Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLII, ãë. 10

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002.
Ïåðåâîä Ì. Ï. Ôåäîðîâà, È. Ô. Ìàêàðåíêîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

10. (1)  ýòîì ãîäó áûëî ñîâåð­øå­íî î÷è­ñòè­òåëü­íîå æåðò­âî­ïðè­íî­øå­íèå. Öåí­çî­ðà­ìè áûëè Êâèíò Ôóëü­âèé Ôëàêê è Àâë Ïîñòó­ìèé Àëü­áèí, æåðò­âó ïðè­íåñ Ïîñòó­ìèé. (2) Ïåðå­ïè­ñà­íû áûëè äâå­ñòè øåñòü­äå­ñÿò äåâÿòü òûñÿ÷ ïÿò­íà­äöàòü ðèì­ñêèõ ãðàæ­äàí24 — (3) íåìíî­ãî ìåíü­øå, ÷åì â ïðî­øëûé ðàç, ïîòî­ìó ÷òî êîí­ñóë Ëóöèé Ïîñòó­ìèé îáú­ÿâèë â íàðîä­íîì ñîáðà­íèè, ÷òîáû ëàòèí­ñêèå ñîþç­íè­êè, êîòî­ðûì íà îñíî­âà­íèè ýäèê­òà Ãàÿ Êëàâ­äèÿ íàä­ëå­æà­ëî âåð­íóòü­ñÿ â ñâîè îáùè­íû, ïðî­õî­äè­ëè ïåðå­ïèñü íå â Ðèìå, ñ.426 à ó ñåáÿ íà ðîäèíå. (4) Öåí­çî­ðû ðàáîòà­ëè äðóæ­íî è ñ ïîëü­çîé äëÿ ãîñóäàð­ñòâà. Âñå ëèöà, èñêëþ­÷åí­íûå èç ñåíà­òà è ëèøåí­íûå êîíåé, áûëè ïðè­÷èñ­ëå­íû ê ðàç­ðÿäó ýðà­ðè­åâ25 è ïåðå­âåäå­íû â íèç­øèå òðè­áû; çàìå­÷à­íèå, ñäå­ëàí­íîå îäíèì öåí­çî­ðîì êàêî­ìó-ëèáî ãðàæ­äà­íè­íó, âñå­ãäà ïðè­çíà­âà­ëîñü è äðó­ãèì. (5) Ôóëü­âèé îñâÿ­òèë õðàì Ôîð­òó­íû — ïîêðî­âè­òåëü­íè­öû âñàä­íè­êîâ, êîòî­ðûé îí äàë îáåò ïîñòðî­èòü øåñòü ëåò íàçàä, áóäó÷è ïðî­êîí­ñó­ëîì â Èñïà­íèè, âî âðå­ìÿ âîé­íû ñ êåëüò­èáå­ðà­ìè, è óñòðî­èë ïî ýòî­ìó ïîâî­äó ÷åòû­ðåõ­äíåâ­íûå òåàò­ðàëü­íûå ïðåä­ñòàâ­ëå­íèÿ è îäíî­äíåâ­íûå èãðû â öèð­êå.

(6)  ýòîì æå ãîäó óìåð Ëóöèé Êîð­íå­ëèé Ëåí­òóë, äåöåì­âèð ñîâåð­øå­íèÿ ñâÿ­ùåí­íî­äåé­ñò­âèé. Íà åãî ìåñòî áûë èçáðàí Àâë Ïîñòó­ìèé Àëü­áèí. (7)  Àïó­ëèþ ñ ìîðÿ íàíåñ­ëî âíå­çàï­íî òàêèå òó÷è ñàðàí­÷è, ÷òî âñå ïîëÿ ïîêðû­ëèñü ñëî­åì íàñå­êî­ìûõ. (8) Äëÿ óíè­÷òî­æå­íèÿ ýòî­ãî áè÷à õëå­áîâ â Àïó­ëèþ áûë ïîñëàí ïðåä­íà­çíà­÷åí­íûé â ïðå­òî­ðû Ãíåé Ñèöè­íèé, îáëå­÷åí­íûé íà ýòîò ñëó­÷àé âîåí­íîé âëà­ñòüþ; ñîãíàâ ìíî­æå­ñòâî ëþäåé íà ñáîð ñàðàí­÷è, îí ïîòðà­òèë íà ýòî äåëî íåìà­ëî âðå­ìå­íè.

