54. (55) 142 Íåñîìíåííî (è íå óäèâèòåëüíî, èáî ñâåò áûñòðåå çâóêà), ÷òî ìîëíèÿ çàìåòíà ðàíüøå, ÷åì ñëûøåí ãðîì, êîãäà è òà è äðóãîé âîçíèêàþò îäíîâðåìåííî. ×òî êàñàåòñÿ çâóêà ìîëíèè è åå ìåõàíè÷åñêîãî óäàðà, îíè ñîâïàäàþò áëàãîäàðÿ ãàðìîíèçèðóþùåìó äåéñòâèþ ïðèðîäû, õîòÿ çâóê ïðîèñòåêàåò áëàãîäàðÿ èñïóñêàíèþ ìîëíèè, à íå åå óäàðó. Áîëüøå òîãî, ïîòîê âîçäóõà [îò ìîëíèè] äâèæåòñÿ áûñòðåå ñàìîé ìîëíèè, è ïîýòîìó ñîòðÿñåíèå âîçäóõà è äóíîâåíèå ïðåäøåñòâóþò óäàðó. Òîãî æå, êòî óâèäåë ìîëíèþ èëè óñëûøàë ãðîì, ìîëíèÿ óæå íå êîñíåòñÿ. Ìîëíèè ñ ëåâîé ñòîðîíû îöåíèâàþòñÿ êàê áëàãîïðèÿòíûå, ïîòîìó ÷òî âîñõîä ëåæèò íà ëåâîé ñòîðîíå íåáà, [åñëè ñòîÿòü ëèöîì ê þãó]. Îáðàùàþò âíèìàíèå íå ñòîëüêî íà èõ ïðèõîä, ñêîëüêî íà èõ óõîä: âîçãîðèòñÿ ëè îò óäàðà îãîíü, âåðíåòñÿ ëè ê [ïîñòðàäàâøåìó îò ìîëíèè] äûõàíèå ïîñëå óäàðà èëè ïîñëå òîãî, êàê ïîãàñíåò îãîíü.
143 Ýòðóñêè äëÿ íàáëþäåíèé íàä ìîëíèÿìè ðàçäåëèëè íåáî íà 16 ÷àñòåé: [ñíà÷àëà íà ÷åòûðå êðóïíûõ], ïåðâàÿ îò ñåâåðà äî ðàâíîäåíñòâåííîãî âîñõîäà, âòîðàÿ äî þãà, òðåòüÿ äî ðàâíîäåíñòâåííîãî çàõîäà, ÷åòâåðòàÿ æå çàíèìàåò îñòàëüíîé ïðîìåæóòîê îò çàïàäà äî ñåâåðà. Ýòè ÷àñòè ñíîâà ðàçäåëèëè êàæäóþ íà ÷åòûðå è èç ïîëó÷åííûõ âîñåìü ñ âîñòîêà íàçâàëè ëåâûìè, ñòîëüêî æå ñ ïðîòèâîïîëîæíîé ñòîðîíû ïðàâûìè. Ñàìûå æåñòîêèå [ïðåäñêàçàíèÿ ñâÿçûâàþòñÿ ñ ìîëíèÿìè â ÷àñòÿõ], òÿíóùèõñÿ îò çàïàäà ê ñåâåðó. Ïðè ýòîì âåñüìà âàæíî è òî, îòêóäà ïðèõîäÿò ìîëíèè, è òî, êóäà îíè óõîäÿò. Ëó÷øå âñåãî, åñëè âîçâðàùàþòñÿ íà âîñòîê.
144 Ïðèõîäÿùèå èç ïåðâîé ÷àñòè íåáà è óõîäÿùèå òóäà æå ìîëíèè ïðåäâîçâåùàþò íåîáûêíîâåííóþ óäà÷ó. Èç èñòîðèè ìû çíàåì, ÷òî òàêîå ïðåäâåùàíèå áûëî ïîñëàíî äèêòàòîðó Ñóëëå. Äðóãèå ìîëíèè èç òîé æå ÷àñòè íåáà ìåíåå áëàãîïðèÿòíû èëè äàæå çëîâåùè. Ïðåäâåùàíèÿ, âûâîäèìûå èç íåêîòîðûõ ìîëíèé, ñ÷èòàåòñÿ íåáëàãî÷åñòèâûì îãëàøàòü èëè ñëóøàòü, êðîìå òåõ ñëó÷àåâ, êîãäà îíè îáðàùåíû ê ãîñòþ èëè ê ðîäèòåëÿì. Âåëèêàÿ òùåòà âñåõ ýòèõ íàáëþäåíèé ðàñêðûëàñü, êîãäà ïðè êîíñóëå Ñêàâðå 98, êîòîðûé âñêîðå ñòàë ãëàâîé ñåíàòà, ìîëíèÿ ïîïàëà â õðàì Þíîíû â Ðèìå.
