80. (82) 193 Çåìëåòðÿñåíèÿ ìîãóò áûòü ðàçëè÷íûìè, ïîñëåäñòâèÿ æå èõ íåîáû÷àéíûìè: â îäíèõ ìåñòàõ ñòåíû ïàäàþò, â äðóãèõ ðàñêàëûâàþòñÿ ãëóáîêèìè òðåùèíàìè, â òðåòüèõ èçâåðãàþòñÿ ãëûáû, â ÷åòâåðòûõ âûáðàñûâàþòñÿ ïîòîêè âîäû, èíîãäà äàæå îãíÿ, ëèáî îáðàçóþòñÿ èñòî÷íèêè êèïÿòêà, â ïÿòûõ ìåñòàõ ðåêè òåêóò âñïÿòü. Ïðè÷åì òîë÷êó ïðåäøåñòâóåò èëè åãî ñîïðîâîæäàåò óæàñíûé çâóê, èíîãäà ïîõîæèé íà æóææàíèå, èíîãäà íà ìû÷àíèå èëè íà ÷åëîâå÷åñêèå âîïëè, à ïîä÷àñ è íà áðÿöàíèå óäàðÿþùèõ äðóã î äðóãà ìå÷åé è ñàáåëü. Âñå ýòî çàâèñèò îò õàðàêòåðà âûáðàñûâàåìîé ìàòåðèè, îò ôîðìû ïîëîñòåé èëè õîäîâ, ÷åðåç êîòîðûå çâóê ïðîðûâàåòñÿ: â óçêèõ ïðîõîäàõ îí ñäàâëåííûé, â çèãçàãàõ õðèïëûé, ñðåäè òâåðäûõ ñòåí îáðàçóåòñÿ ýõî, âî âëàæíûõ ïîëîñòÿõ [ñëûøåí çâóê] êèïåíèÿ, â ñòîÿ÷èõ âîäàõ êîëåáëþùèéñÿ, ïðè âñòðå÷å ñ òâåðäîé ïðåãðàäîé — ðîêî÷óùèé çâóê.
194 Íåðåäêî òàêèå çâóêè ñëûøàòñÿ è áåç çåìëåòðÿñåíèÿ. Èíîãäà çåìëÿ íå ïðîñòî òðÿñåòñÿ, íî åùå âñÿ äðîæèò è êîëåáëåòñÿ. Òðåùèíà æå èíîé ðàç îñòàåòñÿ îòêðûòîé, è â íåé ìîæíî âèäåòü ïðîâàëèâøèåñÿ â íåå ïðåäìåòû, à èíîé ðàç îíà ñæèìàåò ñâîé çåâ, çàãëàòûâàÿ èõ è ïðèêðûâàÿ ïî÷âîé, òàê ÷òî íèêàêèõ ñëåäîâ íå îñòàåòñÿ. Òàê ïîãëîùàþòñÿ çåìëåé öåëûå ãîðîäà è ïîëåâûå óãîäüÿ, õîòÿ íàèáîëåå ïîäâåðæåíû çåìëåòðÿñåíèÿì ïðèáðåæíûå ìåñòà, äà è â ãîðàõ îíè ñëó÷àþòñÿ: ïî ñâîåìó îïûòó ÿ çíàþ, ÷òî Àëüïû è Àïåííèíû íåðåäêî òðÿñåò.
195 Êàê è ìîëíèè, îñåíüþ è âåñíîé çåìëåòðÿñåíèÿ áûâàþò ÷àùå. Ïîýòîìó Ãàëëèÿ è Åãèïåò ìàëî èì ïîäâåðæåíû, â Åãèïòå èì ïðåïÿòñòâóåò ëåòî, â Ãàëëèè — çèìà. Íî÷üþ îíè áûâàþò ÷àùå, ÷åì äíåì. Ñàìûå æå ñèëüíûå çåìëåòðÿñåíèÿ îòìå÷åíû ïî óòðàì è âå÷åðàì, ÷àñòî — íà ðàññâåòå, åñëè æå äíåì, òî îêîëî ïîëóäíÿ. Õàðàêòåðíû îíè è äëÿ ìîìåíòîâ ñîëíå÷íûõ è ëóííûõ çàòìåíèé, ïîñêîëüêó áóðè òîãäà óòèõàþò. Îñîáåííî — äëÿ äíåé, êîãäà äîæäè ñìåíÿþòñÿ æàðîé èëè æàðà — äîæäÿìè.
|
80. (82) [193] Varie itaque quatitur, et mira eduntur opera, alibi prostratis moenibus, alibi hiatu profundo haustis, alibi egestis molibus, alibi emissis amnibus, nonnumquam etiam ignibus calidisve fontibus, alibi averso fluminum cursu. praecedit vero comitaturque terribilis sonus, alias murmuri similis, alias mugitibus aut clamori humano armorumve pulsantium fragori, pro qualitate materiae excipientis formaque vel cavernarum vel cuniculi, per quem meet, exilius grassante in angusto, eodem rauco in recurvis, resultante in duris, fervente in umidis, fluctuante in stagnantibus, furente contra solida.
[194] itaque et sine motu saepe editur sonus. nec simplici modo quatitur umquam, sed tremit vibratque. hiatus vero alias remanet ostendens quae sorbuit, alias occultat ore conpresso rursusque ita inducto solo, ut nulla vestigia exstent, urbibus plerumque devoratis agrorumque tractu hausto. maritima autem maxime quatiuntur, nec montuosa tali malo carent. exploratum mihi est Alpes Appenninumque saepius tremuisse.
[195] et autumno ac vere terrae crebrius moventur, sicut fulmina. ideo Galliae et Aegyptus minime quatiuntur, quoniam hic aestatis causa obstat, illic hiemis. item noctu saepius quam interdiu. maximi autem motus existunt matutini vespertinique, sed propinqua luce crebri, interdiu autem circa meridiem. fiunt et solis lunaeque defectu, quoniam tempestates tunc sopiuntur, praecipue vero cum sequitur imbres aestus imbresve aestum.
|