Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLII, ãë. 12

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002.
Ïåðåâîä Ì. Ï. Ôåäîðîâà, È. Ô. Ìàêàðåíêîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

12. (1) Âñå ãîñóäàð­ñòâà Ãðå­öèè è Àçèè ïðå­êëî­íÿ­þò­ñÿ ïðåä âåëè­÷è­åì Ïåð­ñåÿ. Íåëü­çÿ òîë­êîì ïîíÿòü, â ñèëó êàêèõ çàñëóã èëè êàêîé ùåä­ðî­ñòè âñå îêà­çû­âà­þò åìó òàêîå óâà­æå­íèå; (2) íåâîç­ìîæ­íî ñ óâå­ðåí­íî­ñòüþ ñêà­çàòü, ïîëó­÷à­åò­ñÿ ëè òàê èç-çà êàêî­ãî-òî îñî­áî­ãî åãî ñ÷à­ñòüÿ èëè, â ÷åì îí ñàì áîèò­ñÿ ñîçíàòü­ñÿ, òàêóþ ïîïó­ëÿð­íîñòü äîñòàâ­ëÿ­åò åìó âñå­îá­ùàÿ íåíà­âèñòü ê ðèì­ëÿ­íàì. (3) Îí ïîëü­çó­åò­ñÿ áîëü­øèì âëè­ÿ­íè­åì ñðå­äè öàðåé; îí æåíèë­ñÿ íà äî÷å­ðè Ñåëåâ­êà, ðóêè êîòî­ðîé îí íå ïðî­ñèë, à åìó ïðåä­ëî­æè­ëè; ñåñò­ðó ñâîþ îòäàë çàìóæ çà Ïðó­ñèÿ, íàñòîé­÷è­âî åãî îá ýòîì ïðî­ñèâ­øå­ãî; (4) îáå ñâàäü­áû ïðàçä­íî­âà­ëèñü ïðè ñòå­÷å­íèè ìíî­æå­ñòâà ïîñîëüñòâ ñ ïîçäðàâ­ëå­íè­ÿ­ìè è äàðà­ìè, êàê áóä­òî îíè ñïðàâ­ëÿ­ëèñü ïîä àóñïè­öè­ÿ­ìè çíàò­íåé­øèõ íàðî­äîâ. (5) Åñëè Ôèëèïï, îáõà­æè­âàÿ áåî­òèé­ñêèé íàðîä, íèêàê íå ìîã äîáèòü­ñÿ îò íåãî ïèñü­ìåí­íî­ãî ñîãëà­øå­íèÿ î äðóæ­áå, (6) òî òåïåðü äîãî­âîð áåî­òèé­öåâ ñ Ïåð­ñå­åì âûñå­÷åí íà êàìíå â òðåõ ìåñòàõ: â Ôèâàõ, â ñâÿ­ùåí­íåé­øåì è èçâåñò­íåé­øåì õðà­ìå Äåëî­ñà è â Äåëü­ôàõ. È äàæå â ñîáðà­íèè àõåé­öåâ äåëî äîøëî äî òîãî, ÷òî åìó îòêðû­ëè áû ñâî­áîä­íûé äîñòóï â ýòó îáëàñòü, åñëè áû ýòî­ìó íå ïîìå­øà­ëè íåêî­òî­ðûå ëèöà, íàïîì­íèâ­øèå î ìîùè ðèì­ëÿí29. (7) Ìåæ­äó òåì åìó, Ýâìå­íó, îíè íå âîçäà­þò äîëæ­íûõ ïî÷å­ñòåé ïî íåðà­äå­íèþ è íåáðåæ­íî­ñòè èëè ïî âðàæ­äå, õîòÿ òðóä­íî ðåøèòü, îêà­çàë ëè îí áîëü­øå óñëóã îòäåëü­íûì ëèöàì èëè âñå­ìó àõåé­ñêî­ìó íàðî­äó. È êòî íå çíà­åò, ÷òî ýòî­ëèé­öû âî âðå­ìÿ âíóò­ðåí­íèõ ìÿòå­æåé ïðî­ñè­ëè ïîìî­ùè ó Ïåð­ñåÿ, à íå ó ðèì­ëÿí? (8) Ìàêåäî­íÿ­íèí îïè­ðà­åò­ñÿ íà ýòè ñîþ­çû è äðó­æå­ñêèå ñâÿ­çè, íî äîìà ó ñåáÿ èìå­åò òàêóþ âîåí­íóþ ñèëó, ÷òî íå íóæ­äà­åò­ñÿ â ïîñòî­ðîí­íåé ïîìî­ùè. Îí íàáðàë òðèä­öàòü òûñÿ÷ ïåõî­òèí­öåâ è ïÿòü òûñÿ÷ âñàä­íè­êîâ ñ.428 è çàãîòî­âèë õëå­áà íà äåñÿòü ëåò, ÷òîáû íå òðî­ãàòü â ïîèñ­êàõ ïðî­äî­âîëü­ñò­âèÿ íè ñâî­èõ, íè ÷óæèõ ïîëåé. (9) Äåíåã ó íåãî ñòîëü­êî, ÷òî, ïîìè­ìî åæå­ãîä­íûõ äîõî­äîâ ñ öàð­ñêèõ êîïåé30, îí çàïàñ­ñÿ æàëî­âà­íüåì — òîæå íà äåñÿòü ëåò — íå òîëü­êî äëÿ ìàêåäîí­ñêîé àðìèè, íî è äëÿ äåñÿ­òè òûñÿ÷ íàåì­íè­êîâ. (10)  ñâîè àðñå­íà­ëû îí ñîáðàë ñòîëü­êî îðó­æèÿ, ÷òî åãî õâà­òèò íà òðè òàêèõ âîé­ñêà, à â íàõî­äÿ­ùåé­ñÿ ïîä áîêîì Ôðà­êèè èìå­åò íåèñ­÷åð­ïàå­ìûé èñòî÷­íèê ìîëî­äûõ ñîë­äàò íà ñëó­÷àé, åñëè èìè îáåä­íå­åò Ìàêåäî­íèÿ.