145 Ìîëíèÿ áåç ãðîìà ÷àùå âñòðå÷àåòñÿ íî÷üþ, ÷åì äíåì. ×åëîâåê — åäèíñòâåííîå æèâîòíîå, êîòîðîãî óäàð ìîëíèè íå âñåãäà óáèâàåò. Ïðî÷èõ îí óáèâàåò íà ìåñòå. Åìó ÿâíî ïðèðîäà âîçäàåò ýòèì ÷åñòü, [êîòîðîé ëèøåíû] ìíîãèå æèâîòíûå, ñèëîé åãî ïðåâîñõîäÿùèå. Âñå æèâîòíûå, ïîðàæåííûå ìîëíèåé, ïàäàþò â ñòîðîíó, ïðîòèâîïîëîæíóþ óäàðó. ×åëîâåêà æå ìîëíèÿ óáèâàåò òîëüêî â òîì ñëó÷àå, åñëè îí [òàêèì îáðàçîì] ïîâåðíåòñÿ ïîä äåéñòâèåì óäàðà. Ïîðàæåííûé óäàðîì ñâåðõó, îí îñåäàåò. Åñëè ìîëíèÿ óáèëà ÷åëîâåêà âî âðåìÿ áîäðñòâîâàíèÿ, òðóï íàõîäÿò ñ çàêðûòûìè ãëàçàìè, à åñëè âî âðåìÿ ñíà — ñ îòêðûòûìè. ×åëîâåêà, ïîãèáøåãî òàêèì îáðàçîì, ðåëèãèÿ íå ïîçâîëÿåò êðåìèðîâàòü, íî òðåáóåò, ÷òîáû åãî ïðåäàëè çåìëå. Íè îäíîãî æèâîòíîãî ìîëíèÿ íå âîñïëàìåíÿåò, òîëüêî åñëè ïîïàäåò óæå â òðóï. Ðàíû îò ìîëíèé õîëîäíåå îñòàëüíîãî òåëà.
|
54. (55) [142] Fulgetrum prius cerni quam tonitrua audiri, cum simul fiant, certum est, nec mirum, quoniam lux sonitu velocior, ictum autem et sonitum congruere ita modulante natura, sed sonitum profecti esse fulminis, non inlati, etiamnum spiritum ociorem fulmine, ideo quati prius omne et adflari quam percuti, nec quemquam tangi qui prior viderit fulmen aut tonitrua audierit. laeva prospera existimantur, quoniam laeva parte mundi ortus est. nec tam adventus spectatur quam reditus, sive ab ictu resilit ignis sive opere confecto aut igne consumpto spiritus remeat.
[143] in sedecim partes caelum in eo spectu divisere Tusci. prima est a septemtrionibus ad aequinoctialem exortum, secunda ad meridiem, tertia ad aequinoctialem occasum, quarta obtinet quod est reliquum ab occasu ad septemtriones. has iterum in quaternas divisere partes, ex quibus octo ab exortu sinistras, totidem e contrario appellavere dextras. ex iis maxime dirae quae septemtriones ab occasu attingunt. itaque plurimum refert unde venerint fulmina et quo concesserint. optimum est in exortivas redire partes.
[144] ideo cum a prima caeli parte venerint et in eandem concesserint, summa felicitas portendetur, quale Sullae dictatori ostentum datum accepimus. cetera ad ipsius mundi portionem minus prospera aut dira. quaedam fulgura enuntiare non putant fas nec audire, praeterquam si hospiti indicentur aut parenti. magna huius observationis vanitas tacta Iunonis aede Romae deprehensa est Scauro consule, qui mox princeps fuit.
[145] noctu magis quam interdiu sine tonitribus fulgurat. Vnum animal, hominem, non semper exstinguit, cetera ilico, hunc videlicet natura tribuente honorem, cum tot beluae viribus praestent. omnia contrarias incubant partes. homo, nisi convertatur in percussas, non respirat. superne icti considunt. vigilans ictus coniventibus oculis, dormiens patentibus reperitur. hominem ita exanimatum cremari fas non est, condi terra religio tradidit. nullum animal nisi exanimatum fulmine accenditur. vulnera fulminatorum frigidiora sunt reliquo corpore.
|