Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLII, ãë. 13

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002.
Ïåðåâîä Ì. Ï. Ôåäîðîâà, È. Ô. Ìàêàðåíêîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

13. (1) Îñòàëü­íàÿ ÷àñòü ðå÷è Ýâìå­íà ïðåä­ñòàâ­ëÿ­ëà óâå­ùå­âà­íèå: «ß ïåðå­äàþ âàì, ñåíà­òî­ðû, — ñêà­çàë îí, — íå ñîìíè­òåëü­íûå ñëó­õè, êîòî­ðûì ÿ âåðþ, æåëàÿ èç âðàæ­äû ê öàðþ, ÷òîáû îáâè­íå­íèÿ ïðî­òèâ íåãî îêà­çà­ëèñü èñòèí­íû­ìè, íî ñâåäå­íèÿ, èññëå­äî­âàí­íûå è ïðî­âå­ðåí­íûå, êàê åñëè áû ïîñëàí­íûé âàìè ëàçóò­÷è­êîì ÿ äîêëà­äû­âàë âàì î òîì, ÷òî âèäåë ñîá­ñò­âåí­íû­ìè ãëà­çà­ìè. (2) Íå äëÿ òîãî, ïîêè­íóâ öàð­ñòâî ìîå, âàìè âîç­âå­ëè­÷åí­íîå è ðàñ­øè­ðåí­íîå, ïåðå­ñåê ÿ øèðî­êîå ìîðå, ÷òîáû äîñòà­âèòü âàì ëîæ­íûå ñëó­õè è ÷åðåç ýòî ïîòå­ðÿòü âàøå äîâå­ðèå. (3) ß íàáëþäàë, êàê ñëàâ­íåé­øèå ãîñóäàð­ñòâà Àçèè è Ãðå­öèè âñå îòêðî­âåí­íåå ñ êàæ­äûì äíåì îáíà­ðó­æè­âà­þò ñâîè íàñòðî­å­íèÿ è âñêî­ðå, åñëè ïîç­âî­ëèòü èì, äîé­äóò äî òàêî­ãî ïðå­äå­ëà, ÷òî ïîòå­ðÿ­þò âîç­ìîæ­íîñòü ðàñ­êà­ÿòü­ñÿ. (4) ß íàáëþäàë, êàê Ïåð­ñåé, íå äîâîëü­ñò­âó­ÿñü Ìàêåäîí­ñêèì öàð­ñò­âîì, îäíè îáëà­ñòè ïîä­÷è­íÿ­åò ñâî­åé âëà­ñòè ñèëîé îðó­æèÿ, äðó­ãèå ñòà­ðà­åò­ñÿ ïðè­âëå÷ü ê ñåáå áëà­ãî­äå­ÿ­íè­ÿ­ìè è ëàñ­êîé, åñëè íå â ñîñòî­ÿ­íèè ïîðà­áî­òèòü èõ ñèëîé. (5) ß âèäåë, ñêîëü â íåðàâ­íîì ïîëî­æå­íèè íàõî­äÿò­ñÿ ñòî­ðî­íû: îí ãîòî­âèò âàì âîé­íó èëè, ïî-ìîå­ìó, äàæå íå ãîòî­âèò, à ïî÷òè ÷òî âåäåò åå, à âû ïðå­äî­ñòàâ­ëÿ­å­òå åìó ìèð è áåç­íà­êà­çàí­íîñòü. Âàøå­ãî ñîþç­íè­êà è äðó­ãà Àáðó­ïî­ëà31 îí èçãíàë èç åãî ñîá­ñò­âåí­íî­ãî öàð­ñòâà; (6) îí óáèë èëëè­ðèé­öà Àðôå­òàâ­ðà32, òîæå ñîþç­íè­êà è äðó­ãà âàøå­ãî, ïðî­âåäàâ, ÷òî òîò ÷òî-òî âàì íàïè­ñàë; (7) îí ïîñòà­ðà­åò­ñÿ ñòå­ðåòü ñ ëèöà çåì­ëè ôèâàí­ñêèõ ïðà­âè­òå­ëåé Ýâåð­ñó è Êàë­ëè­êðà­òà çà òî, ÷òî íà ñîáðà­íèè áåî­òèé­öåâ îíè ñëèø­êîì ñâî­áîä­íî âûñêà­çû­âà­ëèñü ïðî­òèâ íåãî è îáå­ùà­ëè äîíå­ñòè âàì î ïåðå­ãî­âî­ðàõ; (8) îí ïîñëàë, â íàðó­øå­íèå äîãî­âî­ðà, âñïî­ìî­ãà­òåëü­íûé îòðÿä âèçàí­òèé­öàì; îí ïîøåë âîé­íîé íà Äîëî­ïèþ; âòîðã­ñÿ ñ âîé­ñêà­ìè â Ôåñ­ñà­ëèþ è Äîðèäó, ÷òîáû â ìåæ­äî­óñîá­íîé ðàñ­ïðå õóä­øèå ãðàæ­äàíå ñ åãî ïîìî­ùüþ îäî­ëå­ëè ëó÷­øèõ33; (9) â Ôåñ­ñà­ëèè è Ïåððå­áèè îí ïðî­èç­âåë ñòðàø­íûå ñìó­òû è âîë­íå­íèÿ, ïîäàâ íàäåæ­äó íà îòìå­íó äîë­ãî­âûõ îáÿ­çà­òåëüñòâ, äàáû ñ ïîìî­ùüþ ïðå­äàí­íûõ åìó äîëæ­íè­êîâ ñòåñ­íèòü îïòè­ìà­òîâ. (10) Ïîñëå òîãî êàê âû ñïî­êîé­íî è òåð­ïå­ëè­âî ïîç­âî­ëè­ëè åìó ïðî­äå­ëàòü âñå ýòî, îí, âèäÿ, ÷òî âû óñòó­ïè­ëè åìó Ãðå­öèþ, ïðå­áû­âà­åò â óâå­ðåí­íî­ñòè, ÷òî íèêòî íå âûñòó­ïèò ïðî­òèâ íåãî ñ îðó­æè­åì, ïîêà îí íå ïåðå­ïðà­âèò­ñÿ â Èòà­ëèþ. (11) Íàñêîëü­êî ýòî áåç­îïàñ­íî è ïî÷åò­íî äëÿ âàñ — ñìîò­ðè­òå ñàìè. ß æå ñ÷åë äëÿ ñåáÿ èñòèí­íûì ïîçî­ðîì äîïó­ñòèòü, ÷òîáû Ïåð­ñåé ïðè­áûë â Èòà­ëèþ âîå­âàòü ðàíü­øå, ÷åì ÿ, âàø ñîþç­íèê, ÿâëþñü ïðåä­ó­ïðåäèòü âàñ, ÷òîáû âû áûëè îñòî­ðîæ­íû. (12) Òåïåðü ÿ èñïîë­íèë ñâîé ñâÿ­ùåí­íûé äîëã è êàê áû î÷è­ñòèë è îáëåã­÷èë ñâîþ ñîâåñòü; ÷òî åùå îñòà­åò­ñÿ ìíå äåëàòü, êàê íå ìîëèòü áîãîâ è áîãèíü, ÷òîáû âû ïîçà­áî­òè­ëèñü î ñîá­ñò­âåí­íîì ãîñóäàð­ñòâå è î íàñ, âàøèõ äðó­çüÿõ è ñîþç­íè­êàõ, îò âàñ çàâè­ñÿ­ùèõ?»

