò Êâèíêöèé, åñëè áû îí áûë òîãäà öåíçîðîì. (8) Ñðåäè ïðî÷åãî, îí îáâèíèë åãî â òîì, ÷òî ïîñóëèâ áîëüøèå ïîäàðêè, Êâèíêöèé ïðèâåç ñ ñîáîé, â ïðîâèíöèþ Ãàëëèþ, ïóíèéöà Ôèëèïïà, èãðàâøåãî ïðè íåì ðîëü äîðîãîé ñîäåðæàíêè. (9) Ìàëü÷èøêà, ÷òîáû ïðîäàòü ïîäîðîæå ñâîè óñëóãè, êàïðèçíûì è èçáàëîâàííûì òîíîì íå ðàç óïðåêàë êîíñóëà â òîì, ÷òî òîò óâåç åãî èç Ðèìà â ñàìûé êàíóí ãëàäèàòîðñêèõ èãð. (10) Îäíàæäû, êîãäà îíè áûëè íà ïèðó è óæå çàõìåëåëè, â ðàçãàð çàñòîëüÿ êîíñóëó äîëîæèëè, ÷òî ïðèáûë, âìåñòå ñî ñâîèìè äåòüìè, çíàòíûé ïåðåáåæ÷èê èç ïëåìåíè áîéåâ, è æåëàåò óâèäåòüñÿ ñ íèì, ÷òîáû ëè÷íî îò íåãî ïîëó÷èòü ãàðàíòèè ñâîåé áåçîïàñíîñòè. (11) Ââåäåííûé â ïàëàòêó, ãàëë ÷åðåç ïåðåâîä÷èêà îáðàòèëñÿ ê Êâèíêöèþ ñ ðå÷üþ. Íî òîò, ïåðåáèâ ãîñòÿ, ñïðîñèë ñâîåãî ëþáèìöà: «Ðàç òåáå íå õâàòàåò ãëàäèàòîðñêèõ èãð, õî÷åøü óâèäåòü, êàê óìðåò ýòîò ãàëë?» (12) Ñòîèëî ìàëü÷èêó, ïðèíÿâøåìó ýòî çà øóòêó, êèâíóòü, êàê êîíñóë îáíàæåííûì ìå÷îì, âèñåâøèì íàä åãî ëîæåì, óäàðèë ãàëëà, ïðîäîëæàâøåãî ðå÷ü, ïðÿìî ïî ãîëîâå, è êîãäà òîò îáðàòèëñÿ â áåãñòâî, ïðèçûâàÿ íà ïîìîùü ðèìñêèé íàðîä è ïðèñóòñòâóþùèõ, âòîðûì óäàðîì êîíñóë âîãíàë ìå÷ åìó â áîê. |
42. In Hispania ulteriore fractis proximo bello Lusitanis quietae res fuerunt: in citeriore A. Terentius in Suessetanis oppidum Corbionem vineis et operibus expugnavit, captivos vendidit: quieta deinde hiberna et citerior provincia habuit. [2] Veteres praetores C. Calpurnius Piso et L. Quinctius Romam redierunt. Utrique magno patrum consensu triumphus est decretus. [3] Prior C. Calpurnius de Lusitanis et Celtiberis triumphavit: coronas aureas tulit octoginta tres et duodecim milia pondo argenti. [4] Paucos post dies L. Quinctius Crispinus ex iisdem Lusitanis et Celtiberis triumphavit: tantundem auri atque argenti in eo triumpho praelatum. [5] Censores M. Porcius et L. Valerius metu mixta expectatione senatum legerunt; septem moverunt senatu, ex quibus unum insignem et nobilitate et honoribus, L. Quinctium Flamininum consularem. [6] Patrum memoria institutum fertur ut censores motis senatu adscriberent notas. Catonis et aliae quidem acerbae orationes exstant in eos quos aut senatorio loco movit aut quibus equos ademit, [7] longe gravissima in L. Quinctium oratio, qua si accusator ante notam, non censor post notam usus esset, retinere L. Quinctium in senatu ne frater quidem T. Quinctius, si tum censor esset, potuisset. [8] Inter cetera obiecit ei Philippum Poenum, carum ac nobile scortum, ab Roma in Galliam provinciam spe ingentium donorum perductum. [9] Eum puerum, per lasciviam cum cavillaretur, exprobrare consuli saepe solitum, quod sub ipsum spectaculum gladiatorium abductus ab Roma esset, ut obsequium amatori venditaret. [10] Forte epulantibus iis, cum iam vino incaluissent, nuntiatum in convivio esse nobilem Boium cum liberis transfugam venisse; convenire consulem velle ut ab eo fidem praesens acciperet. [11] Introductum in tabernaculum per interpretem adloqui consulem coepisse. Inter cuius sermonem Quinctius scorto «vis tu», inquit, «quoniam gladiatorium spectaculum reliquisti, iam hunc Gallum morientem videre?» [12] Et cum is vixdum serio adnuisset, ad nutum scorti consulem stricto gladio, qui super caput pendebat, loquenti Gallo caput primum percussisse, deinde, fugienti fidemque populi Romani atque eorum, qui aderant, imploranti latus transfodisse. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß