40. (41) 130 Ñàìûì äîáëåñòíûì èç âñåõ íàðîäîâ íà âñåé çåìëå ÿâëÿåòñÿ, áåç ñîìíåíèÿ, ðèìñêèé. Ó êàêîãî ÷åëîâåêà áûëî èñêëþ÷èòåëüíîå ñ÷àñòüå, íå ÿâëÿåòñÿ ÷åëîâå÷åñêèì ðåøåíèåì, òàê êàê êàæäûé îãðàíè÷èâàåò ñâîå áëàãîïîëó÷èå òåì èëè èíûì ñïîñîáîì è ïî ñâîåìó óñìîòðåíèþ. Åñëè æå ìû õîòèì âûíåñòè ðåøåíèå, îòâåðãíóâ âñÿêîå îáõîæäåíèå ñóäüáû, òî ìû äîëæíû ñêàçàòü: íèêòî èç ñìåðòíûõ íå ÿâëÿåòñÿ ñ÷àñòëèâûì. Êòî ïðåáûâàåò â ïîëíîì äîñòàòêå è ê êîìó ñóäüáà áëàãîñêëîííà, òîãî ïî ïðàâó ìîæíî íàçâàòü íå íåñ÷àñòëèâûì. Âåäü äàæå åñëè íè÷òî èíîå íå ìåøàåò, âñå-òàêè èìååòñÿ ñòðàõ, ÷òî ñóäüáà ïåðåìåíèòñÿ, à òî, ÷òî îäíàæäû áûëî âçÿòî íàçàä, íå ÿâëÿåòñÿ ïðî÷íûì ñ÷àñòüåì.
131 Ðàçâå ïîñëîâèöà íå ãëàñèò, ÷òî íèêòî èç ñìåðòíûõ íå áûâàåò âñåãäà ìóäðûì? Î åñëè áû ýòî áûëî ëîæüþ è ìíîãèå íå ïîâåðèëè áû, ÷òî ýòî ñêàçàíî ïîýòîì! Òùåñëàâíûé è ñòîëü èçîáðåòàòåëüíûé â ñàìîîáìàíå ÷åëîâåê, ïî îáû÷àþ ôðàêèéöåâ, ñ÷èòàåò, êàêèå êàìåøêè ðàçíîãî öâåòà îí áðîñèò â óðíó â çàâèñèìîñòè îò îïûòà êàæäîãî äíÿ è â ïîñëåäíèé äåíü æèçíè, îòäåëèâ, ñîñ÷èòàåò èõ è ïîñëå ýòîãî âûíåñåò ðåøåíèå.
132 Íî ñêîëüêî ðàç äåíü, îòìå÷åííûé áåëûì êàìåøêîì êàê õîðîøèé, ÿâëÿëñÿ íà÷àëîì íåñ÷àñòüÿ? Ñêîëü ìíîãèõ ïîãóáèëà ïîëó÷åííàÿ âëàñòü! Ñêîëü ìíîãèõ ñãóáèëî è ââåðãëî â êðàéíþþ íèùåòó áîãàòñòâî, ðàçóìååòñÿ, òî áîãàòñòâî, êîãäà ðàäóþòñÿ òîëüêî ÷àñ! È äåéñòâèòåëüíî, îäèí äåíü ñóäèò î äðóãîì, è òîëüêî ïîñëåäíèé îáî âñåõ, è ïîýòîìó íåëüçÿ âåðèòü íè îäíîìó èç íèõ. Ðàçâå íå ðàâíîñèëüíî õîðîøåå ïëîõîìó, äàæå â îäèíàêîâîì êîëè÷åñòâå, è ðàçâå íåëüçÿ ñðàâíèòü êàêóþ-íèáóäü ðàäîñòü ñ ìàëåíüêîé ïå÷àëüþ? Î, ïóñòîå è íåðàçóìíîå ñòàðàíèå — ñðàâíèâàòü äíè ïî êîëè÷åñòâó, òîãäà êàê ñëåäóåò óñòàíàâëèâàòü èõ âàæíîñòü!
|
40. (41) [130] Gentium in toto orbe praestantissima una omnium virtute haud dubie Romana extitit. felicitas cui praecipua fuerit homini, non est humani iudicii, cum prosperitatem ipsam alius alio modo et suopte ingenio quisque determinet. si verum facere iudicium volumus ac repudiata omni fortunae ambitione decernere, nemo mortalium est felix. abunde agitur atque indulgenter a fortuna deciditur cum eo, qui iure dici non infelix potest. quippe ut alia non sint, certe ne lassescat fortuna metus est, quo semel recepto solida felicitas non est.
[131] quid, quod nemo mortalium omnibus horis sapit? utinamque falsum hoc et non ut a vate dictum quam plurimi iudicent! vana mortalitas et ad circumscribendam se ipsam ingeniosa conputat more Thraciae gentis, quae calculos colore distinctos pro experimento cuiusque diei in urnam condit ac supremo die separatos dinumerat atque ita de quoque pronuntiat.
[132] quid, quod iste calculi candore illo laudatus dies originem mali habuit? quam multos accepta adflixere imperia! quam multos bona perdidere et ultimis mersere suppliciis, ista nimirum bona, cum interim illa hora in gaudio fuit! ita est profecto: alius de alio iudicat dies et tantum supremus de omnibus, ideoque nullis credendum est. quid, quod bona malis paria non sunt etiam pari numero, nec laetitia ulla minimo maerore pensanda? heu vana et inprudens diligentia! numerus dierum conparatur, ubi quaeritur pondus!
|