13. Re­li­quum ora­tio­nis ad­hor­ta­tio fuit. «Non ego haec» in­quit «in­cer­tis iac­ta­ta ru­mo­ri­bus et cu­pi­dius cre­di­ta, quia ve­ra es­se de ini­mi­co cri­mi­na vo­le­bam, ad­fe­ro ad vos, pat­res conscrip­ti, sed com­per­ta et explo­ra­ta, haud se­cus quam si spe­cu­la­tor mis­sus a vo­bis su­biec­ta ocu­lis re­fer­rem; [2] ne­que re­lic­to reg­no meo, quod amplum et eg­re­gium vos fe­cis­tis, ma­re tan­tum traie­cis­sem ut va­na ad vos af­fe­ren­do fi­dem ab­ro­ga­rem mi­hi; [3] cer­ne­bam no­bi­lis­si­mas Asiae et Grae­ciae ci­vi­ta­tes in dies ma­gis de­nu­dan­tes iudi­cia sua, mox, si per­mit­te­re­tur, eo pro­ces­su­ras un­de re­cep­tum ad pae­ni­ten­dum non ha­be­rent; [4] cer­ne­bam Per­sea non con­ti­nen­tem se Ma­ce­do­niae reg­no, alia ar­mis oc­cu­pan­tem, alia, quae vi su­bi­gi non pos­sent, fa­vo­re ac be­ne­vo­len­tia complec­ten­tem; [5] vi­de­bam quam im­par es­set sors, cum il­le vo­bis bel­lum pa­ra­ret vos ei se­cu­ram pa­cem praes­ta­re­tis, quam­quam mi­hi qui­dem non pa­ra­re sed ge­re­re pae­ne bel­lum vi­de­ba­tur. Ab­ru­po­lim, so­cium at­que ami­cum vestrum, reg­no ex­pu­lit; [6] Ar­the­tau­rum Il­ly­rium, quia scrip­ta ab eo quae­dam vo­bis com­pe­rit, so­cium item at­que ami­cum vestrum, in­ter­fe­cit; [7] Euer­sam et Cal­lic­ri­tum The­ba­nos, prin­ci­pes ci­vi­ta­tis, quia li­be­rius ad­ver­sus eum in con­ci­lio Boeo­to­rum lo­cu­ti fue­rant de­la­tu­ros­que ad vos quae age­ren­tur, pro­fes­si erant, tol­len­dos cu­ra­vit; [8] auxi­lium By­zan­tiis ad­ver­sus foe­dus tu­lit; Do­lo­piae bel­lum in­tu­lit; Thes­sa­liam et Do­ri­dem cum exer­ci­tu per­va­sit ut in bel­lo in­tes­ti­no de­te­rio­ris par­tis auxi­lio me­lio­rem affli­ge­ret; [9] con­fu­dit et mis­cuit om­nia in Thes­sa­lia Perrhae­bia­que spe no­va­rum ta­bu­la­rum, ut ma­nu de­bi­to­rum ob­no­xia si­bi op­ti­ma­tes oppri­me­ret. [10] Haec cum vo­bis quies­cen­ti­bus et pa­tien­ti­bus fe­ce­rit et con­ces­sam si­bi Grae­ciam es­se a vo­bis vi­deat, pro cer­to ha­bet ne­mi­nem si­bi an­te­quam in Ita­liam traie­ce­rit, ar­ma­tum oc­cur­su­rum. [11] Hoc quam vo­bis tu­tum aut ho­nes­tum sit, vos vi­de­ri­tis: ego cer­te mi­hi tur­pe es­se du­xi, pri­us Per­sea ad bel­lum in­fe­ren­dum quam me so­cium ad prae­di­cen­dum ut ca­ve­re­tis ve­ni­re in Ita­liam. [12] Functus ne­ces­sa­rio mi­hi of­fi­cio, et quo­dam mo­do li­be­ra­ta at­que exo­ne­ra­ta fi­de mea, quid ultra fa­ce­re pos­sum quam uti deos deas­que pre­cer ut vos et vestrae rei pub­li­cae et no­bis so­ciis at­que ami­cis, qui ex vo­bis pen­de­mus, con­su­la­tis?»

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 31Àáðó­ïîë (Àáðó­ïî­ëèñ) — öàðåê ôðà­êèé­ñêî­ãî ïëå­ìå­íè ñàïå­åâ — â 179 ã. äî í. ý. çàõâà­òèë áûëî çîëîòûå ðóä­íè­êè Ïàí­ãåÿ (ãîð­íàÿ öåïü â Ìàêåäî­íèè íà ãðà­íè­öå ñ Ôðà­êè­åé), íî ïîòå­ðÿë è ñâîå öàð­ñòâî. Ñì.: Ïîëè­áèé, XXII, 8 (18), 2 ñë.
  • 32Ñð.: Àïïè­àí. Ìàêåäîí­ñêèå âîé­íû, ôðàãì. 11, 2.
  • 33Ñì. ïðè­ìå÷. 84 ê êí. XXXIX.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010223 1327007031 1327008013 1364004214 1364004215 1364004216