12. Nam apud Grae­ciae at­que Asiae ci­vi­ta­tes ve­re­ri maies­ta­tem eius om­nes. Nec pro qui­bus me­ri­tis pro qua mu­ni­fi­cen­tia tan­tum ei tri­bua­tur, cer­ne­re nec di­ce­re pro cer­to pos­se, [2] ut­rum fe­li­ci­ta­te id qua­dam eius ac­ci­dat an, quod ip­se ve­rea­tur di­ce­re, in­vi­dia ad­ver­sus Ro­ma­nos fa­vo­rem il­li con­ci­liet. [3] In­ter ip­sos quo­que re­ges in­gen­tem auc­to­ri­ta­te es­se Se­leu­ci fi­liam du­xis­se eum, non pe­ten­tem, sed pe­ti­tum ultro; so­ro­rem de­dis­se Pru­siae pre­can­ti at­que oran­ti; [4] ce­leb­ra­tas es­se ut­ras­que nup­tias gra­tu­la­tio­ne do­nis­que in­nu­me­ra­bi­lium le­ga­tio­num, et ve­lut aus­pi­ci­bus no­bi­lis­si­mis po­pu­lis de­duc­tas es­se. [5] Boeo­to­rum gen­tem, cap­ta­tam Phi­lip­po, num­quam ad scri­ben­dum ami­ci­tiae foe­dus ad­du­ci po­tuis­se; [6] tri­bus nunc lo­cis cum Per­seo foe­dus in­ci­sum lit­te­ris es­se, uno The­bis, al­te­ro ad De­lium, augus­tis­si­mo et ce­le­ber­ri­mo in templo, ter­tio Del­phis. In Achai­co con­ci­lio ve­ro, ni­si dis­cus­sa res per pau­cos Ro­ma­num im­pe­rium in­ten­tan­tes es­set, eo rem pro­pe ad­duc­tam ut adi­tus ei in Acha­iam da­re­tur. [7] At her­cu­le suos ho­no­res, cui­us me­ri­ta in eam gen­tem pri­va­tim an pub­li­ce sint maio­ra vix di­ci pos­sit, par­tim de­ser­tos per in­cul­tum ac neg­le­gen­tiam, par­tim hos­ti­li­ter sub­la­tos es­se. Iam Aeto­los quem ig­no­ra­re in se­di­tio­ni­bus suis non ab Ro­ma­nis, sed a Per­seo prae­si­dium pe­tis­se? [8] His eum ful­tum so­cie­ta­ti­bus at­que ami­ci­tiis eos do­mes­ti­cos ap­pa­ra­tus bel­li ha­be­re ut ex­ter­nis non egeat. Tri­gin­ta mi­li­bus pe­di­tum, quin­que mi­li­bus equi­tum in de­cem an­nos fru­men­tum prae­pa­ras­se, ut absti­ne­re et suo et hos­tium ag­ro fru­men­tan­di cau­sa pos­sit. [9] Iam pe­cu­niam tan­tam ha­be­re ut de­cem mi­li­bus mer­cen­na­rio­rum mi­li­tum prae­ter Ma­ce­do­num co­pias sti­pen­dium in to­ti­dem an­nos prae­pa­ra­tum ha­beat, prae­ter an­nuum quod ex me­tal­lis re­giis ca­piat vec­ti­gal. [10] Ar­ma vel tri­bus tan­tis exer­ci­ti­bus in ar­ma­men­ta­ria con­ges­sis­se. Iuven­tu­tem, ut iam Ma­ce­do­nia de­fi­ciat, ve­lut ex pe­ren­ni fon­te un­de hau­riat, Thra­ciam su­biec­tam es­se.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 29Ñì.: XLI, 23.
  • 30Ñì.: XXXIX, 24, 2.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010223 1327007031 1327008013 1364004213 1364004214 1364004215