(9) Íà÷à­ëî ñëå­äóþ­ùå­ãî ãîäà, êîãäà êîí­ñó­ëà­ìè ñòà­ëè Ãàé Ïîïè­ëèé è Ïóá­ëèé Ýëèé, îçíà­ìå­íî­âà­ëîñü ïðî­äîë­æå­íè­åì ïðî­øëî­ãîä­íèõ ñïî­ðîâ. (10) Îòöû-ñåíà­òî­ðû õîòå­ëè, ÷òîáû ïî äåëó ëèãó­ðèé­öåâ áûë ñíî­âà ñäå­ëàí äîêëàä è âîç­îá­íîâ­ëå­íî ïîñòà­íîâ­ëå­íèå ñåíà­òà, íà ýòî ñîãëà­ñèë­ñÿ è Ýëèé. Íî Ïîïè­ëèé õîäà­òàé­ñò­âî­âàë çà áðà­òà è ïåðåä ñâî­èì òîâà­ðè­ùåì, è ïåðåä ñåíà­òîì, îòêðû­òî çàÿâ­ëÿÿ, ÷òî îí âûñòó­ïèò ñ ïðî­òå­ñòîì íà ýòî ïîñòà­íîâ­ëå­íèå, åñëè îíî ñîñòî­èò­ñÿ. (11) Òîâà­ðè­ùà îí çàïó­ãàë, íî îòöû, íåãî­äóÿ óæå íà îáî­èõ êîí­ñó­ëîâ, òåì óïîð­íåå íàñòà­è­âà­ëè íà ñâî­åì. Ïîýòî­ìó-òî, êîãäà ðå÷ü øëà î ðàñ­ïðå­äå­ëå­íèè ïðî­âèí­öèé è îáà êîí­ñó­ëà ââèäó óãðî­çû âîé­íû ñ Ïåð­ñå­åì æåëà­ëè ïîëó­÷èòü Ìàêåäî­íèþ, ñåíàò íàçíà­÷èë èì îáî­èì ïðî­âèí­öèþ Ëèãó­ðèþ, (12) îòêà­çàâ­øèñü ïðè­íè­ìàòü ðåøå­íèå î Ìàêåäî­íèè äî òåõ ïîð, ïîêà íå áóäåò ñäå­ëàí äîêëàä î äåëå Ìàð­êà Ïîïè­ëèÿ. Íà èõ òðå­áî­âà­íèå äîç­âî­ëèòü íàáðàòü íîâûå âîé­ñêà èëè ïîïîë­íèòü ñòà­ðûå èì áûëî îòêà­çà­íî è â òîì, è â äðó­ãîì. (13) Îòêàç ïîëó­÷è­ëè òàê­æå ïðå­òî­ðû Ìàðê Þíèé è Ñïó­ðèé Ëóêðå­öèé, êîòî­ðûå ïðî­ñè­ëè ïîä­êðåï­ëå­íèé äëÿ Áëèæ­íåé è Äàëü­íåé Èñïà­íèè. (14) Ãàé Ëèöè­íèé Êðàññ ïîëó­÷èë ïî æðå­áèþ ãîðîä­ñêóþ ïðå­òó­ðó, Ãíåé Ñèöè­íèé — ñóäåá­íûå äåëà ñ èíî­çåì­öà­ìè, Ãàé Ìåì­ìèé — Ñèöè­ëèþ, Ñïó­ðèé Êëó­âèé — Ñàð­äè­íèþ. (15) Êîí­ñó­ëû, ðàñ­ñåð­æåí­íûå çà âñå íà ñåíàò, íàçíà­÷è­ëè íà áëè­æàé­øèé ñðîê Ëàòèí­ñêèå ïðàçä­íå­ñòâà è îáú­ÿâè­ëè, ÷òî îíè óåç­æà­þò â ñâîþ ïðî­âèí­öèþ è íå áóäóò çàíè­ìàòü­ñÿ íèêà­êè­ìè ãîñóäàð­ñò­âåí­íû­ìè äåëà­ìè, êðî­ìå òåõ, êîòî­ðûå êàñà­þò­ñÿ óïðàâ­ëå­íèÿ ïðî­âèí­öè­ÿ­ìè26.

10. Eo an­no lustrum con­di­tum est; cen­so­res erant Q. Ful­vius Flac­cus A. Pos­tu­mius Al­bi­nus; Pos­tu­mius con­di­dit. [2] Cen­sa sunt ci­vium Ro­ma­no­rum ca­pi­ta du­cen­ta se­xa­gin­ta no­vem mi­lia et quin­de­cim, [3] mi­nor ali­quan­to nu­me­rus, quia L. Pos­tu­mius con­sul pro con­tio­ne edi­xe­rat, qui so­cium La­ti­ni no­mi­nis ex edic­to C. Clau­di con­su­lis re­di­re in ci­vi­ta­tes suas de­buis­sent, ne quis eorum Ro­mae, et om­nes in suis ci­vi­ta­ti­bus cen­se­ren­tur. [4] Con­cors et e re pub­li­ca cen­su­ra fuit. Om­nes quos se­na­tu mo­ve­runt qui­bus­que equos ade­me­runt, aera­rios fe­ce­runt et tri­bu mo­ve­runt; ne­que ab al­te­ro no­ta­tum al­ter pro­ba­vit. [5] Ful­vius aedem For­tu­nae Equestris quam pro­con­sul in His­pa­nia di­mi­cans cum Cel­ti­be­ro­rum le­gio­ni­bus vo­ve­rat, an­nis sex post quam vo­ve­rat de­di­ca­vit, et scae­ni­cos lu­dos per quad­ri­duum, unum diem in cir­co fe­cit.

[6] L. Cor­ne­lius Len­tu­lus, de­cem­vir sac­ro­rum, eo an­no mor­tuus est. In lo­cum eius suf­fec­tus A. Pos­tu­mius Al­bi­nus. [7] Lu­cus­ta­rum tan­tae nu­bes a ma­ri re­pen­te in Apu­liam il­la­tae sunt ut exa­mi­ni­bus suis ag­ros la­te ope­ri­rent. [8] Ad quam pes­tem fru­gum tol­len­dam Cn. Si­ci­nius, prae­tor de­sig­na­tus, cum im­pe­rio in Apu­liam mis­sus, in­gen­ti ag­mi­ne ho­mi­num ad col­li­gen­das eas coac­to ali­quan­tum tem­po­ris ab­sumpsit.

[9] Prin­ci­pium in­se­quen­tis an­ni, quo C. Po­pi­lius et P. Aeli­us fue­runt con­su­les, re­si­duas con­ten­tio­nes ex prio­re an­no ha­buit. [10] Pat­res re­fer­ri de Li­gu­ri­bus re­no­va­ri­que se­na­tus con­sul­tum vo­le­bant, et con­sul Aeli­us re­fe­re­bat. Po­pi­lius et col­le­gam et se­na­tum pro frat­re dep­re­ca­ba­tur, prae se fe­rens si quid de­cer­ne­rent in­ter­ces­su­rum. [11] Col­le­gam de­ter­ruit; pat­res eo ma­gis ut­ri­que pa­ri­ter con­su­li in­fen­si, in in­cep­to persta­bant. Ita­que cum de pro­vin­ciis age­re­tur et Ma­ce­do­nia iam im­mi­nen­te Per­sei bel­lo pe­te­re­tur, Li­gu­res am­bo­bus con­su­li­bus de­cer­nunt; [12] Ma­ce­do­niam dec­re­tu­ros ne­gant, ni de M. Po­pi­lio re­fer­re­tur. Pos­tu­lan­ti­bus dein­de ut no­vos exer­ci­tus scri­be­re aut supple­men­tum ve­te­ri­bus li­ce­ret, ut­rum­que ne­ga­tum est. [13] Prae­to­ri­bus quo­que in His­pa­niam supple­men­tum pe­ten­ti­bus ne­ga­tum, M. Iunio in ci­te­rio­rem, Sp. Luc­re­tio in ul­te­rio­rem. [14] C. Li­ci­nius Cras­sus ur­ba­nam iuris­dic­tio­nem, Cn. Si­ci­nius in­ter pe­reg­ri­nos erat sor­ti­tus, C. Mem­mius Si­ci­liam, Sp. Clu­vius Sar­di­niam. [15] Con­su­les ob ea ira­ti se­na­tui, La­ti­nis fe­riis in pri­mam quam­que diem in­dic­tis, in pro­vin­ciam abi­tu­ros es­se de­nun­tia­runt, nec quic­quam rei pub­li­cae ac­tu­ros, prae­ter­quam quod ad pro­vin­cia­rum ad­mi­nistra­tio­nem at­ti­ne­ret.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 24Âàðè­àíò ïåðèî­õè — 267231 ÷åë. Îá óêà­çå êîí­ñó­ëà Êëàâ­äèÿ ñì.: XLI, 9, 9—12.
  • 25Ýðà­ðèè (íèç­øàÿ êàòå­ãî­ðèÿ ãðàæ­äàí) íå äîïóñ­êà­ëèñü íè â âîé­ñêî, íè ê äîëæ­íî­ñòÿì. Åäèí­ñò­âåí­íîé ñëóæ­áîé èõ ãîñóäàð­ñòâó áûëà óïëà­òà íàëî­ãà, êîòî­ðûé óñòà­íàâ­ëè­âàë­ñÿ íå ïî îöåí­êå èõ èìó­ùå­ñòâà (êàê äëÿ äðó­ãèõ), à ïî ïðî­èç­âî­ëó öåí­çî­ðîâ. Ïåðå­âîä â ýðà­ðèè áûë ñîïðÿ­æåí òàê­æå ñ ïåðå­âî­äîì â äðó­ãóþ (ìåíåå ïðå­ñòèæ­íóþ) òðè­áó.
  • 26Î ïðî­äîë­æå­íèè è çàâåð­øå­íèè êîí­ôëèê­òà êîí­ñó­ëîâ ñ ñåíà­òîì ñì. íèæå, ãë. 21—22.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010223 1327007031 1327008013 1364004211 1364004212 1364004213