Åñòåñòâåííàÿ èñòîðèÿ

Êí. VII, ãë. 40

Âåñòíèê Óäìóðòñêîãî óíèâåðñèòåòà. Ñåðèÿ «Èñòîðèÿ è ôèëîëîãèÿ». Èæåâñê: 2013, âûï. 3 (§§ 120—179).
Ïåðåâîä ñ ëàòèíñêîãî è êîììåíòàðèè À. Í. Ìàðêèíà (Óäìóðòñêèé ãîñ. óí-ò).
Ëàò. òåêñò: C. Plini Secundi Naturalis Historiae Libri XXXVII. Vol. 2, ed. C. Mayhoff. Lipsiae, Teubner, 1909.
Ñêàí òîéáíåðîâñêîãî èçä. 1909 (äîñòóïåí òîëüêî äëÿ IP èç ÑØÀ).
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
  • 40. (41) 130 Ñàìûì äîá­ëåñò­íûì èç âñåõ íàðî­äîâ íà âñåé çåì­ëå ÿâëÿ­åò­ñÿ, áåç ñîìíå­íèÿ, ðèì­ñêèé. Ó êàêî­ãî ÷åëî­âå­êà áûëî èñêëþ­÷è­òåëü­íîå ñ÷à­ñòüå, íå ÿâëÿ­åò­ñÿ ÷åëî­âå­÷å­ñêèì ðåøå­íè­åì, òàê êàê êàæ­äûé îãðà­íè­÷è­âà­åò ñâîå áëà­ãî­ïî­ëó­÷èå òåì èëè èíûì ñïî­ñî­áîì è ïî ñâî­å­ìó óñìîò­ðå­íèþ. Åñëè æå ìû õîòèì âûíå­ñòè ðåøå­íèå, îòâåðã­íóâ âñÿ­êîå îáõîæ­äå­íèå ñóäü­áû, òî ìû äîëæ­íû ñêà­çàòü: íèêòî èç ñìåðò­íûõ íå ÿâëÿ­åò­ñÿ ñ÷àñò­ëè­âûì. Êòî ïðå­áû­âà­åò â ïîë­íîì äîñòàò­êå è ê êîìó ñóäü­áà áëà­ãî­ñêëîí­íà, òîãî ïî ïðà­âó ìîæ­íî íàçâàòü íå íåñ÷àñò­ëè­âûì. Âåäü äàæå åñëè íè÷òî èíîå íå ìåøà­åò, âñå-òàêè èìå­åò­ñÿ ñòðàõ, ÷òî ñóäü­áà ïåðå­ìå­íèò­ñÿ, à òî, ÷òî îäíà­æäû áûëî âçÿ­òî íàçàä, íå ÿâëÿ­åò­ñÿ ïðî÷­íûì ñ÷à­ñòüåì.
  • 131 Ðàç­âå ïîñëî­âè­öà íå ãëà­ñèò, ÷òî íèêòî èç ñìåðò­íûõ íå áûâà­åò âñå­ãäà ìóä­ðûì? Î åñëè áû ýòî áûëî ëîæüþ è ìíî­ãèå íå ïîâå­ðè­ëè áû, ÷òî ýòî ñêà­çà­íî ïîýòîì! Òùå­ñëàâ­íûé è ñòîëü èçî­áðå­òà­òåëü­íûé â ñàìî­îá­ìàíå ÷åëî­âåê, ïî îáû­÷àþ ôðà­êèé­öåâ, ñ÷è­òà­åò, êàêèå êàìåø­êè ðàç­íî­ãî öâå­òà îí áðî­ñèò â óðíó â çàâè­ñè­ìî­ñòè îò îïû­òà êàæ­äî­ãî äíÿ è â ïîñëåä­íèé äåíü æèç­íè, îòäå­ëèâ, ñîñ÷è­òà­åò èõ è ïîñëå ýòî­ãî âûíå­ñåò ðåøå­íèå.
  • 132 Íî ñêîëü­êî ðàç äåíü, îòìå­÷åí­íûé áåëûì êàìåø­êîì êàê õîðî­øèé, ÿâëÿë­ñÿ íà÷à­ëîì íåñ÷à­ñòüÿ? Ñêîëü ìíî­ãèõ ïîãó­áè­ëà ïîëó­÷åí­íàÿ âëàñòü! Ñêîëü ìíî­ãèõ ñãó­áè­ëî è ââåðã­ëî â êðàé­íþþ íèùå­òó áîãàò­ñòâî, ðàçó­ìå­åò­ñÿ, òî áîãàò­ñòâî, êîãäà ðàäó­þò­ñÿ òîëü­êî ÷àñ! È äåé­ñò­âè­òåëü­íî, îäèí äåíü ñóäèò î äðó­ãîì, è òîëü­êî ïîñëåä­íèé îáî âñåõ, è ïîýòî­ìó íåëü­çÿ âåðèòü íè îäíî­ìó èç íèõ. Ðàç­âå íå ðàâ­íî­ñèëü­íî õîðî­øåå ïëî­õî­ìó, äàæå â îäè­íà­êî­âîì êîëè­÷å­ñòâå, è ðàç­âå íåëü­çÿ ñðàâ­íèòü êàêóþ-íèáóäü ðàäîñòü ñ ìàëåíü­êîé ïå÷à­ëüþ? Î, ïóñòîå è íåðà­çóì­íîå ñòà­ðà­íèå — ñðàâ­íè­âàòü äíè ïî êîëè­÷å­ñòâó, òîãäà êàê ñëå­äó­åò óñòà­íàâ­ëè­âàòü èõ âàæ­íîñòü!
  • 40. (41) [130] Gen­tium in to­to or­be praes­tan­tis­si­ma una om­nium vir­tu­te haud du­bie Ro­ma­na ex­ti­tit. fe­li­ci­tas cui prae­ci­pua fue­rit ho­mi­ni, non est hu­ma­ni iudi­cii, cum pros­pe­ri­ta­tem ip­sam ali­us alio mo­do et suop­te in­ge­nio quis­que de­ter­mi­net. si ve­rum fa­ce­re iudi­cium vo­lu­mus ac re­pu­dia­ta om­ni for­tu­nae am­bi­tio­ne de­cer­ne­re, ne­mo mor­ta­lium est fe­lix. abun­de agi­tur at­que in­dul­gen­ter a for­tu­na de­ci­di­tur cum eo, qui iure di­ci non in­fe­lix po­test. quip­pe ut alia non sint, cer­te ne las­ses­cat for­tu­na me­tus est, quo se­mel re­cep­to so­li­da fe­li­ci­tas non est.
  • [131] quid, quod ne­mo mor­ta­lium om­ni­bus ho­ris sa­pit? uti­nam­que fal­sum hoc et non ut a va­te dic­tum quam plu­ri­mi iudi­cent! va­na mor­ta­li­tas et ad cir­cumscri­ben­dam se ip­sam in­ge­nio­sa con­pu­tat mo­re Thra­ciae gen­tis, quae cal­cu­los co­lo­re dis­tinctos pro ex­pe­ri­men­to cui­us­que diei in ur­nam con­dit ac sup­re­mo die se­pa­ra­tos di­nu­me­rat at­que ita de quo­que pro­nun­tiat.
  • [132] quid, quod is­te cal­cu­li can­do­re il­lo lau­datus dies ori­gi­nem ma­li ha­buit? quam mul­tos ac­cep­ta adfli­xe­re im­pe­ria! quam mul­tos bo­na per­di­de­re et ul­ti­mis mer­se­re suppli­ciis, is­ta ni­mi­rum bo­na, cum in­te­rim il­la ho­ra in gau­dio fuit! ita est pro­fec­to: ali­us de alio iudi­cat dies et tantum sup­re­mus de om­ni­bus, ideo­que nul­lis cre­den­dum est. quid, quod bo­na ma­lis pa­ria non sunt etiam pa­ri nu­me­ro, nec lae­ti­tia ulla mi­ni­mo mae­ro­re pen­san­da? heu va­na et inpru­dens di­li­gen­tia! nu­me­rus die­rum con­pa­ra­tur, ubi quae­ri­tur pon­dus!
ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1260010408 1260010409 1260010407 1327007041 1327007042 1327007043